الموضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مسائل/ الدرس 106

مساله پانزدهم : اجتماع اغسال متعدد است که اگر کسی چند غسل بر گردن او باشد یا همه واجب و یا همه مستحب ‌ و یا برخی واجب و برخی مستحب است هنگامی که غسل می کند یا به نیت همه غسل می کند یا به نیت بعضی از این اغسال غسل می کند که اگر کسی یک غسل کند به نیت همه صحیح است و نسبت به بقیه اغسال تکلیفی ندارد و دلیل روایات صحاح است

منها صحیحه زراره : محمد بن يعقوب، عن علي بن إبراهيم، عن أبيه، عن حماد بن عيسى، عن حرير، عن زرارة قال: إذا اغتسلت بعد طلوع الفجر أجزأك غسلك ذلك للجنابة والحجامة وعرفة والنحر والحلق والذبح والزيارة، فإذا اجتمعت عليك حقوق (الله) أجزأها عنك غسل واحد قال: ثم قال: وكذلك المرأة يجزيها غسل واحد لجنابتها وإحرامها وجمعتها وغسلها من حيضها وعيدها.[1]

که حضرت فرمودند اگر بعد از طلوع فجر غسل کند به نیت حیض و جمعه و جنایت و ... غسل واقع می شود برای همه

اشکال فقها به حدیث : این روایت نقلهای غیر معتبر دارد یکی از این نقل ها از مرحوم شیخ طوسی ره به نقل محمد بن علی بن محبوب از علی بن سندی از حماد از حریز از زراره است که به نظر ایشان علی بن سندی ضعیف است امابه نظر ما ایشان همان علی بن اسماعیل است و اشتباها به او علی بن سندی می گویند ، نذر بن صباح می گوید ایشان ثقه است اما اقای خویی ره می گوید ضعیف است

نقل دوم : از شیخ طوسی ره از محمد بن علی بن محبوب از حریز و زراره به طور مرسل آمده و ارسال حدیث این است که محمد بن علی بن محبوب بدون واسطه از حریز روایت کرده در حالی که اینها در دو طبقه هستند و قطعا حدیث مرسل است مضافا که این روایت با این طریق در کتاب تهذیب و استبصار نیامده اما در وسایل الشیعه آمده است

نقل سوم : از ابن ادریس که ایشان از کتاب حریز بن عبدالله از زراره نقل می کند مرحوم اقای خویی ره می گوید این طریق هم ضعیف است چون مشخص نیست که کتاب حریز نزد ابن اریس بوده یا نه و چه افرادی در این واسطه اند

نظر استاد : این اشکالات را قبول نداریم نه از نظر اشکال بلکه از این نظر که این اشکالات باعث طرد حدیث نمی شود چون مرحوم کلینی ره این حدیث حریز را به سند صحیح نقل کرده اما نقل مرحوم کلینی ره یک کلمه ای دارد که برخی فکر می کنند حدیث مضمر است و آن : قال ثم قال ، که راوی در تقدیر است اما به نظر ما این اضمار ضربه ای به حدیث نمی زند چون سند حدیث زراره أست و زراره از بزرگان است لذا ما وثوق به صدور حدیث پیدا می کینم علاوه بر اینکه احتمال دارد که فاعل قال خود زراره باشد که قال زراره ثم قال ابوعبدالله علیه السلام

اما دلالت حدیث : هر کدام از جنابت و غسل جمعه و حیض و غسل میت و غسل نماز عید و ... یک غسل به نیت همه صحیح است اما در اینجا دو مشکل بزرگ وجود دارد :

مشکل اول : به قاعده اصالة عدم تداخل اسباب هر سببی مستقلا ایجاد حکم می کند که جنابت سبب مستقل برای غسل است و همینطور بقیه اغسال و اسباب هم که تداخل نمی کنند لذا به چه دلیل یک غسل برای همه کافی است ؟

مشکل دوم : بین احکام خمسه با همدیگر تضاد است چگونه با یک غسل جمع بین وجوب و استحباب بشود ؟ چون جمع بین وجوب و استحباب تضاد است

اما راه حل این دو‌ مشکل :

اول : قاعده عدم تداخل اسباب یک قاعده عقلی است و در مقابل ظهور روایات به این قاعده عقلی استناد نمی شود ، وقتی روایت زراره می گوید می توان به یک غسل انجام داد نباید به این قاعده رجوع کرد ضمن اینکه روایات دیگری مثل موثقه عمار[2] و خبر جمیل بن دراج [3] و روایت شهاب بن عبدربه[4] است که یک غسل را برای همه اسباب کافی می دانند لذا در اینجا که اسباب شرعی است از آن قاعده عقلی رفع ید می شود