موضوع: مساله 26 و 27

جلسه 39

مساله بیست و ششم : اگر زنی بر اساس همان عادتش خونش قطع شد اما استبراء نکرد یعنی پنبه داخل نکرد تا ببیند خونی است یا نه ؟ و غسل کرده و نماز خواند سید ره می‌فرماید نمازش باطل است اگرچه هم کشف بشود که پاک بوده است مگر اینکه این زن در زمان نماز قصد غربت از او متمشی بشود که نماز با قصد قربت صحیح است و بحث شد که استبراء عقلا واجب است و واجبش ارشادی است و وجوب شرطی ندارد مثل وضو که شرط برای نماز باشد لذا استبراء موضوعیتی ندارد و صرفا برای استعلام است و وجهی ندارد که اگر احراز شود باطنش پاک است نمازش باطل باشدچون اگر باطن پاک باشد و استبراء واجب شرطی باشد تحصیل حاصل لازم می آید مضافا اگر شک کند شبهه موضوعیه است که در شبهه موضوعیه اگر کشف شود که باطن پاک بود هم غسل و نماز صحیح است اما قصد قربت ولو اینکه غافل باشد و نیت نکند مانعی ندارد چون وجوب استبراء شرطی نیست و ارشادی است و همین اندازه که کشف شود این زن پاک بوده کافی است و عمل او قصد قربت می آورد ولو اینکه غافل باشد و نیت نکند

مساله بیست و هفتم : زنی که به خاطر تاریک بودن هوا و یا کور بودن نمی تواند استبراء کند مرحوم سید ره فرمودند احتیاط واجب این است که غسل کند و نماز بخواند تا زمانی که علم به پاکی پیدا کند و اگر کشف کند که پاک نبوده غسل را اعاده می کند و روزه ها را قضا می کند و بعد می فرماید اولی تجدید غسل در هر زمانی است که احتمال می دهد خون در رحم هنوز وجود دارد

اما تحقیق مطلب : در حرمت عبادت بر حائض دو مبنا است ، اول : حرمت آن ذاتی است و دوم که تشریعی است بنابر وجه دوم حکم به احتیاط صحیح است چون در موثقه سماعه که قبلا گذشت و درباره استبراء وارد شده بود این بود که اگر زن بعد از انقطاع دم شک کند که باطن پاک شده یا نه ؟ استصحاب بقای حیض جاری نیست بلکه واجب است استبراء کند تا علم به پاکی حاصل بشود و این وجوب ارشادی است و مقدمه امتثال است و به آن مقدمه علمیه می گویند در این فرض اگر بخاطر تاریکی یا موارد دیگر نتواند استبراء کند این زن اجمالا می داند که یا پاک است یا حائض و برای اینکه دو وظیفه را جمع کند باید احتیاط کند هم تروک حائض و هم اعمال طاهر را انجام دهد چون علم اجمالی منحل نیست و استصحاب در حق او جاری نیست تا علم اجمالی را منحل کند پس این علم اجمالی منجز تکلیف است و باید از عهده تکلیف بر بیاید و تکلیف ساقط شود و راهش این است که احتیاط کند و وظیفه زن حائض و طاهر را انجام بدهد تا مسئله حل شود ولی بنابر مبنای اول که حرمت عبادت ذاتی است نباید احتیاط کند چون دوران امر بین محذورین است مثلاً از ایشان خواست که نزدیکی کند آیا کار حرامی کرده و یا واجب است اطاعت کند ؟ این می‌شود دوران بین وجوب و حرمت که موافقت قطعیه عملیه هم امکان ندارد که هم به وجوب و هم به حرمت بپردازد این امکان ندارد لذا احتیاط نمی‌شود اینجاست که استحصاب بقا حیض دارد مادامی که علم به طهارت باطن پیدا نکند لذا مثل مرحوم آقای گلپایگانی ره فرمودند حکم به احتیاط مشکل است بله اگر استصحاب بقای حیض از کار افتاد چون ادله وجوب استبراء وجود دارد و با وجود دلیل اجتهادی نوبت به دلیل فقاهتی نمی رسد در اینجا تخییر عقلی است چون در دوران بین محذورین تخییر عقلی است

اما باقی می ماند دو مطلب :

مطلب اول : چرا سید ره می فرماید غسل را اعاده کند و روزه را قضا کند ؟ چون علم اجمالی داشت که یا حیض است یا پاک و این علم اجمالی منجز است و همانطوری که علم اجمالی در امور ثابت منجز است در تدریجیات هم منجز است لذا باید احتیاط کند

مطلب دوم : چرا در هر وقتی که احتمال پاکی می دهد باید غسل را تجدید کند که ایشان می‌گویند اولی تجدید است یعنی مستحب می باشد اما عده ای می گویند احوط است یعنی واجب است

جواب : چون علم اجمالی منحز است و همواره می داند که یا پاک است یا حائض است که باید جمع بین اعمال پاکی و حائض را کند لذا هر وقت احتمال داد پاک است باید غسل کند