الموضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مسائل / الدرس 110

( غسل جنابت - هل یکفی غسل الحیض عن الجنابة و غیر الجنابة ام لا ؟ - اقوال- ادله - هل یجب الوضوء بعد الغسل الحیض ام لا ؟ )

بحث اول این بود که اگر حائض با توجه به اینکه جنب است غسل حیض بکند غسل او صحیح است یا نه؟ چون مشکل حدث اکبر بنام جنابت دارد و جنابت مانعیت دارد و ما گفتیم غسل صحیح است و ادله ای ذکر شد و ادامه آن ادله این است که روایاتی داریم که بر حائض غسل حیض واجب است که مقتضای این وجوب این است که اگر غسل کند مجزی است حتی اگر قبل از آن جنب باشد چون روایات ، غسل را بر گردن او گذاشته است و معلوم می شود که این غسل رافع حدث است و نمی شود غسل بر گردن او گذاشته شود و گفته شود صحیح نیست

روایت چهارم همان روایات نیت است که هر کسی که نیت کند نیت او واقع می شود که لکل امرء ما نُوی که هر مردی به نیت خودش است یا انما الاعمال بالنیات که وقتی به نیت رفع حدث حیض غسل کند به مقتضای روایات نیت واقع می شود

اما بحث دوم این است که حالا که اثبات شد غسل حیض صحیح است آیا برای جنابت باید غسل دیگری بکند یا همان غسل حیض کفایت از غسل جنابت می کند ؟ مشهور فقها چنانچه از محقق و شهیدین و محقق ثانی ره نقل شده و هو المختار که غسل حیض کفایت از غسل جنابت می کند اما مرحوم شیخ طوسی و علامه حلی ره و جماعتی از فقها فتوا به عدم اجزاء دادند که باید غسل جنابت هم بکند

دلیل قول مشهور : چون صحیحه زراره متقدمه ، اطلاق دارد که چه حائض به نیت حیض غسل کند و چه هم حیض و جنابت را غسل کند غسل صحیح و مجزی است

روایت : محمد بن يعقوب، عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن حماد بن عيسى، عن حرير، عن زرارة قال: إذا اغتسلت بعد طلوع الفجر أجزأك غسلك ذلك للجنابة و الحجامة وعرفة والنحر والحلق والذبح والزيارة، فإذا اجتمعت عليك حقوق (الله) أجزأها عنك غسل واحد. قال: ثم قال: وكذلك المرأة يجزيها غسل واحد لجنابتها وإحرامها وجمعتها وغسلها من حيضها وعيدها .[1]

اما ادله مخالفین : مثل شیخ طوسی و علامه حلی این اطلاق را قبول ندارند چون مورد روایت زراره نیت الجمیع است نه نیت الفرد که اگر همه اغسال را به یک نیت غسل کند این غسل واقع می شود اما در اینجا حائض فقط نیت غسل حیض کرده و بقیه اغسال را نیت نکرده است و این حدیث شامل او نمی شود و لو سُلِّم ثبوت الإطلاق، که با یک غسل حیض غسل جنابت انجام شده روایات معارضی داریم که موثقه اند و غسل حیض را کافی از جنابت نمی دانند مثل موثقه عمار ساباطی وموثقه ابا بصیر و سماعة ابن مهران و حجاج خشاب که از امام سوال کرد که این حائض غسل حیض کند کافی است ؟ حضرت فرمودند غسل الجنابة علیها واجب

روایت : وعنه، عن عثمان بن عيسى، عن سماعة بن مهران، عن أبي عبد الله و أبي الحسن عليهما السلام قالا: في الرجل يجامع المرأة فتحيض قبل أن تغتسل من الجنابة، قال: غسل الجنابة عليها واجب. [2] وسائل ج ۱ ص ۵۲۷ ح ۵ تا ۸

اما راه حل تعارض فوق : قاعده اطلاق و تقیید جاری می شود که اطلاق نصوص متقدمه مثل صحیحه زراره مقید می شود به روایات موثقه یعنی اگر کسی یک غسل کند به نیت همه اغسال کافی است اما اگر کسی غسل حیض را فقط نیت کند کافی نیست و باید جنابت را هم غسل کند ( چون دو حجت تعارض کرده‌اند مگر اینکه هر دو مطلق باشند که باید جمع دلالی یا ظهوری کرد و در اینجا یکی مطلق و دیگری مقید است )

نظر استاد : موثقه ها نمی توانند با صحیحه زراره معارضه کنند چون موثقه درباره اصل وجوب غسل جنابت است که دارد اگر به حائض چه د ر حیض و چه قبل از آن دخول شود غسل جنابت بر او واجب است یا نه ؟حضرت فرمودند غسل جنابت بر او واجب است در حالی که بحث ما در باره اجزاء است نه اصل غسل جنابت یعنی بحث می کنیم که غسل حیض کفایت از غسل جنابت می کند یا نه ؟ لذا حدیث بیگانه از مورد بحث است و حدیث در صدصد این است که بعد از پاک شدن بر حائض واجب است غس بکند اما صحیحه زراره این است که غسل حیض از بقیه اغسال کفایت می کند یا نه ؟ فرمودند کفایت می کند و یک غسل کافی است و دو غسل لازم نیست لذا لسان این دو دسته روایت ربطی به همدیگر ندارند و تعارضی نیست

اما بحث سوم : که اگر حائض غسل حیض کند آیا مجزی از غیر جنابت در سایر اغسال هست یا نه ؟ مثلا روز اول ماه رجب و مستحب است غسل شود و او پاک شده و می خواهد غس حیض یکند آیا این غسل کفایت از این غسل مستحبی می کند یا نه ؟ اینجا همان مطلبی که در بحث دوم شد هم می آید که نظر ما همان نظر مشهور شد که غسل حیض از غسل جنابت کفایت می کند و اینجا هم غسل حیض از سایر اغسال کفایت میکند چون در ذیل حدیث دارد که اگر حقوق بر گردن او باشد که حقوق جمع است چه غسل واجب و چه مستحب ، که غسل واحد از همه کفایت می کند

باقی می ماند که دلالت حدیث اشاره به نیت جمیع دارد و او نیت جمیع نکرده است ؟ در حدیث کلمه غسل واحد دارد و غسل واحد از بقیه اغسال کفایت می کند چون درحدیث دارد که اجزأها عنکِ ، غسل واحد مجزی است و متعلق عنک ، اجزئها است

اما بحث چهارم : حائضی که هم جنب و هم حیض بود و غسل حیض کرد و کافی از جنابت شد آیا برای نماز باید وضو بگیرد یا نه ؟ ظاهر این است که وضو نمی خواهد چون غسل جنابت انسان را بی نیاز از وضو می کند که نه قبل و نه بعد از جنابت وضو نمی خواهد و آیه شش سوره مائده هم دلیل بر این مطلب است چون وضو را برای حدث اصغر و غسل را برای حدث اکبر قرار داد و تفصیل بین حدث اکبر و اصغر نشان می دهد که وجه اشتراکی بین آنها نیست