موضوع: فصل فی الحیض تحقق عادت زن

مساله نهم : آیا با یک بار عادت زن محقق می شود یا با بیشتر از آن ؟ دو قول در مساله وجود دارد

قول اول: از اکثر فقهای شیعه و اهل سنت که اگر زنی دوبار مثل هم خون ببیند عادت ماهانه اش ثابت می شود مثلا هر ماهی پنج روز می بیند و دو ماه پشت سر هم پنج روز خون ببیند عادت او محقق شده است اما ادله آن :

دلیل اول : اجماع است آنهم منقول و مُحَصَّل مثلا مرحوم شیخ در خلاف و علامه در تذکره و محقق در جامع المقاصد و صاحب جواهر ره نقل اجماع کرده است اما شیخ در مبسوط و ابن براج در مهذب و محقق حلی در معتبر و علامه در قواعد تنها به نقل اجماع اکتفا نکرده اند بلکه اجماع را بدست آورده اند

دلیل دوم : اخبار است

منها: موثقه سماعة بن مهران است[1] ،

متن روایت : محمد بن يعقوب، عن محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد، عن عثمان بن عيسى، عن سماعة بن مهران، قال: سألته عن الجارية البكر أول ما تحيض (إلى أن قال:) فإذا اتفق شهران عدة أيام سواء فتلك أيامها.

از امام صادق علیه السلام سوال کرد از دختر باکره ای که اولین بار حیض می بیند حضرت در جواب فرمودند که اگر دو ماه به تعداد مساوی روزها و ایام خون ببیند این همان عادت او محسوب می شود

منها: مرسله یونس است که دیروز بیان شد آن قسمت سوم که اما السنة الثلاثة ...... که سنت سوم درباره حیض دختران باکره ای که اولین بار حیض می شوند هست که می فرماید کسی که کمتر از هفت روز یا بیش از آن خون قطع شد و به پاکی رسید غسل کند و نماز بخواند و در ماه بعدی هم اگر همینطور بود همین تکلیف را دارد و عادت او محقق شده است

تقریب استدلال به این دو حدیث :

جهت اول : که عادت از معاودة و عودة مشتق شده است یعنی بازگشت و تکرار ، قطعا با وجود این اشتقاق یک بار حیض دیدن معاودة و عودة نیست و باید تکرار شود[2]

جهت دوم از المسالة الاولی هست که در روایت آمده دع الصلاة ایام اقرائک که خانم های حائض در ایام حیض نماز را رها کنند و کلمه اقراء جمع قُرء است و اقل جمع بر دو و سه است و بر یک بار اطلاق نمی شود[3]

قول دوم : از شافعی که یک بار کافی است و دلیل روایت ام سلمه است که زنی در زمان رسول خدا صلی الله علیه و آله خون دید از ام سلمه پرسید و او از پیامبر سوال کرد و حضرت فرمودند این زن صبر کند و ببیند که چند شبانه روز حیض شده و خون دیده است در آن زمان نماز را رها کند وقتی پاک شد غسل کند و نماز بخواند ، پس پیامر یک ماه را لحاظ کردند[4] ،

اشکال استاد : روایت فوق در صدد بیان وظیفه چنین زنی است؛ مضافا که اگر ما یک ماه را برای تحقق عادت کافی بدانیم منافی با اشتقاق عادت است چون عادت از عود است و باید تکرار شود لذا ظاهر حدیث با کلمه عادت نمی سازد و کلمه عادت در روایت نیامده است

سوال : منطو از دو ماه در روایات چیست ؟ دو قول وجود دارد

صاحب ریاض ره می فرماید دو ماه قمری است و مرحوم علامه حلی در منتهی المطلب ج ۲ ص ۳۱۳ می فرماید که منظور همان ماه حیض است چون در آن ماه حیض یک بار خون می بیند و یک بار پاک می شود

توضیح کلام علامه ره : ما می دانیم اقل حیض سه روز و اقل طهر هم ده روز است لذا اگر زنی سه روز اول ماه خون ببیند و ده روز پاک شود و دوباره خون ببیند این زن در یک ماه دو بار خون دید لذا منظور علامه ره از دو ماه دو حیض و یک طهر است

نظر استاد : منظور از شهرین ماه قمری است که در سوره یونس آیه ۵ است که ﴿لتعلموا عدد السنین و الحساب و یسئلونک عن الاهلة قل هی مواقیت للناس و الحج﴾ ، که سوال از زمان حج شده و ماه حج قمری است.