ماه مبارک شعبان، ماه رزق خاص_ تفاوت کافی و مکفی در ارزاق_ راهکار تقویت نسبت انسان با رازق_ جایگاه ادب در زینت مؤمنان/ماه مبارک شعبان_ نسبت رازق و مرزوق /اخلاق فردی

موضوع: اخلاق فردی/ماه مبارک شعبان_ نسبت رازق و مرزوق /ماه مبارک شعبان، ماه رزق خاص_ تفاوت کافی و مکفی در ارزاق_ راهکار تقویت نسبت انسان با رازق_ جایگاه ادب در زینت مؤمنان

1- بحث اخلاقی (نسبت رازق و مرزوق)

1.1- ماه مبارک شعبان، ماه رزق خاص

احادیث را در محضر حضرات معصومین (علیهم‌السلام) بودیم. ماه مبارک شعبان است که ماه رزق است؛ آن هم رزق خاص است، نه رزق عام. رزق عام به همه‌ی موجودات چه بخواهند و چه نخواهند، می‌رسد؛ ولی رزق خاص، رزقی است که به سنخیّت و نسبت با رازق و رزّاق می‌دهند. رزق خاص را به نسبت بین مرزوق و رازق می‌دهند. قطعاً تا سنخیّتی و نسبتی بین علّت و معلول نباشد، معلول صادر نمی‌شود. ما همه به حضرت حقّ منتسب هستیم. اگر این انتساب را در معیّت بعدی، مراقبت کردیم و به معیّت انسانی و ارادی رساندیم، رزق خاص می‌شود. ﴿هُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ﴾،[1] وجود دارد؛ امّا ﴿إِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ﴾؛[2] نسبت، لازم دارد. «لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ» بودن، مراقبت می‌خواهد. مراقبت از رقیب و رقیب از «رَقَبَ» به معنای گردن کشیدن برای رسیدن به خبرهای مهمّ است.[3]

1.2- تبیین مفهوم قرآنی «نبأ» و ارتباط آن با ارزاق

عزیزانی که امروز در بحث تفسیر تشریف داشتید، در کلمه‌ی «نَبَأ» عرض کردیم که نبأ، به هر خبری گفته نمی‌شود؛ به خبرهای مهمّ، نبأ می‌گویند.[4] خبر هر کسی هم، خاص به خود اوست. یک خبر است، مبدأ همه‌ی خبرهای دیگر است. ﴿إِن جَاءكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَأٍ فَتَبَيَّنُوا﴾.[5] اگر خبر مهمّی آورد، تحقیق کنید. خبرهای مهمّ را باید تحقیق کرد. خبرهای بی‌مهمّش، کذب است؛ چه برسد به خبرهای مهمّش. همان‌طور که فاسق، صاحب خبر است؛ عادل، صاحب خبرها است. این رزق است و ما از همین مسائل دم‌دستی‌مان، خبرهای‌مان و رزق‌های‌مان شروع می‌شود. همین را اگر مدیریت کردیم، به نتیجه می‌رسیم.

1.3- جایگاه ادب در زینت مؤمنان

امام علی (علیه‌السلام) فرمودند: «الاْدَابُ حُلَلٌ مُجَدَّدَةٌ».[6] در غرر و کلمات دیگر هست. حُلَل، جمع حُلّة است[7] و حُليّ جمع حِلیة است[8] که معنای مشترک میان آن‌ها زینت است؛ زینت‌های خاصی که باعث جذب دیگران به صاحبش می‌شود. «حِلیة المتّقین» مرحوم مجلسی یعنی انسان‌های متّقی وقتی که باتقوا می‌شوند، صاحب زینت‌های مخصوص می‌شوند. «كونوا لنا زينا ولا تكونوا علينا شينا».[9]

1.4- راهکار تقویت نسبت انسان با رازق

نکته‌ی مهمّ معرفتی امروز این است که محبّت کنید نسبت‌تان را با رازق تقویت کنید. خدا معیّت تکوینی را با همه دارد؛ ذرّه‌ای از آن خارج نیست. ولی قبل و بعد معیّت خدا، معیّت انسان با خدا است. این معیّت، معیّت ارادی است. سیروسلوک یعنی این. ماه شعبان که ماه رزق است، یعنی این معیّت ارادی را مدیریت کنید. مجدّدة یعنی در حال نوآوری است.[10]

