درس اخلاق استاد هادی عباسی‌خراسانی

موضوع: اخلاق ولایی/جایگاه اهل بیت (علیهم السلام) - قسمت دوم /اهل بیت (علیهم السلام)، اصل و شاخه های همه ی خیرات

1- حدیث اخلاقی (جایگاه اهل‌بیت (علیهم‌السلام))

1.1- اهل‌بیت‌(علیهم‌السلام)، اصل و ریشه‌ی همه‌ی خیرات

دیروز، حدیثی از امام صادق (علیه‌السلام) مطرح کردیم که ادامه دارد:

«نَحْنُ أَصْلُ كُلِّ خَيْرٍ وَ مِنْ فُرُوعِنَا كُلُّ بِرٍّ فَمِنَ الْبِرِّ التَّوْحِيدُ وَ الصَّلَاةُ وَ الصِّيَامُ وَ كَظْمُ الْغَيْظِ وَ الْعَفْوُ عَنِ الْمُسِي‌ءِ وَ رَحْمَةُ الْفَقِيرِ وَ تَعَهُّدُ الْجَارِ وَ الْإِقْرَارُ بِالْفَضْلِ لِأَهْلِهِ».[1]

«نحن أصل کل خیر و من فروعنا کل برّ»؛

تمام خیرات، ما هستیم و اصل و ریشه و بنیاد هر خیری، ما هستیم. هر خوبی‌ که در هر کجای عالم است، از بال و پر ما است. تمام خیرات عالم و تمام بِرّهای عالم، اصلش حضرات معصومین (علیهم‌السلام) هستند. دعای عاقبت‌به‌خیری، همین است. این حدیث از احادیث عجیب است! در ادامه فرمودند:

«فمن البِرّ التوحید و الصلاة و الصیام و کظم الغیظ و العفو عن المسیء و رحمة الفقیر و تعهد الجار و الاقرار بالفضل لأهله».

1.2- همه‌ی خیرات، شاخه‌های برگرفته از درخت اهل‌بیت (علیهم‌السلام)

این تعبیر، عجیب است که فرمودند: «اولین مصداق بِرّ، توحید است». موحدان، کنار سفره‌ی ائمه (علیهم‌السلام) نشسته‌اند. ما الآن در بِرّ هستیم؛ باید مراقب خود باشیم. ﴿إِنَّ الْأَبْرَارَ﴾[2] در قرآن، کسانی هستند که به افاضات ائمه (علیهم‌السلام) به برّ رسیدند. اعزه‌ای که در حال مشاوره دادن و مشاوره گرفتن هستند، بدانید که ما نشر افکار حقایق دیگر را انجام می دهیم. بزرگ‌ترین هنر ما این است که پیوسته به اصل و بنیاد هستی، هستیم. توحید هم از همان است. توحید، یکی از آثار بِرّ است. نماز و روزه و کظم غیض از همین است. گذشت از انسان‌هایی که بدی می‌کنند و مهربانی به فقیر و تعهد و وفاداری به همسایه، از مصادیق بِرّ است. اینکه انسان به فضل و ارزش و دانش برای اهلش اقرار کند، از مصادیق بِرّ است.

1.3- آمادگی در مقابل شبهات علمی، یکی از مصادیق اقرار به فضل برای اهل آن

این اقرار به فضل، یکی از مواردش، یعنی وقتی در مقابل دشمنان ما هستید، با آمادگی باشید. شبهه‌هایی که دیگران القاء می‌کنند، باید از قبل آمادگی داشته باشیم. قبل از مبتلاشدن به خیلی از احکام و موضوعات مبتلابه، سعی کنید جوابش را داشته باشید. تشکیل این جلسات فقه‌المشاورة نیز برای همین است. وقتی می‌توانیم آماده باشیم که بدون هیچ اغراقی، سؤال‌ها را مطرح کنیم و جواب آن را بگیریم.

1.4- روش علمی امام صادق (علیه‌السلام) نسبت به شاگردان

در حالات امام صادق (علیه‌السلام) هست که در جلسات درس‌شان، سؤالات را القاء می‌کردند و هر کس مسئول جواب به سؤالات بودند و خودشان جواب‌ها را می‌دیدند.[3]

1.5- حکمت نوشتن کتاب «ألفَین» توسط علامه حلی (رحمه‌الله)

علامه حلی (رحمه‌الله)، 2000 دلیل بر ولایت آوردند. گفتند: «چرا این قدر زیاد، دلیل آوردید»؟ فرمودند: «ولایت در هر زمان نیاز به حمایت دارد».