1404/03/11
بسم الله الرحمن الرحیم
هشدار خداوند به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مبنی بر پرهیز از گمراه شدن توسط اهل کتاب - فسق اکثر اهل کتاب و علت فسق آنان/تفسیر آیات 48 و 49 /تفسیر سوره مائده
محتويات
1- گزیده آیات گذشته2- تفسیر آیه 49
2.1- هشدار خداوند به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، مبنی بر پرهیز از گمراه شدن توسط اهل کتاب
2.2- اراده‌ی خداوند بر عقوبت بنی‌اسرائیل به سبب گناهان‌شان
2.3- فسق اکثر اهل کتاب
2.4- علت وصف فسق برای اهل کتاب
موضوع: تفسیر سوره مائده/تفسیر آیات 48 و 49 /هشدار خداوند به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مبنی بر پرهیز از گمراه شدن توسط اهل کتاب - فسق اکثر اهل کتاب و علت فسق آنان
﴿وَأَنزَلْنَا إِلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِّمَا بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتَابِ وَمُهَيْمِنًا عَلَيْهِ فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ عَمَّا جَاءكَ مِنَ الْحَقِّ لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاء اللّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِن لِّيَبْلُوَكُمْ فِي مَآ آتَاكُم فَاسْتَبِقُوا الخَيْرَاتِ إِلَى الله مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ﴾[1]
﴿وَأَنِ احْكُم بَيْنَهُم بِمَآ أَنزَلَ اللّهُ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ وَاحْذَرْهُمْ أَن يَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَيْكَ فَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمْ أَنَّمَا يُرِيدُ اللّهُ أَن يُصِيبَهُم بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ﴾[2]
خدا را شاکریم که در محضر آیات الهی هستیم.
1- گزیده آیات گذشته
سلسله‌ی انبیای الهی یکی پس از دیگری با چند خصلت می‌آیند: همه بر حقند و هر کتابی که می‌آید، مصدّق کتاب‌های قبلی است. این خصلت در قرآن نیز هست؛ با این خصلت که مهیمن بر سایر کتب است. هم سیطره مادی است و هم معنوی. حضرت حق در آیه شریفه 48 فرمودند: «لکلٍّ جعلنا منکم شرعة و منهاجا»؛ برای هر یک از شما شریعه و شرعه و مِنهاج است. «شِرعَة»، همان شریعت است. «شِرعَة»، دستورهای متغیر است و «مِنهاج»، دستورهای ثابت. برخی از احکام متغیر، تغییر می‌کند و برخی ثابت است. امت اسلامی به طور مطلق، نه فقط دین اسلام، یعنی از حضرت آدم (علیه‌السلام) تا حضرت خاتم (صلی‌الله‌علیه‌وآله). اگر خداوند می‌خواست، شما را یک امت قرار می‌داد؛ ولی مردم، امت‌های مختلف شدند. ملتّ، واحد است، ولی امّت، متعدد است. علت این اختلاف هم ابتلا و امتحان است. سپس امر به «فَاسْتَبِقُوا الخَيْرَاتِ» کردند. مسارعه و مسابقه دارید. گام‌های سیروسلوک بیان شد. باید با دقت و سرعت، سبقت بگیریم. بر اساس جمله: «إِلَى الله مَرْجِعُكُمْ جَمِيعًا»، بدانیم که مسیر ما به سوی خداوند است و همه به سوی حضرت حق می‌رویم. این سلسله انبیای الهی، الی الله است. نبأ، گزارش است. ﴿فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ﴾.[3] ما از اختلاف‌ها شما را با خبر می‌کنیم. این اختلاف در آیه بعدی توضیح داده شده است. حال که هر امتی خواسته‌ای دارد، «فَاحْكُم بَيْنَهُم بِمَا أَنزَلَ اللّهُ». این «أنزل الله»، مصداق اَتَمّ آن، قرآن است که مُهَیمِن بر کتب است. در آیات قبلی، «وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءهُمْ» آمد. می‌توان گفت که «بما أنزل الله»، عنوان ولایتی هم هست. در این سوره، آیه‌ی: ﴿يَا أَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مَا أُنزِلَ إِلَيْكَ مِن رَّبِّكَ﴾[4] هم آمده است. پیرو هواهای این‌ها قرار نگیر. این «أهوائَهُم» عام است. «أهواء»، هواهای اهل کتاب است. اهل کتاب، تورات و انجیل داشتند و احبار و رهبان طبق منافع‌شان هواهای خود را اعمال کردند.
2- تفسیر آیه 49
2.1- هشدار خداوند به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، مبنی بر پرهیز از گمراه شدن توسط اهل کتاب
«وَاحْذَرْهُمْ أَن يَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَيْكَ »؛
از این این‌ها دوری کن، تا تو را گمراه نکنند. به سبب این فتنه از این‌ها پرهیز کن. از بعضی از آنچه خدا بر آن‌ها نازل کرده، فتنه می‌کنند؛ یعنی تورات و انجیل را تحریف می‌کنند.
2.2- اراده‌ی خداوند بر عقوبت بنی‌اسرائیل به سبب گناهان‌شان
«فَإِن تَوَلَّوْاْ فَاعْلَمْ أَنَّمَا يُرِيدُ اللّهُ أَن يُصِيبَهُم بِبَعْضِ ذُنُوبِهِمْ»؛ خداوند اراده کرده است که به سبب بعضی از گناهان‌شان آن‌ها را درگیر کند. در بنی‌اسرائیل برخی از گناهان آن‌ها مجازاتش علنی شد. بعضی از گناهان این‌ها باعث شد که انبیا و اولیای الهی در مقابل این‌ها جبهه گرفتند و درنتیجه عذاب الهی بر آن‌ها نازل شد.
2.3- فسق اکثر اهل کتاب
«وَإِنَّ كَثِيرًا مِّنَ النَّاسِ لَفَاسِقُونَ»؛
بیشتر این مردمی که کتاب بر آن‌ها نازل شده بود و منتظر بودند که شما بیایی و به شما ایمان بیاورند، فاسق بودند. فسق، انحراف از مسیر است. فاسق را فاسق گویند، چون از فطرت انسانی فاصله گرفته و مرتکب گناه شده است.[5] آخرین عنوانی که مطرح شده، بحث فسق است.
2.4- علت وصف فسق برای اهل کتاب
وصف به شیء، مشعر به علّیّت است. این صفت فاسق برای این است که این‌ها به گناهان‌شان گرفتار شدند؛ چون فاسق هستند. در این آیه شریفه وجود نازنین آقا رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) مد نظر هستند که باید «بما أنزل الله» حکم کنند و همچنین - یک نکته‌ی سلبی اینکه - تابع هواهای این‌ها نشوند و نگران تحریف این‌ها نیز باشند. مژده‌ی الهی هم داده شده که اگر این‌ها برگشتند، بدان که به خاطر فسق این‌هاست که باعث روی‌گردانی آن‌ها است.
