موضوع: کتاب الديات/فصل سوّم: دیه منافع /مسأله چهارم: دیه بویایی «4»

فائدة

همان‌طور که بعضی از فقهاء تصریح نموده‌اند، قسامه در جهت اثبات صدق گفتار مدّعی و انتساب جنایت به جانی کاربرد دارد و با وجود اختبار و آزمایش نیازی به آن نمی‌باشد و شاید مصنّف و شارح نیز به همین جهت در صورت اوّل، بحث از اختبار و آزمایش را مطرح نموده و سخنی از قسامه مطرح نکرده‌اند. محقّق خویی در مبانی تکملة المنهاج در این زمینه می‌فرمایند: «بقی هنا شیء و هو أنّ القسامة إنّما هی في مورد إحتمال کذب المدّعي و أنّ النقص غیر مستند إلی الجنایة و أمّا إذا علم صدقه بالإمتحان الزبور فلا حاجة إلیها»[1] . البته در فرضی که نزاع بین جانی و مجنیّ علیه در اصل وقوع جنایت باشد، امتحان و آزمایش کاربرد نداشته و باید قسامه جاری گردد، چون امتحان و آزمایش به تنهایی باعث انتساب جنایت به جانی نمی‌شود و نهایتا وقوع نقص را تایید می‌نماید.

و در صورت دوّم چون فرضا لوث وجود دارد و جنایت از مواردی است که نوعا باعث زوال حسّ بویایی می‌شود و امکان اختبار و آزمایش هم وجود ندارد، باید مجنیّ علیه به قسامه عمل نماید و با اجرای قسامه مدّعای او پذیرفته می‌شود و دیه بر عهده جانی ثابت خواهد شد. شارح و مصنّف در این زمینه می‌فرمایند: «ثمّ أحلف القسامة إن لم یظهر بالإمتحان[2] و قضی له».