موضوع: تحقق عادت زن

مرحوم سید ره در اینجا صاحب عادت وقتیه را مشخص می کند زنی که عادت حیض او به وقت است چه معیاری دارد ؟ فرمودند که و ان کانتا متماثلین اگراز نظر وقت هر دو ماه مثل هم بودند اما از نظر عدد مثل هم نبودند مثلا در اول ماه قبلی پنج روز خون دیده و در ماه بعدی شش یا هفت روز بوده این زن ذات العادة الوقتیة است

اشکال : بر این مبنا اشکال شده است که از موثقه سماعه و مرسله یونس آن معیاری که سید ره بیان کرده اند بدست نمی آید چون از آن دو روایت ذات العادة العددیة بدست می آید یعنی هم وقت و هم ایام معلوم است و ما نمی توانیم از آن دو روایت اطلاق بدست آوریم بطوری که صاحب عادت وقتیه را هم شامل بشود

جواب مرحوم حکیم (ره) در مستمسک : این معیاری که مصنف داده از آن دو روایت نبوده بلکه بر اساس اجماع است چنانچه در مستند[1] این اجماع آمده است.

در مقابل سید طباطبایی ره[2] قائل است که این معیار از همان دو روایت بدست می آید لذا لازم نیست که در ذات عادت وقتیه عدد یکی باشد بلکه وقت یکی باشد کافی است اما اگر عدد فرق کند مانعی ندارد

نظر استاد : منظور مرحوم طباطبایی ره صاحب ریاض از ظاهر خبرین آن تعبیر امام علیه السلام از ایام اقرائک است که جمع است و هم شامل ذات عادت عددیه و هم وقتیه می شود که هم آنجایی که عددها و وقت ها مساوی است و هم جایی که عددها مساوی ولی وقت یکی نباشد

فقط باقی می ماند اجماع منقولی که صاحب مستند نقل کرده که این اجماعات منقوله حجت نیست خصوصا اجماعات متاخرین تازه اگر مدرکی نباشد اعتباری ندارد ضمنا اگر درباره ذات عادت عددیه کلمه مرتین آمده است یعنی دوبار خون حیض ببیند این کلمه تعبدی نیست یعنی فقط دوبار ببیند و بیش از این نبیند بلکه ممکن است سه مرتبه یا بیشتر ببیند بلکه اینها ملاکات عرفی است

مضافا پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند زن قطع کند ، دعی الصلاة ایام اقرائک و نماز را کنار بگذارد، از اینکه جمع آوردند ایام اقرائک را، معلوم می شود که آنچه که سنت است یک حیض نیست و یک حیض نمی تواند صاحب عادت کند بلکه سنت و قانون دو حیض و بیشتر است ، با این مطلب فوق بدست می آید که نیازی به اجماع نیست و از اطلاق مرسله یونس استفاده می شود که جمیع اقسام عادت عددیه و وقتیه اگر دوبار یا بیشتر خون ببیند سنت است ( این ارسال حدیث مشکلی ندارد چون در روایت دارد عن عِدة اصحابنا یعنی من از یک نفر نشنیده ام و این ضرری نمی زند )

یمکن أن یقال : ما ایام اقرائک را به ذات عادت وقتیه اطلاق می کنیم از باب عدم قول به فصل یعنی هر کسی که معیار تحقق حیض را در عددیه دو بار خون دیدن فتوا می دهد یقینا در وقتیه هم همان فتوا را می دهد و سنت را مرتین می داند نه تعداد ایام چون اگر غیر از این باشد خرق اجماع مرکب است

إن قلت : در موثقه سماعة اشاره به صاحب عادت عددیه دارد و قید می کند که حتما باید عدد مساوی باشد، بنابراین مرسله را قید می زند و نمی گذارد به اطلاق باقی بماند پس اطلاق مرسله به توسط موثقه از بین رفت و حق با مرحوم آقای حکیم ره است که ما از طریق روایت ملاکی برای صاحب عادت وقتیه نمی توانیم بیان کنیم و فقط اجماع است

قلت : در موثقه سماعة بصورت ادات شرط آمده ، اذا اتفق شهران که اگر بین شرط و جزا تناسب بود یعنی هر دو مقید بود یعنی سواء همانطور که در شرط بود در جزا هم می آمد اینجا نحصار فهمیده می شد و فقط منحصر در عادت عددیه می شود و دیگر شامل وقتیه نمی شود در حالی که در اینجا جزا مطلق آمده که فتلک ایامها است و از آن انحصار فهمیده نمی شود بلکه مرسله یونس می شود مفسر موثقه که منظور از تلک ایامها همان ایام اقرائک است و آن ایام اقرائک فرقی بین عدیده و وقتیه نیست.