درس طب استاد ضیائی
94/02/08
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: عقل و عقیق
امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرماید: تِدْ فِي الْأَرْضِ قَدَمَكَ ارْمِ بِبَصَرِكَ أَقْصَى الْقَوْمِ وَ غُضَّ بَصَرَكَ وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ[1]
یعنی در مصاف با دشمن جای پای خود را محکم کن. یعنی باید دشمن شناسی انسان قوی باشد و انسان باید از لوازم و تاکتیک های جنگی لازم برخوردار باشد. فرار کردن از دشمن و میدان جنگ از گناهان کبیره است.
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع ... و فَقْدُ الْعَقْلِ فَقْدُ الْحَيَاةِ وَ لَا يُقَاسُ إِلَّا بِالْأَمْوَاتِ[2]
نبود عقل به این معنا است که فرد زندگی سالم ندارد و مانند اموات است.
همنشینی با ابرار علامت برخورداری انسان از عقل فعال کاربردی است و مصادیق برجسته ی ابرار، معصومین هستند و بعد از ایشان علماء صالح شیعه می باشند. مجالست با ابرار موجب زیادی در عقل می شود.
کسی که گناه عمدی اختیاری انجام دهد این علامت آن است که چند خصلت منفی در او وجود دارد، عقل ندارد، دین ندارد، ایمان ندارد و از حیاء برخوردار نیست.
اگر کسی عقل خود را به کار نیندازد او تدبیر در امور شخصیه و اجتماعیه ندارد و به همین در روایتی می خوانیم: لَا عَقْلَ كَالتَّدْبِيرِ وَ لَا حَسَبَ كَحُسْنِ الْخُلُقِ[3]
در روایت آمده است که انسان باید به کسانی که از انسان پائین تر نگاه کند نه کسانی که از انسان بالاتر هستند: انْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ تَحْتَكَ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقَكَ فَإِنَّهُ أَجْدَرُ أَنْ لَا تَزْدَرِي نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكَ [4]
یعنی در مواهب و امکانات دنیوی به زیردست خود نگاه کن و به کسی که ما فوق انسان است نباید نگاه کرد و الا انسان شاید دچار غم و اندوه شود و از مسیر حق منحرف شود. نگاه به زیر دست موجب می شود که انسان رو به قناعت آورد و فرد قانعی باشد.
اما در مورد مسائل اخروی و معنوی انسان باید به ما فوق خود نگاه کند. این موجب می شود که انسان به داشته های خود مغرور نشود و علم و تجربه و تقوای خود را زیاد نبیند. مثلا کسی که اهل نماز است نباید خود را با تارکین نماز مقایسه کند بلکه باید با کسانی که خضوع و خشوعشان در نماز بیشتر از اوست مقایسه نماید.
فردی نزد رسول خدا (ص) آمد و شکایت کرد که در مسیری قطاع الطریق اموال او را غارت کرده اند. رسول خدا (ص) فرمود چرا حرزی همراه تو نبوده است که تو را محافظت کند. عقیق، آیت الکرسی، تربت امام حسین علیه السلام، صدقه و مانند آن از این احراز به حساب می آیند:
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ رَفَعَهُ قَالَ شَكَا رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قُطِعَ عَلَيْهِ الطَّرِيقُ فَقَالَ ص هَلَّا تَخَتَّمْتَ بِالْعَقِيقِ فَإِنَّهُ يَحْرُسُ مِنْ كُلِّ سُوءٍ[5]
یکی از نشانه های مؤمن این است که در دست راست خود عقیق می گذارد. دیگری این است که نماز شب می خواند و یا در روز اربعین، زیارت اربعین را می خواند. همچنین است سجده برای خداوند بر روی خاک مخصوصا بر تربت امام حسین علیه السلام. تسبیح با تربت امام حسین علیه السلام موجب می شود که ثواب ذکر، هفتاد برابر شود.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع تَخَتَّمُوا بِالْجَزْعِ الْيَمَانِيِّ فَإِنَّهُ يَرُدُّ كَيْدَ مَرَدَةِ الشَّيَاطِينِ[6]
جزع یمانی همان مهره ی یمانی است که از معدن عقیق به دست می آید که بر اساس روایت فوق، از کید و مکر شیاطین جن و انس، انسان را محافظت می کند.
