تفسیر (مائده) 28

موضوع: تفسیر (مائده) 28

﴿يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءَكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ عَلَىٰ فَتْرَةٍ مِنَ الرُّسُلِ أَنْ تَقُولُوا مَا جَاءَنَا مِنْ بَشِيرٍ وَلَا نَذِيرٍ ۖ فَقَدْ جَاءَكُمْ بَشِيرٌ وَنَذِيرٌ ۗ وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾﴿١٩﴾

﴿ وَإِذْ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوْمِهِ يَا قَوْمِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ جَعَلَ فِيكُمْ أَنْبِيَاءَ وَجَعَلَكُمْ مُلُوكًا وَآتَاكُمْ مَا لَمْ يُؤْتِ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِينَ﴾ ﴿٢٠﴾

عصاره جلسه گذشته

خدا را سپاس‌گزاریم که بحمدالله رب العالمین در محضر آیات الهی هستیم. امیدواریم ان شاء الله این در محضر آیات الهی بودن ادامه یابد. رب انعمت فزد. در آیات گذشته صحبت از اهل کتاب بود. یهود می‌گفتند که ما فرزندان خدا هستیم و دوستان الهی، نژادپرستی می‌کردند و برهان آورده شد که اگر این گونه است چرا عذاب می‌شوید؟ شما جز بشر چیز دیگری نیستید. خدا هر کس را بخواهد ثواب و جزا می‌دهد و مالکیت و مُلک برای خداست و معاد و مصیر به سوی اوست.

تناسب آیات

در اینجا از اول سوره دومین خطابی است که با تعبیر یا اهل الکتاب آمده است. در خطاب اولیه همه موحدین حتی مسلمانان را هم شامل می‌شود ولی در اصطلاح به یهود و نصاری گفته می‌شود. پس از اتمام حجت بر اهل کتاب و نصاری و مسیحیت و یهودیت،‌ ذات باری تعالی مطلب مهمی را مطرح می‌فرمایند که نبوت و رسالت استمرار دارد. در زمان حضرت رسول مکرم اسلام ص.. ایام بعد از فترت آمدند.

فترت

سستی بعد از قوت را عرب فترت را می‌گویند. آرامش بعد از طوفان. این یعنی فاصله‌ای که بین پیامبری یا پیامبرانی افتاده است که انقطاع وحی است. فاصله بین حضرت عیسی مسیح ع.. و وجود نازنین آقا رسول الله ص... مد نظر است. فترت به این معنا نیست که ارتباط بین خداوند و مردم برای هدایت قطع شود، بلکه هدایت یک امر فطری از اولین موجود تا آخرین آن ادامه دارد. همه موجودات نیاز به هدایت دارند. خلق فهدی. چه نبات و حیوان و انسان در مسیر خاصی باید ادامه حیات دهد. ما بحمد الله به این نتیجه رسیدیم که موجودات دارای شعور مرموز هستند. ﴿یسبح لله ما فی السموات و ما فی الارض﴾. ولی تسبیح آنها را هر کسی نمی‌فهمد. هدایت انسان خاص است و هدایت انسان با تقوا اخص است. در سلسله هدایت الهی انقطاع نیست و اتصال بین انسان و حضرت حق هست که هست. فترت رسول است نه فترت حجت و حتی نبوت.

ظاهرا شش قرن بین حضرت مسیح ع.. و آمدن رسول خدا ص.. فاصله شد. در این ایام بزرگانی بودند. جانشینان انبیا بودند که امت را نگه می‌داشتند و گاهی جمعیت متعددی بودند. این در تمام نظام وجود تا قیام قیامت هست. لو لا الحجة لساخت الارض باهلها. زمین بی حجت نمی‌شود ولی بی نبی می‌شود.

یبین

این یبین حال برای رسول است. در آیات قبلی گفتیم قرآن و رسول هر دو نور و بیان‌گر هستند. تبایانا لکل شیء. هر دو کارشان روشنگری است.

در این آیه همان ارتباط را بیان می‌کنند.

یک معنای یبین این است آن چه آنها پنهان کردند مانند رجم و حرمت شراب و برخی احکام الهی و تحریف کردند، اینها را پیامبر ص.. و کتاب بیان می‌کند.

رسولان الهی طبق برهان عقلی ضرورت دارد و انسان بی‌ولی نمی‌شود. ﴿لعلا یکون للناس علی الله حجة من بعد الرسل﴾. نبی باید بیان‌گر باشد. اینکه در زمانی وحی قطع شود دلیل بر قطع همیشگی نیست. انقطاع وحی هم مصلحتی دارد. جناب عیسی بن مریم ع.. رفتند که خاتم انبیا بشوند. تمام اسمای الهی داده شود. ولی چنین نشد.

فترت رسل نعمتی است که مردم قدر نعمت خاصه را بدانند. و اما بنعمة ربک فحدث. در زمان فترت هم حواریون هم بودند برای هدایت مردم. در آیه قبلی داشت ﴿و الیه المصیر﴾. معاد به حضرت حق است. همه موجودات خیز گرفتنند به حضرت حق برسند. ان الی ربک منتهاها. اینجا بیان این است که این سیر انقطاع ندارد. ﴿یا اهل الکتاب قد جائکم رسولنا﴾. رسولنا نکته مهمی است. انبیای قبلی رسول بودند ولی رسول الله و رسولنا نبودند. رسالت مطلق احاطه به تمام انبیای قبلی دارد. اینجا به اهل کتاب بشارت ایشان داده شده است. ایشان آمدند که نگویند ما بشیر و نذیر نداریم.