1.5- تسلسل در سیروسلوک؛ پیوستگی حمد و نوآوری در سلوک الهی

جانم فدای امام سجاد (علیه‌السلام) که به مبنا و نظر ایشان، تمام تسلسل‌ها، محال است ولی یک نوع از تسلسل، محال نیست و آن، تسلسل در سیروسلوک است. در شرح صحیفه نوشتیم که تسلسل در امور معرفتی محال نیست. در مناجات شاکرین است: «فَكُلَّما قُلْتُ: لَكَ الحَمْدُ، وَجَبَ عَلَيَّ لِذلِكَ أَنْ أَقُولَ: لَكَ الحَمْدُ».[11] خدایا هرگاه بگویم: «لَكَ الحَمْدُ»، «وَجَبَ عَلَيَّ لِذلِكَ أَنْ أَقُولَ: لَكَ الحَمْدُ». حمد، حمد می‌آورد. این، تسلسل نیست؛ نوآوری است. اگر انسان به نوآوری الهی برسد، هیچ‌گاه کهنه نمی‌شود.

1.6- تفاوت کافی و مکفی در ارزاق

این ماه شعبان، ماه رزق است. إن‌شاءالله ارزاق‌تان وسیع و کافی و مُکفی باشد. کافی، این است که انسان در نسبت‌های دیگران، آزاد می‌شود و بی‌نیاز می‌شود.[12] مرحله‌ی بعدی که مُکفی است، یعنی نیاز دیگران را هم برطرف می‌کند.

1.7- شرط دریافت رزق خاص در ماه شعبان

﴿هُدًى لِّلنَّاسِ﴾[13] را همه دارند؛ ولی ﴿هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ﴾،[14] مهمّ است. ماه شعبان که ماه رزق است، ماه دریافت‌ این رزق خاص است. رزق خاص را به استعداد و به خدا خدا و به دعا و به نجوا می‌دهند. «إِلَهِي وَرَبِّي مَنْ لِي غَيْرُكَ»؛[15] اگر انسان به این «مَنْ لِي غَيْرُكَ» برسد، به غیر باری‌تعالی احتیاج ندارد. در روایت است:‌ «بإسناده عن جعفر بن محمد قال كان رجل جالسا عند أبي فقال اللهم أغننا عن جميع خلقك فقال له أبى لا تقل هكذا ولكن قل اللهم أغننا عن شرار خلقك فان المؤمن لا يستغنى عن أخيه المؤمن»؛[16] کسی در محضر یکی از معصومین (علیه‌السلام) گفت: «خدایا ما را محتاج دیگران نکن و بی‌نیاز از دیگران کن». حضرت ناراحت شدند و فرمودند که بگویید: «ما را از شرار ناس بی‌نیاز کن». همه‌ی انسان‌ها، به هم نیاز دارند. همه‌ی موجودات، نیازمند به هم هستند.

1.8- تفاوت ما با حضرت حقّ در احتیاج انسان و شوق الهی

تفاوت ما با حضرت حقّ به این است که ما به او محتاج بودیم و او به ما مشتاق بود. این نسبت اگر طوری شود که ما هم به او اشتیاق پیدا کنیم، رزق خاص می‌شود. این روایت عجیبی است: «فدخل على نبيّ‌اللّه (صلّى‌اللّه‌عليه‌وآله‌وسلم)، فقال: إنّ أنسا حدّثني أنّه كان عندك آنفا و أنّ جبريل أتاك فقال: إنّ الجنّة لتشتاق إلى ثلاثة من أصحابك، فقال: نعم، فقال: فمن هم يا نبىّ اللّه، قال: أنت منهم يا عليّ، و عمّار بن ياسر، و سيشهد معك مشاهد بيّن فضلها، عظيم خيرها، و سلمان، و هو منّا أهل البيت، و هو ناصح فاتّخذه لنفسك (علیه‌السلام)».[17] صحبت از بهشت و بهشتی‌ها شد، حضرت فرمودند: بهشت، مشتاق سلمان است. این رزق خاص است. انسان تا جایی برسد که این‌گونه بشود. جالب این است که بحث فقه هم راجع‌به قسمت است.