1404/08/27
بسم الله الرحمن الرحیم
کلام آخوند/ واجب نفسى و واجب غيرى/الأوامر
موضوع: الأوامر/ واجب نفسى و واجب غيرى/ کلام آخوند
موضوع بحث در رابطه با دوران امر بین وجوب نفسی و وجوب غیری است بعد از آن که در رابطه با وجوب نفسی و غیری بیان شد که ثمراتی وجود دارد نفسی بودن یک ثمره دارد غیری بودن ثمره دیگری دارد که اشاره شد اگر وجوب نفسی را انسان ترک بکند استحقاق عقوبت پیدا می کند استحقاق عقاب دارد ولی اگر واجب غیری را ترک بکند استحقاق عقاب ندارد.
خلاصه در مباحث گذشته به این نتیجه رسیدیم که پس این تقسیم واجب به واجب نفسی و غیری دارای ثمره است.
به عبارت دیگر:
روشن شد که در نفسیت و غیریت ثمرات مترتب است.
دوران امر بين وجوب نفسى و وجوب غيرى:
حال كه معلوم گرديد بر نفسيت و غيريت ثمراتى مترتّب است جاى اين بحث است كه اگر وجوب يك شىء بر ما محرز شد ولى نفسى بودن يا غيرى بودن آن معلوم نبود چه بايد بكنيم؟ مثل اينكه مولا دو چيز را واجب كرده باشد كه يكى از آنها وجوب نفسى دارد امّا نسبت به ديگرى ترديد داريم كه آيا وجوبش نفسى است يا بهعنوان مقدمیت برای واجب اول است؟
در اینجا ناگزیریم بحث را در دو مقام دنبال کنیم:
مقام اوّل: آيا در اينجا از ناحيه اصول لفظى- مثل اصالة الاطلاق- يا حكم عقل، راهى براى استكشاف نفسيت وجود دارد؟
مقام دوّم: اگر در ما نحن فيه يك اصل لفظى يا حكم عقلى وجود ندارد، آيا مقتضاى اصول عمليه در اينجا چيست؟
بحث در مقام اوّل:
آيا در ما نحن فيه از ناحيه اصول لفظى- مثل اصالة الاطلاق- يا حكم عقل، راهى براى استكشاف نفسيت وجود دارد؟
در اينجا راههايى براى استكشاف نفسيت مطرح شده است:
استاد: از آن رهگذر که مبنای ما در این مباحث اصولی کفایه مرحوم آخوند است ابتدا باید به سراغ راه مرحوم آخوند برویم راه اول را برای استکشاف نفسیت و غیریت مرحوم آخوند خراسانی پیموده است:
راه مرحوم آخوند
مرحوم آخوند مىفرمايد: «در جايى كه مقدّمات حكمت تمام باشد، اصالة الاطلاق اقتضاى نفسيت مىكند، زيرا واجب نفسى، وجوبش مطلق و واجب غيرى وجوبش مقيّد است. مثلًا وجوب وضو معلّق است بر اينكه صلاة وجوب فعلى داشته باشد، امّا وجوب خود صلاة معلّق بر چيز ديگر نيست. پس درحقيقت، دوران بين نفسيت و غيريت، مانند دوران بين اطلاق و تقييد است و در صورت تماميت مقدّمات حكمت، اصالة الاطلاق جريان پيدا كرده و نفسيت واجب ثابت مىشود»[1]
در اینجا اشکالی بر مرحوم آخوند وارد می شود که ان شالله سیاتی
