درس اخلاق استاد هادی عباسی‌خراسانی

موضوع: اخلاق فردی/دوری از هوای نفس /آثار دوری از هوای نفس

1- بحث اخلاقی (آثار دوری از هوای نفس)

1.1- دوری از هوای نفس، سبب خِرَدمندی در نظرات و اندیشه‌ها

حدیث اخلاقی و معرفتی امروز را در محضر سرّالأنبیاءوالمرسلین حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) هستیم. از کلمات قصار حضرت که بسیار کارگشا برای اهل علم و اندیشه و سیروسلوک است. حضرت فرمودند: «أَقرَبُ الآراءِ مِنَ النُّهَی أبعدُها عن الهَوَی».[1]

چقدر تعبیر عجیبی است! بهترین و نزدیک‌ترین رأی‌ها و افکار به خردمندی، آن چیزی است که از هوا دورتر باشد. هوا، انسان را به سقوط می‌کشاند. هوا، کلیه‌ی تمایلاتی است که انسان را از حق غافل کند؛ ولو خود توجه به حق باشد. ﴿وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَى﴾.[2]

1.2- کلام میرزاعلی‌آقای شیرازی (رحمه‌الله) در مورد توجه در نماز

گاهی در سیروسلوک، توجه‌های علمی هم رهزن می‌شود. باید تمام فکر و ذکرش، توجه به حضرت حق باشد. مرحوم شهید مطهری می‌فرمودند: «به مرحوم شیخ‌علی شیرازی - استاد نهج‌البلاغه‌ام - گفتم در نماز به حمد و سوره‌ام توجه دارم. گفتم شاید تشویق کنند و مرحله‌ی بعدی را بگویند. فرمودند: به این توجه خود هم توجه نداشته باشید».

1.3- افکار و خیالات، اولین راه نفوذ وسوسه‌های شیطان

گاهی شیطان، وسواس فکری را تبدیل به وسواس عملی می‌کند. ﴿الَّذِي يُوَسْوِسُ فِي صُدُورِ النَّاسِ﴾.[3] اولین راه نفوذ وسوسه‌های شیطان، افکار است. چگونه نجات یابیم؟

1.4- راهکارهای مقابله با وساوس شیطان

اول اینکه انسان توجه نکند. بهترین راهش بی‌توجهی است. اگر شیطان می‌گوید ذکرت را تکرار کن، تکرار نکند. شیطان تا مرحله‌ای پیش می‌رود که اراده را می‌گیرد و هرچه خودش اراده کند، انسان انجام می‌دهد. سوره‌ی مبارکه‌ی شمس را زیاد بخوانید. از آثارش این است که جلوی وساوس شیطانی را می‌گیرد. ذکر یونسیه هم همین تأثیر را دارد. عاقلانه بیندیشیم و عارفانه دارای انگیزه باشیم و عالمانه به نتیجه برسیم و به هُدَی برسیم که مقابل هوا است.

1.5- پیروی هَوَی از هُدَی، خصوصیات عصر ظهور

در روایت است فردایی که روز ظهور باشد، از خصوصیاتش این است که هَوَی پیرو هُدَی می‌شود. «يَعْطِفُ الْهَوَى عَلَى الْهُدَى، إِذَا عَطَفُوا الْهُدَى عَلَى الْهَوَى».[4] قبل از عطف هُدَی بر هوی، عکس آن رخ می‌دهد.