بشیر کسی است که در خبرهایی که می‌آورد آثار آن خبر بر جسم ما روشن می‌شود. بشره یعنی پوست.

نذیر انذار می‌کند. هشدار می‌دهد. این هشداری است که در پسش معاد و سرنوشت موجودات هست.

بشیر و نذیر از لوازم کتاب مبین است. گاهی بشارت لازم است و امید و گاهی انذار و بیم. بیم و امید دو ابزار هدایت انسان است چه در خانواده و چه جامعه.

﴿فَقَدْ جَاءَكُمْ بَشِيرٌ وَنَذِيرٌ﴾

بشیر و نذیر دوم تکرار لفظی هست ولی تکرار معنوی نیست. قد وقتی بر سر فعل ماضی می‌آید تحقیق و واقعیت را می‌رساند. حتما بشیر و نذیر آمده است. این بشیر و نذیر مطلق است.

در آیه 15 این بود

﴿یا اهل الکتاب قد جائکم رسولنا﴾.. ﴿قد جائکم من الله نور و کتاب مبین﴾.

نور و کتاب مبین آقا رسول الله ص.. است. این بشیر و نذیر آقا رسول الله ص.. است. بشیر و نذیر اول برای تمام امت‌ها است و دومی بشیر و نذیر امت اسلام رسول اکرم ص.. است. رسالت بی انذار نمی‌شود و بدون بشارت. این بشارت دارای مراتب است.

﴿وَاللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ﴾

این آیه در خیلی از موارد قرآن تکرار می‌شود.

تفسیر آیه به آیه

هود 12 او جاء معه ملک انما انت نذیر.

در سوره آل عمران و بقره و 40 مائده آیات مشابه هست.

وصف مشعر به علیت است و بشیر و نذیر قدرت باری تعالی را بیان می‌کند.

ایام فترت ایام انقطاع مطلق انسان از خدا نیست به وسیله انبیا. بلکه انقطاع خاص بر اساس مصالح است. ما ودعک ربک و ما قلی. در زمان رسول خدا ص.. هم چند وقتی وحی نازل نشد. ادعا کردند خدا با رسولش قهر کرده است. ﴿و للآخرة خیر لک من الأولی﴾.

معنای و الله علی کل شیء قدیر یعنی خدا بر هر چیزی قادر است. این قدرت مطلقه است.

﴿ما ننسخ بآیة﴾ .. ﴿ان الله علی کل شیء قدیر﴾.

در برخی آیات هست ﴿و کان الله علی کل شیء قدیر﴾.

گاهی جواب هلیت مرکبه است و گاهی هلیت بسیطه است که بیان وجود است و تعدد ندارد.

کهف و کان الله علی کل شیء مقتدرا. مقتدر غیر از قادر و قدیر است. قادر وصف انسان و خداست مانند مقتدر ولی قدیر فقط وصف خداست.

26 آل عمران ﴿قل اللهم مالک الملک تؤتی الملک من تشاء و تنزع الملک ممن تشاء تعز من تشاء و تذل من تشاء بیدک الخیر انک علی کل شیء قدیر﴾.

خدا مالک است و ملک. ملک حکومت بر نفوس است. مالک حکومت بر اموال است. این خیر هم اسمی از اسمای باری تعالی است. خیر آن اسمی است که موجودی اراده دارد و به اراده خودش راه هدایت و سعادت و نتیجه بشیر و نذیر بودن را انتخاب کرده است، حال در حال رسیدن به نتیجه مطلوب است. با اختیار مسیری را انتخاب می‌کند. بیدک الخیر یعنی تمام سعادت‌ها دست توست. انک علی کل شیء قدیر اسم خاص حضرت حق است.

پایان‌ آیه قبلی الیه المصیر بود و این آیه قدیر. در آیه 4 سوره هود ﴿الی الله مرجعکم و هو علی کل شیء قدیر﴾.

خدا توفیق دهد بتوانیم به حقیقت آیات برسیم.

﴿احقاف او لم یرول﴾ ..﴿بلی انه علی کل شیء قدیر﴾.

این برهان بر اثبات قدرت است. خدا قبل و بعد و آغاز و انجام در دستش است. بیدک الخیر. جامع همه زمان‌ها است.

در جریان هدایت و بشارت و انذاز باید مراقب باشیم. باید توجه‌مان به رحمت باری تعالی باشد. ﴿ان رحمت الله قریب من المحسنین﴾. این رحمت تایش کشیده است. بقیت الله خیر لکم هم تای مدور ندارد. کلمه امرأة هم تای مدور ندارد. تای مبسوط است چرا که فاعلیت فاعل مهم است و زن وجود انسان را تداوم می‌دهد. مودت و رحمت نتیجه این استمرار است.

باید توجهمان به آثار رحمت الهی باشد. توجه به نیمه پر لیوان باشد هرچند لیوان بخش خالی هم دارد. تنها لیوان خدا پر است.

ان ذلک لمحی الموتی ان الله علی کل شیء قدیر. ان شاء‌الله به آثار رحمت الهی برسیم. ان شاء الله این کلمات بر جان ما بنشیند و به الیه المصیر برسیم.