موضوع: تحقیق در مورد قاعده امکان

در مورد قاعده امکان سه مطلب وجود دارد اول مفهوم قاعده و دوم مستند آن و سوم مصادیق قاعده امکان

اما مفهوم قاعده امکان : این قاعده اقسامی دارد

قسم اول :امکان ذاتی یعنی زنی که خون زرد دیده و واجد جمیع شرایط حیض است مثل اینکه شدید بیرون می آید اما زنگ زردی دارد اگر مردد شد بین حیض و استحاضه باشد که این تردید کاهی به حسب ذات خون است چون ذات این خون مستحیل نیست که حیض باشد از آن طرف من حیث ذات ممکن است استصحاب باشد لذا امکان ذاتی برمی گردد به آنجایی که ذانا محال نیست حیض باشد قطعا منظور از قاعده امکان ذاتی نیست چون بحث ما درباره امکان ذاتی خون نیست آنجایی که خون ذاتا مستحیل نیست حیض باشد معنایش این است که اجتماع و ارتفاع نقیضین پیش نمی آید چون ممکن است تا سه روز ادامه داشته باشد در این خون بحثی نیست که وقتی تا سه روز ادامه داشته باشد حیض است ،اجتماع نقیضین یعنی هم حیض باشد و نباشد و ارتفاع نقیضین یعنی نه حیض و نه استحاضه باشد که چیزی که ذاتا نه اجتماع و نه ارتفاع نقیضین است بحثی نیست

قسم دوم : امکان وقوعی یعنی از وقوع دم به عنوان حیض محذوری لازم نمی آید یعنی امر ممتنعی و محالی لازم نیست و این هم منظور از امکان نیست چون فقها در صدد اثبات خون مشتبه بین حیض و استحاضه اند که اگر حیض بدانیم رنگ آن را ندارد و اگر استحاضه بدانیم سه روز خون دیده است لذا از هر جهت محذوریت شرعیه دارد در حالی که امکان وقوعی در جایی است که هیچ محذوری پیش نیاید

قسم سوم : امکان خاص یعنی سلب ضروت از طرفین یعنی حیض و استحاضه یعنی نه حکم به حیض و استحاضه آن ضروری نیست و این هم بحث نمی شود چون ما می خواهیم یکی اثبات شود

قسم چهارم : امکان عام ،شهید در مسالک صاحب الذخیره امکان عام را اختیار کرده اند و منظور از امکان عام سلب ضرورت از جانب مخالف است و جانب موافق ممکن می‌دانیم مثلا سلب ضرورت ازعدم کتابت این بچه را برمی‌داریم و نه کتابتش چون انسان قهراً کتابت دارد و این معنا در اینجا صحیح است اما مشکل دارد و آن اینکه که معنای سلب ضرورت از جانب مخالف در مقام بحث ما این است که این خون زرد حیض است و حکم به حیض بودن می شود حال آیا واقعا حیض است یا تعبدا ؟ نمی توان حکم به واقعی کرد چون حکم واقعی به وجدان است الان این زن شک دارد چون همه صفات حیض نیست اماتعبدی آنجایی است که شارع می گوید حیض است در حالی که مقتضای روایات و اجماع این خون را حیض می‌دانند و نیازی به قاعده امکان نیست

قسم پنجم : امکان قیاسی یعنی أین خون نسبت به آن صفاتی که درباره دم خیض بیان‌شده نسبت به آنها ممکن است حیض باشه باشد چون گرم یا به شدت آمده و تا سه روز ادامه دارد ولی زرد است و اسود و احمر نیست مرحوم آقای خویی ره همین را قبول کردند

قسم ششم : امکان احتمالی همان احتمال مطلق و محض یعنی گرفتار تردید است این احتمال هم حجت نیست و آثار احکام شرعیه بار نمی‌شود لذا هم احتمال قیاسی و هم امکان احتمالی به درد ما نمی‌خورد امکان احتمالی مناسب نیست چون آثار شرعی ندارد و اما امکان قیاسی که ما روایت داریم سریعا به ما می‌گویند خون زرد در غیر ایام عادت حیض نیست و خونی که فاقد صفات حیض است در غیر ایام عادت حیض نیست وجهی ندارد بگویند ممکن است حیض باشد چون نسبت به اخبار صفات سنجیده می‌شود و همه شروط را ندارد اما قسمتی را دارد لذا نسبت به این شروط ممکن است این خون حیض باشد و اتفاقا بابد حکم به استحاضه کرد