موضوع: کیفیت استبراء

آیا کیفیت استبرائی که در روایات آمده واجب است مراعات شود یا نه ؟ روایات دو دسته اند

اول : مطلق است که پنبه را داخل کند مثل صحیحه محمد بن مسلم

دوم : مقید است اما مقیدات آن متفاوت است در مرسله یونس هست که زن برخیزد و شکم خود را به دیوار بچسباند و پنبه سفید را داخل کند و پای راست را بالا ببرد یا در روایت شرجیل الکندی ، پای راست را بالا ببرد آنگاه با دست راست کُرسف یعنی پارچه کهنه را داخل باطن خود کند یا در موثقه سماعه آمده که پا را به سمت دیوار بالا ببرد و نفرمود کدام پا ، بین این روایات تنافی و تعارض نیست چون قابل جمع است که هم می تواند پای چپ یا راست را بالا ببرد

اما اشکال در سند است روایت یونس بخاطر ارسال ضفیف است و روایت کندی بخاطر اینکه در رجال چیزی درباره آن نگفته‌اند و برخی تضعیف کرده اند ، باید این دو حدیث کنار گذاشته شود و نوبت به جمع نمی رسد

باقی می ماند حدیث محمد بن مسلم که مطلق و موثقه سماعه که مقید است و قاعده اطلاق و تقیید جاری می شود یعنی زن در مقام استبراء به دیوار بچسبد و یکی از پاها را بالا ببرد و پنبه را فرو کند اما هیچ دلالتی بر وجوب این کیفیت نیست لذا برخی حمل بر افضل الافراد کرده اند یعنی مستحب است و مشهور فقها هم این کیفیت را واجب نمی دانند چون این مساله از مسایلی است که در میان زنها از زمان ائمه علیهم السلام تا الان رایج است و اگر این کیفیت واجب بود باید همه این کیفیت را انجام می دادند مضافا هدف از استبراء استعلام است که خون حیض قطع شده است که این غرض یا این کیفیت و طریق دیگر حاصل می شود و اگر دستور دادند برای این است که کار آنها را آسان کنند یا مستحب است

سوال : نتیجه استبراء چیست ؟ وقتی پنبه را بیرون می آورد یا پاک است یا آغشته به خون زرد یا خون سرخ و سیاه است که اگر پنیه پاک باشد و آغشته به خونی نباشد قطعا پاک شده و باید برای نماز غسل کند اما اگر خون زرد داشت تارة در ایام عادت حیض است و باید حیض حساب کند که روایت داشتیم و اخری در ایام عادت نیست یا اینکه مبتدئه است و عادت محقق نشده است در اینجا مرحوم سید ره فرمودند حکم به حیض می شود شاید به اعتبار قاعده امکان باشد

نظر استاد : این بود که این خون زرد در غیر ایام عادت حیض نیست چون در روایت بود که خون زرد در غیر ایام عادت حیض نیست ضمن اینکه در موثقه سماعه درباره استبراء داریم که اگر خون زردی بود فرمود حیض نیست و قطعا مراد امام خون حیض است چون فرمود پنبه را داخل کن و بعد ببین آیا به خون آلوده است یا نه ؟ که منظور خون احمر یا سرخ است نه خون زرد

مؤید این مبنا در مرسله یونس بود که اگر پنبه را خارج کرد و بر روی آن دم سرخ رنگ یا سیاه بود نشان می دهد اگر غیر آن بود حیض نیست

نکته : خون زرد همیشه اطلاقش به حیض نیست مگر اینکه قرینه ای باشد مثلا در ایام عادت باشد