آیة 42/ سوره روم/تفسیر

موضوع: تفسیر/ سوره روم/ آیة 42

﴿قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِن قَبْلُ كَانَ أَكْثَرُهُم مُّشْرِكِينَ﴾[1]

خداوند به رسول گرامی اسلام امر می کند که به مردم بگویید سیر کنند و بنگرند عاقبت طوایف پیش از خود که اکثرشون کافر و مشرک بودند چه شدند این آیات ادامه آیات قبل است که خداوند یک قسمتی از آیات را در رابطه با توحید خلقت، رزق نعمت ها بیان کرد و یه بخشی هم در رابطه با مشرکین کفار و منافقین مطرح کرد . بین مومنین و مشرکین مقایسه کرد. گاهی یک بخش یک سطرو گاهی یک آیه را ترکیب می کنیم.

لذا ترکیب این آیه این است که قل امر است و فاعلش مستتر است یعنی قل فعل و فاعل و سیروا هم امر است و فعل و فاعل، فی الارض جار و مجرور متعلق به فعل ، انظُرُوا امر است وعطف بر سیروا، کیف اسم استفهام خبر کان مقدم است و عَاقِبَةُ الذین؛ اسم کان عَاقِبَةُ ، اضافه به الذین شده است و جمله سد مسد مفعول انظُرُوا است ، من قبل جار و مجرور متعلق به محذوف است وصله موصول (کان اکثرهم مشرکین).

در این آیه رسول خدا صلی الله علیه السلام مامور شده است به اینکه به مردم دستور بدهد در زمین سیر کنند و سرانجام به آثار باقی مانده اقوام گذشته رو ببینند که چگونه خانه هایشان خراب گشته است و آثارشان محو شده است و تا آخرین نفر منقرض شدند و نسلشان قطع گشت و دچار انواع گرفتاری ها و رنج ها شدند.

این آیه می خواهد بگوید که اکثر بدبختی هایی که دچار فرد و جامعه می شود به خاطر گناه است و چه چیز بزرگ تر از شرک است و چه گناهی بزرگ تر از شرک است آن کسانی که در مقابل خدا ایستادند و شرک ورزیدند و به قوانین اسلامی عمل نکردند بزرگترین گناه رو انجام دادند و خداوند می خواهد ببیند که بعد چه کردند؟ دچار انواع گرفتاری ها و بلاها شدند به خاطر اینکه بیشتر آنها مشرک بودند پس خدا جزای بعضی از کارهای آنها را در یک آیه ای در همین سوره روم که مضمونش این بود که خداوند بعضی از جزاها رو در دنیا می دهد و همه جزاها را در دنیا نمی دهد بعضی ها رو برای آخرت می گذارد بعضی از پاداش ها را در دنیا می دهد همه پاداش را در دنیا نمی دهد و خداوند بعضی از این جزاهای گناهان مشرکین رو در این دنیا قرار داد خانه ها یشان رو خراب کرد فرزندانشان رو از بین برد ، زلزله ایجاد کرد ‌ تمام زندگی این ها را بر باد داد.

دلیلش این بود که آنها مشرک بودند و با خداوند تبارک و تعالی شرک می ورزیدند. در این مبارکه می فرماید که سیر کنید ببینید این امت ها چه شدند؟ تا شاید عبرت گیرندگان، عبرت بگیرند حالا کسانی که اصلا عبرت نمی گیرند و گوش به حرف نیستند و گوش به فرمان نیستند به جای خود چه عذابی در انتظار آنها است و اما آنهایی که مومن هستند ببینند چه اتفاقاتی افتاده است.

یک وقتی بنده یک تفسیر یک آیه ای رو دیدم که خداوند به آن قوم زلزله وباران وطوفان و...را فرستاد بعد سرش ذیلش به روایات نگاه کردم داشت که این قوم کم فروش بودند به خاطر کم فروشی خداوند زلزله رو فرستاد سیل فرستاد طوفان رو فرستاد همه زندگیشون رو بر باد داد و نابود کرد.

و حالا اگر خدا نکرده خدا نکرده کسانی تو جامعه باشند که نماز نخوانند روزه نگیرند به بعضی از گناه ها دست بزنند و من نمی دونم چه اتفاقی خواهد شد ؟حالا اشاره خواهم کرد که شاید دلیل خیلی از نعمت هایی که الان از دستمان دارد می رود شاید به خاطر گناه باشد

من همین دفعه تو منطقه که رفتم وحشت کردم کسانی که تو محیط هایی که یک چادر نبود حالا یک چادر وجود ندارد در محافلی که کسی که وارد می شد و خارج می شد جز صلوات بر محمد و آلش ندایی نداشت و شعارشون صلوات بر محمد و آلش بود الان تنها چیزی که وجود ندارد صلوات بر محمد و آل محمد است.