در روایت دیگری است که امیر مؤمنان علیه السلام چهار نوع نگین انگشتری داشتند و یکی از آنها حدید صینی بود که امام علیه السلام سفارش می کند این را شیعیان استفاده نکنند و البته در جنگ با دشمنان استعمال آن اشکال ندارد به این گونه که انسان بعد از استعمال حدید صینی، انگشتان را در هم کند و سه بار سوره ی قل هو الله را بخواند. این موجب رفع شر دشمن می شود و کلام انسان در خصم اثر می کند:
و روي أنه كان لأمير المؤمنين ع أربع خواتيم خاتم فصه ياقوت أحمر يتختم به لنبله و خاتم فصه عقيق أحمر يتختم به لحرزه و خاتم فصه فيروزج يتختم به لظفره و خاتم فصه حديد صيني يتختم به لقوته و نهى شيعته أن يتختموا بالحديد[7]
یکی از آن چهار خاتم، انگشتری بود که نگین آن از یاقوت قرمز بود و این به سبب نجابت و فضل آن بود (در بعضی از روایات عنوان شرف ذکر شده است.)
دیگر، عقیق احمر بود و موجب حفظ انسان از سوء و خطر بود.
دیگر، نگین فیروزه است که موجب ظفر بر دشمن می شود. (همچنین ثواب هر رکعت از نماز را تا هزار رکعت افزایش می دهد. ضد زخم چشم هم هست.
و آخرین نگین، نگین حدید چینی است که امام علیه السلام به سبب ازدیاد قدرتش علیه دشمن زیاد شود.
من طب الأئمة روى معاذ عن أمير المؤمنين ع أنه قال من تختم بالعقيق ختم الله له بالأمن و الإيمان [8]
عن علي ع قال تختموا بالعقيق يبارك عليكم و تكونوا في أمن من البلاء [9]
مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ التَّنُوكِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَخَتَّمُوا بِالْعَقِيقِ فَإِنَّهُ مُبَارَكٌ وَ مَنْ تَخَتَّمَ بِالْعَقِيقِ يُوشِكُ أَنْ يُقْضَى لَهُ بِالْحُسْنَى[10] [11]
امیر مؤمنان علی علیه السلام می فرماید: تِدْ فِي الْأَرْضِ قَدَمَكَ ارْمِ بِبَصَرِكَ أَقْصَى الْقَوْمِ وَ غُضَّ بَصَرَكَ وَ اعْلَمْ أَنَّ النَّصْرَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ سُبْحَانَهُ[1]
یعنی در مصاف با دشمن جای پای خود را محکم کن. یعنی باید دشمن شناسی انسان قوی باشد و انسان باید از لوازم و تاکتیک های جنگی لازم برخوردار باشد. فرار کردن از دشمن و میدان جنگ از گناهان کبیره است.
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع ... و فَقْدُ الْعَقْلِ فَقْدُ الْحَيَاةِ وَ لَا يُقَاسُ إِلَّا بِالْأَمْوَاتِ[2]
نبود عقل به این معنا است که فرد زندگی سالم ندارد و مانند اموات است.
همنشینی با ابرار علامت برخورداری انسان از عقل فعال کاربردی است و مصادیق برجسته ی ابرار، معصومین هستند و بعد از ایشان علماء صالح شیعه می باشند. مجالست با ابرار موجب زیادی در عقل می شود.
کسی که گناه عمدی اختیاری انجام دهد این علامت آن است که چند خصلت منفی در او وجود دارد، عقل ندارد، دین ندارد، ایمان ندارد و از حیاء برخوردار نیست.
اگر کسی عقل خود را به کار نیندازد او تدبیر در امور شخصیه و اجتماعیه ندارد و به همین در روایتی می خوانیم: لَا عَقْلَ كَالتَّدْبِيرِ وَ لَا حَسَبَ كَحُسْنِ الْخُلُقِ[3]
در روایت آمده است که انسان باید به کسانی که از انسان پائین تر نگاه کند نه کسانی که از انسان بالاتر هستند: انْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ تَحْتَكَ وَ لَا تَنْظُرْ إِلَى مَنْ هُوَ فَوْقَكَ فَإِنَّهُ أَجْدَرُ أَنْ لَا تَزْدَرِي نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكَ [4]
یعنی در مواهب و امکانات دنیوی به زیردست خود نگاه کن و به کسی که ما فوق انسان است نباید نگاه کرد و الا انسان شاید دچار غم و اندوه شود و از مسیر حق منحرف شود. نگاه به زیر دست موجب می شود که انسان رو به قناعت آورد و فرد قانعی باشد.
