موضوع: اشکال مرحوم شیخ بر جریان استصحاب بقای دم تا سه روز بر مبتدئه ناسیه مضطربه

مرحوم شیخ ره درکتاب طهارت اشکال دومی کرد در جریان استصحاب بقای دم تا سه روز برای مبتدئه و یا مضطربه یا ناسیه و اشکال این است که یکی از ارکان جریان استصحاب این است که مستصحب یا حکم شرعی مثل استصحاب بقای وجوب یا موضوع حکم شرعی مثل استصحاب بقای وضو ، باشد لذا در غیر این موارد استصحاب جاری نمی‌شود از طرفی ما می دانیم قاعده امکان در هیچ روایتی وارد نشده است فقط در کلمات فقها آمده و این قاعده مورد اجماع فقها است و اجماع دلیل لبی است و قدر متیقن می خواهد و قدر متیقن آن است که آن خونی که دیده در این سه روز بالوجدان است لذا وقتی مبتدئه یا مضطربه یا ناسیه اولین بار خون می‌بیند و شک می‌کند تا سه روز ادامه دارد یا نه ؟ نمی تواند استصحاب بقای دم جاری کند تا اثبات کند دم مستقر است و بدین وسیله قاعده امکان جاری شود چون امکان مستقر از احکام و از موضوعات شرعی نیست تا به استصحاب ثابت شود بلکه از موضوعات خارجی است و باید بالوجدان ثابت شود

جواب : خونی که زن می‌بیند گاهی صفات حیض را دارد و گاهی ندارد در هر صورت بالوجدان برای ما ثابت است یعنی زن می‌داند از او خون جاری شده ولی شک در استمرار خون دارد چون شک دارد که به سه متصل می‌شود یا نه ؟ و می‌خواهیم می‌خواهیم این استمرار را احراز کنیم که تا سه روز ادامه دارد یا نه تا بگوییم حیض است لذا اشکال شیخ وجهی ندارد و به نظر ما به خاطر همین اشکال است که در انتهای اشکال دوم گفت فافهم و می‌خواهد بگوید این استصحاب می‌خواهد استمرار را ثابت کند در این صورت قاعده امکان جاری می‌شود

اما اینکه فرمودید قاعده امکان در نصوص شرعیه وارد نشده حرف حقی است اما این حرف مانع از جریان استصحاب نمی شود چون فاعده امکان از قواعدی است که تحت اجماعات است چون همه مجمعین هم سبب اجماع را نقل کردند و هم مسبب اجماع را یعنی هم گفتند این خون اگر تا سه روز جاری شود حیض است بلا تردید و هم گفتن که اشهر بر حیض بودن این دم برای سه زن مبتدئه و مضطربه و ناسیه است لذا وجهی برای اشکال باقی نمی ماند پس به حسب قاعده زنی که خون می بیند و و فاقد صفات حیض باشد و تا سه روز استمرار داشته باشد حکم به حیض می‌شود هم قاعده امکان و هم بقا جاریست و قاعده تام است مثلاً این سه روز خون زرد بود و صفت حیض را نداشت اما قاعده امکان می‌گوید حکم به حیض بکن و در صورت شک است استصحاب بقای حیض جاری می‌شود

اما روایات هم دارای اطلاقات و هم دارای مقیدات هستند اما از از اطلاق روایات به دست می‌آید که باید حکم به حیض کرد و قائلین به حیض بودن از همین اطلاق روایات استفاده کردند ولی در باب عدم قول به فصل یعنی هر کسی که می‌گوید خون تا سه روز استمرار پیدا کند حیض است فرقی نمی‌گذارد بین اینکه این خون واجد و یا فاقد صفات حیض باشد پس خون زرد سه روز از این سه نفر حیض است به دلیل اطلاق روایات از جهت عدم قول به فصل ، شیخ ره در مبسوط جلد ۱ صفحه ۴۳ فتوا داد و فرمود به مجرد رویت دم حیض محسوب می‌شود و ابن براج در مهذب و محقق کرکی در جامع المقاصد و ملا محسن فیض کاشانی در مفاتیح و صاحب ریاض همه نظر شیخ را قبول دارند

عده‌ای دیگر از فقها حکم به استحاضه کردند چون خون زرد است و صفات حیض را ندارد دلیل این‌ها این است که اطلاق روایات به دو تا روایت صحیحه قید می‌خورد یک صحیحه اسحاق بن عمار و دو صحیحه بن حجاج که در یکی از دو آمده است زن آبستن اگر خون سرخ رنگ و تازه ببیند حیض است و اگر زرد رنگ ببیند استحاضه است و باید غسل کند و نماز بخواند مثل صحیحه اسحاق بن عمار و در صحیحه بن حجاج آمده اگر زن نفساء خون زرد ببیند حیض نیست و با این دو روایت اطلاقات را قید می‌زنیم و می‌گوییم خون زردی که این سه نفر می‌بینند استحاضه است

نظر استاد : صحیحه‌ای که ذکر کردید در مورد خاصی است یکی برای زن باردار یعنی حبلی و دوم برای زنی که زایمان کرده و نمی‌شود الغاء خصوصیت کرد و در این سه فرد تسری داد مگر اینکه قرینه‌ای باشد و اتفاقاً قرینه بر خلاف آن است یک قاعده امکان که می‌گوید این حیض است و دو استصحاب بقا که می‌گوید حیض است و سوم مرسله یونس که قبلاً گذشت که می‌گوید به محض خون دیدن نماز را رها کند لذا اگر این خون تا سه روز ادامه داشت حیض است پس ما قائل به قول اشهر شدیم که اگر خون زرد را تا سه روز ببیند حفظ است و احتیاط سید ره را قبول نداریم