الموضوع: كتاب الطهارة/غسل الجنابة /حدث الاصغر فی الاثنا/ الدرس 96

(غسل جنابت - حکم غسلی که در اثنای آن حدث اصغر رخ داده است ؟ - اقوال - ادله - نظر استاد )

مساله هفتم : اگر قبل از غسل استبراء به بول نکند اما استبراء به خرطات ( استبراء رایج بعد از بول ) کند و بعد رطوبت مردد بین بول و منی ببیند این رطوبت ناقض است یا نه ؟ سید در عروه می نویسد که در ناقضیت رطوبت مشتبه فرقی نیست بین اینکه به خرطات استبراء بکند یا نه ؟ چون روایاتی که امر به استبراء به بول قبل از غسل می کند که اگر کسی بول را ترک کند امر به غسل مجدد می کند مطلق است و فرقی نیست که استبراء به خرطات بکند یا نه ، اما در مساله دو قول دیگر هم هست

اول : ازشیخ مفید[1] و سلار[2] و علامه [3] و شهید اول[4] و ابن ادریس[5] ره که اگر امکان ندارد بول کند استبراء به خرطات بجای استبراء به بول جایگزین می کند

دوم : از محقق[6] و شیخ در مبسوط[7] ره که استبراء به خرطات قائم مقام استبراء به بول حتی در حال اختیارو تمکن از بول هم می شود در این صورت اگر کسی استبراء به بول نکند و استبراء به خرطات بکند و رطوبتی از او خارج شود بنابر این قول غسل واجب نیست اما اگر هر دو استبراء منتفی شود غسل واجب است ، مرحوم سید ره قول اول را ضعیف و قول دوم را با عبارت لا فرق رد کردند لذا لازم است ادله دو قول بررسی شود :

اما دلیل قول اول : جمع بین دو دسته از اخبار است یک دسته می گوید غسل واجب است در صورتی که استبراء به بول نکند[8] و دسته دوم می گوید غسل واجب نیست در صورتی که استبراء به بول نکند جمع آن این است که اگر بول برای او امکان ندارد استبراء به خرطات قائم مقام آن می‌شود

سوال : چرا مرحوم سید ره این قول را تضعیف کردند با اینکه این جمع بین دو دسته از اخبار می باشد ؟

جواب : چون این جمع شاهدی ندارد لذا حجت نیست و شاهد جمع باید اجماع یا خبر معتبر یا حتی ضعیف باشد در حالی که اجماع بر خلاف این جمع است و چگونه این جمع شاهد داشته باشد که برخی جمع دیگری را قول دوم قرار داده اند که آن قول دوم جمع بین این دو دسته از اخبار است فقط مرحوم شیخ طوسی ره در تهذیب الاحکام[9] فرمودند که اگر کسی بول برای او میسر نبود باید استبراء کند به صورت استبراء به خرطات.

نظر استاد : این بیان شیخ طوسی ره قابل توجیه است چون همانطوری که استبراء به بول برای این است که اجزای منی خارج شده است در استبراء به خرطات هم زمانی که خروج اجزای منی را محرز کند حجت است چون در حدیث دارد که لان البول لم یدع شیئا[10] بول چیزی را در مجری نمی گذارد پس ملاک استبراء خارج شدن اجزای منی از مجاری است چه آن خروج به بول باشد یا به فشار یا به مدت طولانی باشد در عین حال موضوع روایت بول است نه غیر بول لذا تعدی از بول به غیر بول محتاج به دلیل است و برای آنها این دلیل نمی شود اما به نظر ما این کار علم می آورد و حجت و دلیل می باشد

مساله هشتم : در اثنای غسل اگر حدث اصغر حادث شود این غسل چه حکمی دارد؟ اقوالی در مساله می باشد

اول[11] : محقق [12] و سید مرتضی و شهید ثانی و سبط او و کشف اللثام [13] ... و سید در عروه که غسل باطل نیست و بعد از غسل وضو واجب است

دوم : ابن ادریس[14] و محقق ثانی[15] ره که غسل باطل نیست بلکه ادامه می دهد و وضو هم واجب نیست

سوم : مرحوم صدوق[16] و شیخ طوسی[17] و علامه [18] و اقای خویی ره و هو المختار که غسل باطل است و از اول هم شروع می کند و نیازی به وضو هم نیست

اما دلیل قول اول : اجماع و حدیثی بر بطلان غسل نیست و روایات هم در مقام بیان است و بحثی از بطلان حدث در بین غسل نشده است

إن قلت : وقتی حدث بعد از غسل واقع شود غسل را باطل می کند در اینجا هم به طرق اولی در اثنای غسل اگر واقع شود غسل باطل می شود

قلت : بول بعد از غسل مبطل غسل نیست بلکه مانع از دخول در صلاة است لذا روایات می گوید إن بُلْتَ فتوضأ [19] و این روایات مطلق است چه این بول بعد از غسل باشد و چه در بین آن باشد مضافا که اوامر وضو ارشادی است و ارشاد به شرطیت دارد که وضو شرط نماز است و لذا اگر کسی وضو نگیرد نماز باطل است و فرقی ندارد بعد از غسل بول نکند یا غسلی به گردن او نباشد

اما دلیل قول دوم : از یک جهت مشترک با قول اول است که غسل باطل نمی شود و امتیاز قول اول این بود که می گفت وضو بگیرد اما قول دوم می گوید وضو نمی خواهد و علت وضو نخواستن این است که ما یک مطلق و مقید ی داریم روایات مطلق این است که بول سبب وضو است چه بعد از غسل و چه بدون آن و روایت مقید این است که کسی که غسل می کند نه قبل آن و نه بعد آن نیاز به وضو ندارد[20] و این روایات آن مطلقات را تقیید می زند و نتیجه این می شود که غسل صحیح است اما نیازی به وضو نیست