موضوع: حیض

جمع هشتم : از اقای حکیم ره که ایشان از آقای وحید بهبهانی ره نقل می کنند ، روایاتی که استظهار را واجب می داند حمل شود بر دور اول از زمانی که خون دید و روایاتی که امر به نماز و غسل می دهد حمل شود بر دور دوم از آن زمانی که خون می بیند منظور ایشان از دور اول همان ماه اول است مثلا عادت او هفت روز بوده و خون از این ایام عادت متجاوز شد آیا تا ده روز یا بیشتر صبر کند یا نه ؟ از روایات آمر به استظهار استفاده می شود که یک یا دو یا سه روز صبر کند که در این ایام حیض است و اگر بیشتر شد استحاضه است و منظور از دور دوم این است که استمرار داشته باشد تا ماه دوم یا سوم که در این ایام غسل می کند و نماز می خواند و مرحوم صاحب جواهر ره هم این جمع را پذیرفتند ، موثقه اسحاق بن جریر شاهد خوبی برای این جمع است

متن روایت : وعن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد، عن علي بن الحكم، عن إسحاق بن جرير قال: سألتني امرأة منا أن أدخلها على أبي عبد الله عليه السلام فاستأذنت لها فأذن لها فدخلت " إلى أن قال ": فقالت له: ما تقول في المرأة تحيض فتجوز أيام حيضها؟ قال: إن كان أيام حيضها دون عشرة أيام استظهرت بيوم واحد ثم هي مستحاضة، قالت: فإن الدم يستمر بها الشهر و الشهرين والثلاثة كيف تصنع ...[1]

که در این موثقه از امام صادق علیه السلام آمده که زنی در ایام حیض متجاوز از عادت خوش خون می بیند حضرت فرمودند اگر ایام حیض کمتر از ده روز بود یک روز را روز استظهار و بقیه را مستحاضه قرار می دهد که این قسمت حدیث دور اول را شامل می شود بعد زن پرسید که اگر این خون مستمر بود حتی تا سه ماه ، حضرت فرمودند تجلس ایام حیضها ثم تغتسل لکل صلاتین ، که ایام حیض را می نشیند یعنی نماز را ترک می کند و بقیه روزها تا این دو ماه و سه ماه برای هر دو نماز یک غسل می کند

اشکالات به جمع فوق :

اول : آن اخباری که وجوب استظهار را نفی می کند و می گوید که بعد از عادت اگر ما زاد بر عادت خون ببیند غسل کند و نماز بخواند این گونه اخبار هیچ دلالتی بر دور دوم ندارد و مطلق است و شامل دور اول هم می شود

دوم : موثقه اسحاق بن جریر در مقام بیان وظیفه زنی است که خون او ادامه دارد و اشاره به دور دوم در قبال دور اول ندارد ، به عبارت دیگر : سوال شده از تجاوز دم از ایام عادت که امام علیه السلام این زن را حواله داده به ایام استظهار که یک روز را حیض و بقیه را مستحاضه قرار بدهد و دوباره سوال را ادامه داد که اگر این خون تا یک ماه یا دو ماه ادامه داشت آیا همین کار را انجام دهد ؟ این نشان می دهد سوال از ادامه خون است و سوال از دور نیست و این کلام مفهوم ندارد که اگر از ابتدا مستمر بود نماز و غسل واجب نیست

سوم : این اخبار در هر یک از دو مورد و مصداق متعارض است مثلا در مورد و مصداق اخبار استظهار که برخی از اخبار استظهار بر دور اول است و برخی این است که به همان ایام عادت اکتفا کند و روزهای بعدی را غسل کند و نماز بخواند گرچه از نظر مورد مشترک هستند یعنی هر دو برای ایام عادت و بیش از ایام عادت هستند اما در همین جا تعارض دارند مثلا :

منها : مرسله مولی أبی المغرا العجلی

متن روایت : محمد بن يعقوب، عن عدة من أصحابنا، عن أحمد بن محمد، عن علي بن الحكم. عن داود مولى أبي المغرا العجلي، عمن أخبره، عن أبي عبد الله عليه السلام " في حديث " قال: قلت له: فالمرأة يكون حيضها سبعة أيام أو ثمانية أيام، حيضها دائم مستقيم، ثم تحيض ثلاثة أيام ثم ينقطع عنها الدم وترى البياض لا صفرة ولا دما؟ قال: تغتسل وتصلي قلت تغتسل وتصلي وتصوم ثم يعود الدم، قال: إذا رأت الدم أمسكت عن الصلاة والصيام، قلت: فإنها ترى الدم يوما وتطهر يوما، قال: فقال: إذا رأت الدم أمسكت، وإذا رأت الطهر صلت، فإذا مضت أيام حيضها واستمر بها الطهر صلت، فإذا رأت الدم فهي مستحاضة، قد انتظمت لك أمرها كله.[2]

ظاهر حدیث این است که خون تا ماه دوم استمرار دارد که ایام حیض را عادت و بقیه را نماز بخواند

منها : صحیحه زراره که بعد از ایام نفاس غسل کند و نماز بخواند مثل عمل مستحاضه و این هم شامل استمرار و هم منقطع می شود[3] ،

منها : که اخبار نافی استظهار که هم شامل استمرار و هم منقطع می شود لذا در هر دو مورد روایات استظهار متعارض هستند