موضوع: مساله 23

مساله بیست و سوم: اگر در زمان عده خون حیض قطع شد استبراء بر حائض واجب است یا نه ؟ استبراء یعنی پنبه را داخل رحم کند و بیرون بیاورد اگر خونی بود حیض او ادامه دارد و اگر خونی نبود پاک شده است پس صرفا قطع خون دلیل بر پاکی نیست و باید علم به پاکی پیدا کند در اینجا یک جهت ذکر می شود و آن دلالت روایت است و مشکلی در سند نداریم چون صحیحه هست و دلالت روایت این جهت است که آیا وجوب استبراء نفسی یا غیری یا شرطی یا ارشادی است ؟ و یا اینکه هیچ کدام از موارد فوق نیست ؟

قول اول : از شیخ انصاری ره که استبراء واجب نیست و می فرماید انصاف این است که اگر فتوای اصحاب به وجوب نبود استفاده وجوب از این روایات مشکل بود چون برخی از این روایات کلمه ارادت دارد یعنی اگر زنی خواست غسل کند استبراء کند که این عبارت نشان از وجوب ندارد بلکه راهنمایی و ارشاد می کند بخاطر اینکه اگر غسل کند و بعد از غسل خون از او خارج شد این زحمتی که برای غسل کشیده لغو است منظور ایشان از برخی اخبار صحیحه محمد بن مسلم از امام باقر علیه السلام است

متن روایت : محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن ابن محبوب، عن أبي أيوب، عن محمد بن مسلم، عن أبي جعفر عليه السلام قال: إذا أرادت الحائض أن تغتسل فلتستدخل قطنة فإن خرج فيها شئ من الدم فلا تغتسل، وإن لم تر شيئا فلتغتسل، وإن رأت بعد ذلك فلتوض ولتصل[1]

ظاهر این روایت به نظر شخ انصاری ره ارشاد و راهنمایی می کند زنان را که گرفتار کاز لغو‌ نشوند و غسل باطل می شود و دوباره بایدغسل کنند لذا از این روایت وجوب بدست نمی آید

اشکال استاد : ارشاد تابع مرشد الیه است ، مرشد الیه در اینجا امر ظاهر ی و عرفی نیست تا بخواهد امام علیه السلام به حسب ظاهر و عرف ارشاد کند بلکه مرشد الیه یک حکم واقعی است که آیا این زن پاک شده یا داخل حیض است ؟ در جایی که مرشد الیه حکم واقعی است ارشاد هم باید به حکم واقعی باشد همچنین اگر این مقدار از راهنمایی در میان عرف رایج است و عرف به این مسائل واقف است و نیازی به ارشاد امام نیست و اگر امر عرفی باشد می تواند استصحاب عدم پاکی جاری کند در حالی که استصحاب جاری نمی‌شود و روایت می گوید به جای استصحاب باید پنبه فرو کند تا علم به پاکی بدست آورد لذا وقتی یونس بن عبد الرحمان از امام سوال می کند که زنی که خون خون حیض او قطع شده و نمی داند پاک شده یا نه ؟ حضرت فرمودند پنیه ای را داخل کند و بیرون بیاورد

قول دوم : استبراء واجب نفسی است و تسالم اصحاب بر وجوب نفسی حکایت شده اما ما ندیدیم که وجوب نفسی را قائل باشند

اشکال استاد : دلیل بر خلاف وجوب نفسی داریم چون در روایت شرجیل الکندی[2] و موثقه سماعه کیفیت خاصی را نقل کرده در فرو کردن پنبه که اگر خونی بود پاک نشده است و این کار جهت علم پیدا کردن است