اما در مورد مسائل اخروی و معنوی انسان باید به ما فوق خود نگاه کند. این موجب می شود که انسان به داشته های خود مغرور نشود و علم و تجربه و تقوای خود را زیاد نبیند. مثلا کسی که اهل نماز است نباید خود را با تارکین نماز مقایسه کند بلکه باید با کسانی که خضوع و خشوعشان در نماز بیشتر از اوست مقایسه نماید.
فردی نزد رسول خدا (ص) آمد و شکایت کرد که در مسیری قطاع الطریق اموال او را غارت کرده اند. رسول خدا (ص) فرمود چرا حرزی همراه تو نبوده است که تو را محافظت کند. عقیق، آیت الکرسی، تربت امام حسین علیه السلام، صدقه و مانند آن از این احراز به حساب می آیند:
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَحْمَدَ رَفَعَهُ قَالَ شَكَا رَجُلٌ إِلَى النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قُطِعَ عَلَيْهِ الطَّرِيقُ فَقَالَ ص هَلَّا تَخَتَّمْتَ بِالْعَقِيقِ فَإِنَّهُ يَحْرُسُ مِنْ كُلِّ سُوءٍ[5]
یکی از نشانه های مؤمن این است که در دست راست خود عقیق می گذارد. دیگری این است که نماز شب می خواند و یا در روز اربعین، زیارت اربعین را می خواند. همچنین است سجده برای خداوند بر روی خاک مخصوصا بر تربت امام حسین علیه السلام. تسبیح با تربت امام حسین علیه السلام موجب می شود که ثواب ذکر، هفتاد برابر شود.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ عُبَيْدِ بْنِ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع تَخَتَّمُوا بِالْجَزْعِ الْيَمَانِيِّ فَإِنَّهُ يَرُدُّ كَيْدَ مَرَدَةِ الشَّيَاطِينِ[6]
جزع یمانی همان مهره ی یمانی است که از معدن عقیق به دست می آید که بر اساس روایت فوق، از کید و مکر شیاطین جن و انس، انسان را محافظت می کند.
در روایت دیگری است که امیر مؤمنان علیه السلام چهار نوع نگین انگشتری داشتند و یکی از آنها حدید صینی بود که امام علیه السلام سفارش می کند این را شیعیان استفاده نکنند و البته در جنگ با دشمنان استعمال آن اشکال ندارد به این گونه که انسان بعد از استعمال حدید صینی، انگشتان را در هم کند و سه بار سوره ی قل هو الله را بخواند. این موجب رفع شر دشمن می شود و کلام انسان در خصم اثر می کند:
و روي أنه كان لأمير المؤمنين ع أربع خواتيم خاتم فصه ياقوت أحمر يتختم به لنبله و خاتم فصه عقيق أحمر يتختم به لحرزه و خاتم فصه فيروزج يتختم به لظفره و خاتم فصه حديد صيني يتختم به لقوته و نهى شيعته أن يتختموا بالحديد[7]
یکی از آن چهار خاتم، انگشتری بود که نگین آن از یاقوت قرمز بود و این به سبب نجابت و فضل آن بود (در بعضی از روایات عنوان شرف ذکر شده است.)
دیگر، عقیق احمر بود و موجب حفظ انسان از سوء و خطر بود.
دیگر، نگین فیروزه است که موجب ظفر بر دشمن می شود. (همچنین ثواب هر رکعت از نماز را تا هزار رکعت افزایش می دهد. ضد زخم چشم هم هست.
و آخرین نگین، نگین حدید چینی است که امام علیه السلام به سبب ازدیاد قدرتش علیه دشمن زیاد شود.
من طب الأئمة روى معاذ عن أمير المؤمنين ع أنه قال من تختم بالعقيق ختم الله له بالأمن و الإيمان [8]
عن علي ع قال تختموا بالعقيق يبارك عليكم و تكونوا في أمن من البلاء [9]
مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْفُضَيْلِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ زَيْدِ بْنِ أَسْلَمَ التَّنُوكِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص تَخَتَّمُوا بِالْعَقِيقِ فَإِنَّهُ مُبَارَكٌ وَ مَنْ تَخَتَّمَ بِالْعَقِيقِ يُوشِكُ أَنْ يُقْضَى لَهُ بِالْحُسْنَى[10] [11]
