نشست و برخاست پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) - توصیه‌های اخلاقی استاد به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رجب/حلیة النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) /سیره اخلاقی معصومین (علیهم‌السلام)

موضوع: سیره اخلاقی معصومین (علیهم‌السلام)/حلیة النبی (صلی‌الله‌علیه‌وآله) /نشست و برخاست پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) - توصیه‌های اخلاقی استاد به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رجب

1- حدیث اخلاقی (حلیة النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله)

«فَسَأَلْتُهُ عَنْ مَجْلِسِهِ فَقَالَ كَانَ لَا يَجْلِسُ وَ لَا يَقُومُ إِلَّا عَلَى ذِكْرٍ وَ لَا يُوطِنُ الْأَمَاكِنَ وَ يَنْهَى عَنْ إِيطَانِهَا وَ إِذَا انْتَهَى إِلَى قَوْمٍ جَلَسَ حَيْثُ يَنْتَهِي بِهِ الْمَجْلِسُ وَ يَأْمُرُ بِذَلِكَ وَ يُعْطِي كُلَّ جُلَسَائِهِ نَصِيبَهُ حَتَّى لَا يَحْسَبُ أَحَدٌ مِنْ جُلَسَائِهِ أَنَّ أَحَداً أَكْرَمُ عَلَيْهِ مِنْهُ مَنْ جَالَسَهُ صَابَرَهُ حَتَّى يَكُونَ هُوَ الْمُنْصَرِفَ عَنْهُ مَنْ سَأَلَهُ حَاجَةً لَمْ يَرْجِعْ إِلَّا بِهَا أَوْ بِمَيْسُورٍ مِنَ الْقَوْلِ قَدْ وَسِعَ النَّاسَ مِنْهُ خُلُقُهُ وَ صَارَ لَهُمْ أَباً رَحِيماً وَ صَارُوا عِنْدَهُ فِي الْحَقِّ سَوَاءً مَجْلِسُهُ مَجْلِسُ حِلْمٍ وَ حَيَاءٍ وَ صِدْقٍ وَ أَمَانَةٍ لَا تُرْفَعُ فِيهِ الْأَصْوَاتُ وَ لَا تُؤْبَنُ فِيهِ الْحُرَمُ وَ لَا تُثْنَى فَلَتَاتُهُ مُتَعَادِلِينَ مُتَوَاصِلِينَ فِيهِ بِالتَّقْوَى مُتَوَاضِعِينَ يُوَقِّرُونَ الْكَبِيرَ وَ يَرْحَمُونَ الصَّغِيرَ وَ يُؤْثِرُونَ ذَا الْحَاجَةِ وَ يَحْفَظُونَ الْغَرِيبَ فَقُلْتُ كَيْفَ كَانَ سِيرَتُهُ فِي جُلَسَائِهِ فَقَالَ كَانَ دَائِمَ الْبِشْرِ سَهْلَ الْخُلُقِ لَيِّنَ الْجَانِبِ لَيْسَ بِفَظٍّ وَ لَا غَلِيظٍ وَ لَا صَخَّابٍ وَ لَا فَحَّاشٍ وَ لَا عَيَّابٍ وَ لَا مَزَّاحٍ وَ لَا مَدَّاحٍ يَتَغَافَلُ عَمَّا لَا يَشْتَهِي».[1]

1.1- خلاصه بحث اخلاقی گذشته

این حدیث، بیان انسان کامل در وصف انسان کامل است. بیان چندین معصوم (علیهم‌السلام) است. در ترسیم و تصویر انسان کامل و بیان یک انسان کامل است. در فرازهای نشست و برخاست رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌واله) بودیم. نشست و برخاست ایشان با استغفار بود. در ماه مبارک رجب هستیم و روز ولادت امام باقر (علیه‌السلام) است. این را نهادینه کنید. ایشان از جهت اسم و وصف، مظهر این حدیث بودند. اگر کسی به تخلق به اسماء و آیات الهی برسد، قطعا به مظهر آن کلام جمعی و جامع و الگوی حکمت عملی و نظری اولیای الهی نائل می‌شود. تخلّق، تحقق به اوصاف نبی و ولیّ است.

1.2- توصیه‌های استاد به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رجب

1.2.1- روزه و استغفار در صورت عدم قدرت بر روزه

در ایام ماه مبارک رجب هستیم. برای این جهت برنامه‌ریزی کنید. استغفار و صیام را زیاد داشته باشید. اگر عذری دارید و به حسب جسمانی نمی‌توانید روزه بگیرید، قطعا به جای آن استغفار کنید. 100 استغفار به جای روزه‌ی آن روز با همین عنوان انجام بدهید. ما در عبادات، مقام اضطرارمان، مقام تبدیل یک عبادت به یک عبادت دیگر است. سرسلسله‌ و نظام عبودیت و اطاعت منقطع نیست. اخلاق اسلامی، اخلاق کاربردی است. در اخلاق کاربردی هیچ گاه سالک بدون دستورالعمل نیست؛ ولی دستورالعمل او به اضطرارها و اضطراب‌ها متفاوت است.

1.2.2- درک فقر وجودی خود به خداوند

چند کار را انجام دهید: ما در سلسه‌ای هستیم که: هستیم که هستیم که هستیم. هست خود را به هم پیوند بزنید. اگر این پیوند را ملاحظه کردیم، به سرّ استغفار و اسماء می‌رسیم. گاهی ما [از نظر امور اقتصادی] محتاجیم؛ اینکه هنر نیست. گاهی محتاج الی الله هستیم که هنر اولیه است. وقتی می‌گوییم محتاج خداییم و چیزی نیستیم، این هنر است.

1.2.3- توسل به امام زمان (علیه‌السلام)

توسل به امام زمان (علیه‌السلام) داشته باشید. طوری خدا خدای‌مان بلند باشد که بدون ارتباط با حضرت هم نباشد. ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اصْبِرُواْ وَصَابِرُواْ وَرَابِطُواْ وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾.[2] این رابطه، یعنی ارتباط با حضرت و معرفت ایشان و اطاعت از حضرت. یکی از مصادیق تحقق مشاوره اسلامی، مرابطه با امام است. این مرابطه دو معنا دارد؛ یکی اینکه از ﴿رِبَاطِ الْخَيْلِ﴾[3] است؛ یعنی با رزمندگان مرتبط باشید، یا با ولیّ‌ای مرتبط باشید که رزمندگان هم تحت امر او هستند.

1.2.4- ارتباط با ادعیه ماه رجب

از دعاهای مورد توصیه، دعای توقیع حضرت است. «اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِمَعَانِي ...»[4] را تلاوت کنید. تأمل در آن نیز داشته باشید. در همان فقره‌های اول دعا تأمل کنید. اول ضمائری که به معانی برمی‌گردد، با ضمیر مؤنث است، بعد می‌شود «هُم»؛ یعنی حیات می‌یابد. وقتی در جان ما بنشینند، حیات دیگر می‌یابند. این همان «یا حیُّ یا قیوم» است. اطاعت‌مان را در وجود حضرت متمرکز کنیم. ما هم ان‌شاءالله هم در علم و هم در عمل، تابع وجود این نازنین باشیم.