موضوع: مساله تاخر خون حیض از ایام عادت

بحث سوم : درباره تاخر دم حیض از ایام عادت است آنجایی که دم حیض از زمان عادت دو روز یا بیشتر تاخیر افتاد و واجد صفات حیض بود همه فقها گفته اند حکم به حیض می شود مثلا عادت او سوم هر ماه بود این دفعه هفتم است از همان روز اول اگر صفت حیض را دارد حکم به حیض می شود در کتاب مستند الشیعه ادعای اجماع قطعی شده است اما از نظر عده ای از فقها این اجماع مدرکی است و قابل قبول نیست و مدرک آن این است که فقها صفت حیض را اماریت می دانند و کشف از واقع می دانند و به‌ همین جهت خونی که صفات حیض را دارد اجماع می کنند بر اینکه حیض است یا اینکه ممکن است مدرک مجمعین اخبار صفات باشد که این روایات حکم به حیض می کنند ، اما در صورتی که فاقد صفات بود مشهور فقها حکم به حیض می کنند مرحوم سید ره و سایر فقهای معاصر هم به سمت مشهور رفته اند که فاقد صفات هم در حکم حیض است به چند دلیل :

اول : این حکم اجماعی است و صاحب حدائق این اجماع را مدرکی می دانند و نمی شود به آن اعتماد کرد و مدرک آن شهرت است و شهرت هم بر فرض قبول شود قابل اعتماد نیست چون شهرت از ظنون غیر معتبره است.

دوم : اعتباری است و آن این است که در جایی که حیض تاخیر می افتد خون در رحم جمع می شود و لذا با قوت بیرون می آید و این قوت اقوی از دم غیر متاخر است و لذا باید حکم به حیض کرد

سوم : از شیخ انصاری ره در کتاب الطهارة که از موثقه سماعه استفاده می شود که دم متاخر مثل دم متقدم حیض است چون امام علیه السلام در تعلیل فرمودند فانه ربما تعجل الوقت چون خون حیض گاهی وقت از وقت خود عجله می کند بعنی منضبط نیست نتیجه اش این است که عادت وقتیه تخلف بر می دارد و هم می تواند مقدم و هم متاخر شود وقتی این تخلف ، مطلق التخلف شد این هم حکم به حیض می شود

اشکال استاد به هر سه دلیل :

دلیل اول : اجماع متقول است و حجت نیست و شهرت قابل اعتماد نیست

دلیل دوم : استحسان است و صلاحیت ندارد مستند یک حکم شرعی بشود نیست

دلیل سوم : ممنوع است چون موثقه سماعه نمی گوید خون حیض انضباط ندارد بلکه این تقدم در قبال تاخر است مثلا زنی که از روز پنجم تا دوازدهم خون می بیند گاهی یک روز یا دو روز زودتر می بیند و اگر مراد حدیث تاخر باشد معنایش این است که بعضی از مواقع همان زن از روز هفت و هشتم خون می بیند آن‌وقت آخر آن معلوم نیست که روز دوازدهم یا پانزده است معلوم نیست لذا آن چیزی که از این حدیث استفاده‌ می شود این است که این خون عجله می کند

در مقابل قول مشهور دو قول دیگری هم هست

قول دوم : از صاحب مدارک ره که اگر دم متقدم و متاخر واجد صفات بود حکم به حیض می شود در حالی که مشهور می گفتند اگر دم متاخر فاقد صفات بودند باز هم حیض است

قول سوم : از صاحب حدائق ره که باید صبر کرد که اگر از ده روز بیشتر بود تا ده روز حیض و بقیه استحاضه باشد و اگر بیش از ده روز نشد همه را حیض حساب کند دلیل ایشان روایاتی است که خواهد آمد که در این روایات هم ایام استظهار و هم حیض و استحاضه آمده که ایام استظهار روزهای اولی است که خون دیده و باید صبر کند و نماز نخواند و ایام حیض که اقل سه روز و ایام استحاضه بیش از ده روز است

نظر استاد : تحقیقی در اینجا وجود وارد گه در روایت معروف دارد که ما کان بعد الحیض فلیس من الحیض خونی که بعد از حیض می آید حیض نیست و این حدیث مطلق است و شامل می شود واجد و هم فاقد صفات را لذا فقها دچار مشکل شده اند اینجا حمل هایی بیان گرده اند

حمل اول : از فاضل خراسانی در کتاب الذخیره که دم متاخر و متقدم حیض است در صورتی که صفات حیض را داشته باشد و اگر فاقد صفات باشد حیض نیست و ایشان هم همین را قبول کردند و بیان می کنند که منظور روایت این است که زنی که در ایام عادت است و ایام عادتش منقضی شد و بعد از انقضای عادت دو روز خون ببیند حیض نیست

اشکال استاد :

اولا : این تأویل خلاف ظاهر روایت است چون ظاهر روایت این است که اگر حیض استمرار پیدا نکرد در آنجا هم اگر دو دوز ببیند حیض نیست اینکه بعدیت را حمل بر استمرار و یا انقضاء دم کرد قرینه می خواهد و ما قرینه ای نداریم و ظاهر روایت مطلق است

ثانیا : اگر ما این روایت را بر استمرار دم بعد از عادت همیشگی اش ببریم لازمه اش اين است که ما نتوانیم آن دو روزی که زودتر از وقت جاری شد حکم به حیض کنیم چون معنای استمرار این است که این فرد باید صبر کند که ببیند ده روز می شود یا نه ؟ اگر تا ده روز ادامه داشت همه اش حیض است در حالی که جایی نخوانده ایم کسی که زودتر خون دیده باید صبر کند تا علم پیدا کند که خون حیض است یا نه ؟

ثالثا : در صحیحه محمد بن مسلم که اگر خون زردی در غیر ایام دید وضو بگیرد و نماز بخواند این صحیحه با این روایت معارضه می شود و لازمه اش تساقط است

وجه تعارض : حدیث ما کان بعد الحیص فلیس من الحیض اشت که اگر منظور استمرار این خون باشد تا ده روز لازمه اش این است که صحیحه مسلم می گوید در غیر ایام عادت خون زرد ببیند حیض نیست به نظر روایت قبلی باید حیض باشد چون مستمر بود و بالاخره بین حیض بودن و نبودن تعارض می شود و باید هر دو روایت کنار گذاشته شود