الموضوع: كتاب الطهارة/أحكام الحائض /الدرس 116

(حیض - راه حل های جمع بین روایات سن حیض - اشکالات بحث - نظر استاد )

در جلسه قبل سه دسته روایات بیان شد دسته اول مطلقا سن حیض را ۵۰ سال چه سیده و چه غیر آن و دسته دوم مطلقا سن حیض ۶۰ سال است مطلقا چه سیده و چه غیر آن و سوم این بود که برای زنان سیده ۶۰ سال و غیر سیده ۵۰ سال است

فقها در مورد این روایات مطالبی فرموده اند که برخی از آنها جمع بین روایات است و برخی به نوعی انصراف از بعضی روایات است

مطلب اول : به اطلاق و تقیید جمع می شود ، دسته سوم مقید اما دسته اول و دوم مطلق است که بواسطه آن دسته سوم از اطلاق آن دو دسته رفع ید می شود

ان قلت : اگر کسی بگوید خبر دسته سوم مرسله است

قلت : این ارسال ضرری نمی زند چون خبر از ابن ابی عمیر است که مرسلات ایشان مثل مسانید او است و باقی می ماند مرسله شیخ طوسی ره در مبسوط که آن با عمل اصحاب جبران می شود چون همه قدمای اصحاب امامیه تاکنون به دسته سوم فتوا داده اند

اشکال مرحوم اقای خویی ره به جمع فوق : ما در صدور دو روایت عبد الرحمان ابن حجاج مشکل داریم و اشتباهی شده است چون عبد الرحمان نقل می کند سن ۶۰ سال را مطلقا و ۶۰ سال هم برای سیده فقط و راوی این دو روایت دو نفر هستند در حالی که اصل راوی صفوان است و چطور می شود از صفوان دو نقل متفاوت صادر شود و هیچکدام ترجیح بر دیگری داده نمی شود و نمی شود به هر دو اعتماد کرد چون متعارض اند و باید تعارض را حل کرد حال اگر هر دو روایت را مستقل بدانیم به نظر می رسد که آن روایت ۶۰ سال چون موافق با عامه است باید کنار گذاشته شود و به آن روایت مقید عمل شود

راه دوم : از مرحوم ابوالحسن شعرانی ره در کتاب المدخل الی عذب المنهل فی اصول الفقه ، که ایشان وقتی اوامر را تقسیم می کنند می گویند اوامر تقسیم به ارشادی و مولوی می شود و روایات یائسه ارشادی است و بسیاری از فقها از انها ارشاد فهمیده اند و شاهد آن این است که همین فقها وقتی ۶۰ سال را برای سیده نقل می‌کنند نبطیه که یک طایفه غیر سیده است را هم جزء آن قرار می دهند در حالی که روایتی در این زمینه وارد نشده است معلوم می شود که فقها اوامر یائسه را ارشادی می دانند و زنان طایفه نبطیه دیده شده که تا ۶۰ سال خون می بینند و مساله حیض مثل منی و بول و غائط یک موضوع عرضی معلوم الحال است که تعبد ندارد و هر وقت جاری شود و صفات خود را داشته باشد روایات به ما گفته است که کجا داخل بحث حیض کنید با چه صفتی و با چه صفتی داخل بحث نکنید و اگر اسمی از سن در روایات آمده است از باب قید غالبی است چون غالب زنان در ۵۰ و ۶۰ سال خون حیض آنها قطع می شود

فتحصل : ملاک یائسه بودن نزد میرزا ابوالحسن شعرانی ره سن نیست بلکه حیض و عدم آن است و سن امکان و قابلیت را نشان می دهد

راه سوم : دسته دوم مرجح دارد و مفاد آن این است که ملاک یائسه شدن زنان چه سیده و غیر آن ۶۰ سال است مرحوم شیخ مفید و عده ای از فقها فرمودند که نبطیه به قریشیه ملحق می شوند و حد یائسه همان ۶۰ سال است و اتفاقا این را نسبت به مشهور داده اند و حتی مرحوم شیخ مفید ره کفته اند که تا ۶۰ سال اگر زن طلاق داده شود باید عده نگه دارد اما بیشتر آن لازم نیست و روایت ۶۰ ( رُوی ستون ) مطلق است و گرچه‌ سند مرسله است اما به شهرت جبران می شود

اشکال استاد :

اولا : درباره روایت شیخ مفید مشکل صدوری داریم مثل شهید اول در ذکری و فاضل هندی در کشف اللثام فرمودند ما برای این روایت سندی پیدا نکردیم که بگوید زنان نبطیه ملحق به قریشیه اند

ثانیا : شهرتی که ادعا شد برای ما ثابت نشده بلکه اتفاق فقها بر خلاف این نظریه است و اکثر فقها فتوا داده‌اند که زنان سیده ۶۰ سال و زنان غیر سیده ۵۰ سال یائسه می شوند و مرحوم شیخ مفید یه حسب ظاهر فتوا نداد و توقف کرد و فرمود که اگر این حرف ثابت شود که نبطیه ملحق به قریشیه است اگر طلاق گرفتند باید عده نگه دارند

نظر استاد : در زمان ما با اختلافات نژادی نمی توان روایات زنان معصومین علیهم السلام را بر زنان امروز تطبیق داد چون از عنوان عربیت خارج شده اند و نشو و نمای آنها در محیط هایی است که عرب در آن محیط ها وارد نشده است و با این همه اختلاف قبائل و شهرها و فاصله طولانی که بین دوران اسلام و الان است و مزاجهایی غذایی که وجود دارد تطبیق آن روایات بر این زمان معقول نیست لذا سن، شاخصه تعبدی نیست حتی به نظر ما ملاک غالبی هم نیست و لذا نظر ما احتیاط است که

اگر کسی بعد از ۵۰ سال چه سیده و چه غیر آن خونی ببیند که صفات حیض را دارد باید احتیاط کند و تروک حائض را انجام دهد یعنی سوره سجده دار نخواند و هم کارهای مستحاضه را انجام دهد