موضوع: وجوهات در باب استبراء حائض

وجه سوم : از وجه‌هایی که درباره استبرا گفته شد این است که استبراء واجب شرطی باشد همانطوری که وجوب وضو برای نماز واجب شرطی است بر زن حائض بعد از انقطاع خون شرط است که پنبه را داخل رحم کند به همان تکلیفی که در روایت آمده عمل کند پس وجوب استبراء شرط تحقق پاکی از حیض است

نظر استاد : ما دلیلی نداریم که وجوب شرطی استبراء را ثابت کند آن اندازه ای که در روایت است این است که حائض مامور به استعلام حال خودش است تا بفهمد پاک شده یا نه ؟ و صرفا قطع خون کافی نیست و اگر شک کند با قطع خون پاک شده یا نه ؟ استصحاب عدم پاکی جاری است شاید به خاطر همین اصل امام علیه السلام زن را ارجاع داد که پنبه‌ را داخل کند و استصحاب جاری نکند و هرگز نباید وجوب استبراء را به وجوب وضو قیاس کنید چون وجوب وضو شرط جواز دخول در نماز است و اذا انتفی الشرط انتفی المشروط است اما این زن اگر پنیه را هم داخل نکند و از راه های دیگر علم پیدا کرد مثلا صبر کرد اگر روی لباس لکه ای بود معلوم است که پاک نیست لذا اگر وجوب شرطی بود باید اذا انتفی الشرط انتفی المشروط بیاید درحالی که در اینجا وارد نمی شود

وجه چهارم : وجوب استبراء عقلی است یعنی عقل حکم می کند به این که تا علم به پاکی حاصل شود و روایات ارشاد به حکم عقل است همانطوری که عقل اطاعت از مولا را واجب می کند و امر به اطیعوا الله ارشاد به حکم عقل است در آنجا فلتستدخل القطنة امر رشادی است نه‌ مولوی و دلیل آن است که زن علم اجمالی دارد که یا احکام حائض بعد از انقطاع دم یا احکام طاهر را انجام دهد و دوران بین محذورین است یعنی بین وجوب و حرمت پس تکلیف بر او منجز است و در دوران بین وجوب و حرمت احتیاط نیست و بلکه باید به علم برسد و آن علم اجمالی منحل شود و راه انحلال علم اجمالی به استعلام است

سوال : حرمت عبادت بر حائض در زمان انقطاع دم چه حرمتی است ؟ دو قول است اول اینکه حرمت ذاتی است و دوم تشریعی است اگر حرمت ذاتی باشد حق احتیاط ندارد که هم تروک حائض و هم احکام طاهر را بلکه باید استعلام کند چون دوران بین محذورین است و علم اجمالی باید منحل شود

اما بنابر حرمت تشریعی یعنی حائض باید خودش را از عهده تکالیف شرعیه خودش را خارج کند چون خون حیض قطع شده و عبادت براو واجب است و احتیاط می کند و رجاء نماز می خواند که اگر کشف خلاف شد در داخل وقت اعاده و در خارج وقت قضا می کند

خلاصه بحث : احکام شرعیه در حق حائض منجز است چون علم اجمالی به وجود تکالیف شرعیه دارد و راه خروج از عهده تکالیف شرعی منجز یکی از دو امر است یکی اینکه فحص کند و همان استعلام است و دوم احتیاط کند و رجاء نماز بخواند اما این دو امر در عبادات می آید و در بحث جماع نمی‌آید که در آنجا فقط وظیفه فحص است و باید پاک شود

سوال : آیا فحص در شبهه موضوعیه جاری است یا نه ؟ مثلا نمی داند این لکه حیض است یا جراحت است ؟ فحص فقط در شبهه حکمیه واجب است اما در شبهه موضوعیه رفع شبهه به ید عرف است

یمکن أن یقال : استصحاب هم در امور تدریجیه و هم ثابت جاری است زنی که خونش قطع شده خون از امور تدریجیه است و استصحاب می‌کنیم عدم پاکی را و علم اجمالی منحل می‌شود و نیاز نیست پنبه داخل کند

قلنا : در اینجا دو روایت داریم که راه بدست‌ آوردن پاکی را استبراء دانست نه استصحاب و ائمه علیهم السلام دستور دادند استبراء کند