الموضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /مسائل/ الدرس 104

مساله دوازدهم : کسی خودش را در آب انداخت شک می کند که به نیت غسل ارتماسی بوده و تمام شده یا اینکه به نیت غسل ترتیبی بوده در اینجا سر و گردن شسته شد و باید طرف راست و چپ را بشوید و چون نمی داند نیت خود را و شک در نیت ارتماسی و ترتیبی کرده واجب است غسل را از اول شروع کند ، فقها درباره یجب علیه الاستیناف بحث می کنند که منظور از این استیناف چیست ؟ که آیا منظور این است که غسل ترتیبی انجام دهد یا ارتماسی ؟ و چون عبارت سید ره مجمل است برخی از فقها تعلیقه ای را اضافه کرده اند مثلا مرحوم آقای گلپایگانی ره نوشتند یجب علیه الاستیناف بغیر الارتماس یعنی اگر این غسل ترتیبی باشد به نیت ترتیبی از اول شروع می کند اما اگر این غسل به نیت ارتماسی بود وجهی ندارد که از اول شروع کند چون غسل ارتماسی فرو رفتن در آب است و ایشان در آب فرو رفت

مرحوم حکیم ره در مستمسک[1] همین را فهمیدند که به نظر می رسد منظور از استیناف عدول به غسل ترتیبی است و لذا فتوا دادند که استیناف جایز نیست که آن سر و گردن در آب شسته شد و باقی ماند دو طرف که دو طرف را انجام دهد غسل ترتیبی محقق می شود چون ما درباره غسل سه امر داریم یکی شستن سر و گردن و دوم طرف راست و سوم طرف چپ که با افتادن در آب امر شستن سر و گردن حاصل شد و تکلیف به دو قسمت بعدی است

مرحوم اقای خویی [2] ره می‌فرماید احتیاط واجب این است که اگر می خواهد از اول شروع کند غسل ترتیبی را شروع کند

نظر استاد : مظور از استیناف عدول الی الارتماس است نه عدول الی الترتیبی به قرینه عبارت نعم یکفیک غسل الطرفین بقصد الترتیبی که ا گر قبل از نعم اشاره به غسل ترتیبی باشد چرا بعد از نعم هم اشاره به غسل ترتیبی می کند چون سید ره معتقد است که اگر کسی در آب بیفتند و سر و گردن شسته شود باید طرفین را بشوید و اگر می خواهد ارتماسی انجام دهد دوباره نیت ارتماسی کند لذا اشکال ما این است که بیانات سه فقیه بزرگوار با متن سید ره سازگار نیست

مساله سیزدهم : کیفیت قسمتی از بدن که نشسته شده است می باشد اگر کسی خود را به قصد غسل ارتماسی درون آب بیندازد آنگاه کشف شد که قسمتی از بدن شسته نشده آیا در اینجا غسل را ترتیبی اعاده کند یا ارتماسی ؟ سید ره می فرماید که اعاده غسل واجب است چه به نیت ترتیبی و چه ارتماسی آنگاه می فرماید اگر می‌خواهد ارتماسی انجام دهد این سر و گردن که به نیت ارتماسی شسته است این ارتماسی حساب نمی شود که بعد دو طرف را به نیت ارتماسی انجام دهد چون او غسل ارتماسی نیت کرد نه خصوص سر و گردن بلکه کسی که غسل ارتماسی نیت می کند أین است که بدن کاملا زیر آب برود به نیت ارتماسی و اینکه سر و گردن را در ضمن مجموع بدن نیت کند کافی نیست بلکه باید کل اعضا به نیت غسل ارتماسی در آب فرو رود اما دو مطلب در اینجا می باشد

مطلب اول : اگر کسی غسل ارتماسی و ترتیبی را دو طبیعت متغایر بداند اعاده آن واجب است چون ماقصد لم یقع و ما وقع لم یقصد کسی که نیت ارتماسی کرده و به ترتیبی تمام کند و برعکس مصداق این مطلب است اما اگر یک حقیقت داشت که حقیقت ارتماسی و ترتیبی این است که آب به بدن برسد چه به یکباره رفتن باشد یا جاری کردن آب باشد اینجا اشکالی ندارد سرو گردن را به نیت ارتماسی حساب کند و ادامه را به نیت غسل ترتیبی انجام دهد لذا اینکه سید ره فرمود یجب علیک اعاده ترتیبا و ارتماسا این است که غسل ارتماسی و ترتیبی متغایرند و باید انتخاب کند که کدام را انجام می دهد برای همین این است که می گوید اگر نیت غسل ارتماسی کرد سر و گردن را حساب نکند و دوباره برگردد و از اول نیت غسل ارتماسی کند و خود را در آب بیندازد

نظر استاد : غسل ترتیبی و ارتماسی یک طبیعت هستند.

مطلب دوم : سید ره فرمود نیت سر و گردن در ضمن مجموع کافی نیست منظورشان این است که باید دوباره سر و گردن را در آب فرو ببرد نه اینکه فرو بردن بقیه اعضای بدن و حساب کردن آن سرو گردن در ضمن مجموع بدن کافی باشد چون سر و بدن امر ضمنی ندارد بلکه در غسل ارتماسی تمام اعضای ثلاثه یک امر دارند و آن اینکه یکباره در آب فرو برود

نظر استاد : غسل ارتماسی تدریجی است و منظور از دفعة واحدة ، غسلة واحدة است و می تواند بقیه بدن را زیر آب برود به نیت همان ارتماسی که وارد آب شده است چون غرض قائم به فرو رفتن در آب است نه جاری ساختن آب بر بدن که این مختص غسل ترتیبی است و اگر تدریجا بدن را در آب ببرد باز هم می گویند کل بدن زیر آب رفته است