در گذشته بزرگان ما بیل می زدند چشمه باز می شد الان جانوران پناه می برند به محل ها و روستاها یک مقدار آب بخورند آب پیدا نمی شود علف پیدا نمی شود چی شده است؟ چی اتفاق افتاده است؟ بروید نگاه بکنید ببینید آنهایی که گناه کردند و گناه کردند و مشرک بودند چه اتفاقاتی برای آنها افتاده است؟

آیه شریفه در مقام استشهاد برای مضمون آیه قبل است حال امت های پیشین رو جستجو کنید و اعمال و سرنوشت آن ها را مورد بررسی قرار بدید ببینید عاقبت ها کجا رسید؟ قصرها کجاست؟ کاخ ها کدام است؟ خازئن به تاراج رفته آن ها رو تماشا کنید و استخوان های پوسیده ها رو ببینید اینجور نیست که هر شاهی هر مستکبری هر زورگویی هر حرام خواری تا ابد زنده بماند و ببینید سرانجام ظلم و ستم و گناه و شرک ها چه شد ببینید اگر ها اینجا رو من خیلی عنایت دارم اگر آن ها آشیانه مرغان را سوزاندند چگونه خانه این صیادان نیز ویران به ویرانی کشیده شد است.

چند وقت پیش من در روزنامه خواندم صیادی که مورد اصابت گلوله قرار گرفت خوب دقت کردم دیدم مضمونش این بود دو نفر حرکت کردن رفتن شکار و شکاری پیدا نکردند سرانجام یک خرگوشی دیدند خرگوش فرار کرد تو گندم ها آن دو نفر در گندم ها جستجو می کردند که خرگوش رو بگیرند یک مرتبه دیدند این صیاد ناقلا ته قنداقه تفنگ رو گردن یا سر مار گذاشت فشار داد تا بکشد و بعد گذاشت اینکه بعد برود مار از پایین دمش پیچید پیچید پیچد آمد تا ماشه همینطوری که اینجوری می کرد خم شده بود صیاد فشار می داد دم مار به ماشه رسید و ماشه را چکاند و شلیک شد و تیر از تفنگ درآمد و به قلب آقای صیاد خورد روزنامه نوشت که صیادی که مورد گلوله مثلا فلان قرار گرفت.

جامعه عاقبت گنهکاران عاقبت کسانی که اعتقاد به دین و دیانت داره عاقبتشان این است که چگونه خانه این صیادان نیز به ویرانی کشیده شد آری اکثر آن ها مشرک بودند یعنی خدا را قبول نداشتند.

یک نگاه علمی در این است که جالب توجه است و آن اینکه هنگامی که در آیات قبل صحبت از توحید بود و رحمت الهی بود خداوند تبارک و تعالی اول آفرینش رو مطرح کرد و سپس نعمت ها رو مطرح کرد آیه قرآن این بود که الله الذی خلقکم شما را خدا آن کسی است که شما را خلق کرد ثم رزقکم اونجایی که نگاه ،نگاه خلقتی و نگاه مهربانانه و نعمت دادن بود اما ولی در آیات مورد بحث که الان داریم انجام می دهیم هنگامی که سخن از مجازات الهی می شود می گوید نخست اشاره به زوال نعمت ها بر اثر گناه می کند یعنی کسانی که گناهکارند و گناه می کنند اولین کاری که خدا می کند نعمت ها رو از آنها می گیرد و در مرحله بعد آنها رو از بین می برد.

حال اینکه در آیات قبل، اول خلقت بود بعد نعمت اما وقتی گناه اتفاق می افتد اول نعمت ها رو می گیرد و بعد آن را از بین می برد سپس نابودی و هلاکت بر اثر شرک است زیرا که به هنگام بخشش ، اول، موهبت خلقت است و بعد روزی ولی و به هنگام بازپس گرفتن نخست زوال نعمت است و بعد هلاکت زیرا در کریمه مبارکه تعبیر به اکثرهم مشرکین دارد.

با توجه به اینکه سوره مکی است چرا خداوند تبارک و تعالی در آخر آیه دارد (قل سیروا فی الارض ...اکثرهم مشرکین) این از نظر تفسیری چه رازی دارد؟؛ دو مطلب وجود دارد:

اول: اینکه چون سوره در مکه نازل شده است در مکه مومنین در اقلیت بودند و مشرکین در اکثریت بودند پول و حشم و قدرت و اسلحه همه در اختیار مشرکین بود برای اینکه مومنین از مشرکین نترسند و امید پیدا بکنند و قدرت بیشتری داشته باشند و نهراسند و ثابت قدم در توحید بمانند خداوند بلاهایی که در طول تاریخ در گذشته به سر مشرکین درآورده است اینجا مطرح می کند ؛ ای مومنین و ای پیغمبر به مومنین بگو که عاقبت مشرکین رو نگاه بکنید ببینید چه بر سرشان آمده است.

دوم: که شاید اکثریت مکه در آن زمان مشرک بودند این آیه را مطرح کرد تا آنها سر جای خود بنشینند شاید راز دوم در تعبیر از (قل....اکثرهم مشرکین) تنبیه وتنبه خود مشرکین باشند.