موضوع: احکام غیر ذات العادة

مبحث پنجم : افرادی که ذات العاده نیستند مثل مبتدئه و مضطربه و ناسیه که اگر خون زردی ببینند که صفات حیض را ندارد چه وظیفه ای دارند ؟

نظر اول : مثل سید ره در مدارک و صاحب جواهر ره و شیخ انصاری ره و سید ره در متن عروه عمل به احتیاط کند یعنی بین تروک حائض و اعمال مستحاضه جمع کند

نظر دوم : که منتسب به اشهر اقوال است این است که حکم به حیض کند

اما ادله قول اول :

اول : ادله دو قول تعارض و تساقط می کنند چون نه برای ادله حیض و نه میستحاضه مرجحی وجود دارد و اینجا باید احتیاط کند

دوم : علم اجمالی مردد بین حیض و استحاضه است و دلیلی نیامده این علم اجمالی را منحل کند پس باید احتیاط کرد که حفظ دو طرف علم اجمالی به احتیاط است

نظر استاد : قول دوم است که حکم به حیض می شود چنانچه صاحب ریاض هم فرمودند اما برخی از ادله صاحب ریاض مخدوش است اما حکم به حیض مطابق با قاعده و روایات است

اما ادله قول دوم :

اول : قاعده امکان است که اگر مبتدئه خون زردی ببیند یا مضطریه یا ناسیه و تا سه روز ادامه داشته باشد قاعده امکان می گوید هر خونی که یمکن أن یکون حیضا فهو حیض و منظور از یمکن همان سه روز است

اشکال مرحوم شیخ انصاری ره : که قاعده امکان جاری نیست چون این قاعده در جایی است که سه روز مستقر باشد و استمرار آن قطعی باشد اما مبتدئه تازه خون دیده و هنوز مستقر نشده است لذا خارج از قاعده ما امکن می باشد بعد خود شیخ ره می گوید :

إن قلت : مبتدئه یا مضطربه و یا ناسیه یه محص اینکه خون دید شک می کند که آیا تا سه روز باقی است یا نه ؟ استصحاب بقای دم تا ثلاث جاری می کند و با این استصحاب احراز می کند استمرار دم را انوقت قاعده امکان جاری می شود و استصحاب در امور تدریجیه جاری است

قلت : در اینجا اصالة البقاء جاری نمی‌شود بلکه اصل عدم زائد جاری می شود چون شک در حادث می‌باشد و در شک در حادث اصل عدم زائد جاری می‌شود خون حادث است و شک می‌شود که قطع شده یا ادامه دارد که قطع شده یا ادامه دارد که شک در زائد در حادث می‌شود ممکن است به ذهن بیاید استصحاب بقا عدم تا سه روز که این اصل مثبت است و حجت نیست

جواب : اصل مثبت بودن در صورتی است که من می‌خواهم ثابت کنم که این خون حیض تا سه روز ادامه دارد و لازمه‌اش این است که حیض است آن وقت قاعده امکان جاری است ولی من نمی‌خواهم ثابت کنم که تا سه روز ادامه دارد و مصداق قاعده امکان است بلکه می خواهم با استصحاب بقای دم تا سه روز ثابت کنم و بگویم این خون قطع نمی شود و مستصحب ما استمرار تا سه روز است و لازمه اش عدم انقطاع دم است و عدم انقطاع همان استمرار است لذا اصل مثبت نشد اما من استصحاب عدم حدوث زائد را جاری می کنم

اشکال مرحوم آقای خویی و حکیم ره بر شیخ انصاری ره : استصحاب بقا همان عدم استصحاب انقطاع دم تا سه روز است و یکی از ارکان استصحاب هم این است که مستصحب متعلق یقین و شک باشد مثلاً استصحاب بقای وضو می‌کند ، وضو هم متعلق شک و یقین است آیا لازم است که متعلق یقین و شک فعلی باشد ؟ خیر مادر اصول ثابت کردیم متعلق یقین و شک به اعتبار آینده هم هست مبتدئه یقین دارد خون از او جاری شده ولی شک دارد که این خون تا سه روز هم ادامه دارد یا نه ؟ متعلق یقین و شک لازم نیست فعلی باشد بلکه می‌تواند به اعتبار امور زمانی و تدریجی هم باشد لذا اینجا استصحاب می‌کند بقا عدم را تا سه روز و قاعده امکان جاری می‌شود و اصل مثبت هم نیست چون اصل مثبت در جایی است که یک عنوان وجودی را ثابت کند یعنی حیض بودن را ، مثال دیگر از اصل مثبت این است که زید ده سال غائب شده و نمی‌دانیم زنده است یا نه ؟ ده سال گذشته استصحاب حیاتش را جاری می‌کنیم و اثبات می‌کنیم ریش داشتن او را که این عنوان وجودیست در اینجا هم نمی‌خواهیم حیض بودن را ثابت کنیم بلکه می‌خواهیم استمرار بودن را ثابت کنیم و این اصل مثبت نیست و اشکال وارد نیست و همچنین خود مرحوم شیخ ره در امور تدریجی قائل به استصحاب است خصوصا در بحث ما که زنی که سه روز خون می‌بیند در واقع یک وجود است یعنی می‌گوید این حائض است ساعت‌ها و آن زمان‌ها تغییری ایجاد نمی‌کند آنها از مراتب این وجود هستند مثل سیاه و سفیدی رنگ که رنگ سیاه و رنگ کمتر از سیاه هیچ وقت دو تا رنگ نمی‌شود و مراتب اصل وجود را متعدد نمی‌کند اینجا هم سه روز خون می‌بیند و یک وجود است و می‌گویند حائض است و تغییرات زمان آنها را عوضنمی‌کند و تعدد در عنوان ایجاد نمی کند و عنوان حائض بودن همان است و ادامه دارد