درس طب استاد ضیائی
93/08/26
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: روزه ی شرعی
روزه فوائد بسیاری دارد. از جمله اینکه تعدیل دهنده ی غضب و شهوت بیجا است.
از جمله تعدیل دهنده های شهوت در روایتی ذکر شده است:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْجَعْفَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ أَحْمَدَ ابْنَيْ عُمَرَ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِيهِمَا رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الِاصْطِبَاغُ بِالْخَلِّ يَقْطَعُ شَهْوَةَ الزِّنَا[1]
یعنی ماساژ بدن با سرکه ی طبیعی به این گونه که زیر ناف تا کشاله ی ران را سرکه بمالند و صبر کنند تا خشک شود و بعد بشویند.
انواع بیماری ها از غذاهای اضافی و زائد که از معده می گذرد و به مصرف بدن نمی رسد سرچشمه می گیرد. این غذاها عفونت هایی تولید می کنند که بهترین شرایط را برای تولید باکتری ها و میکروب ها فراهم می سازند. اساس درمان این نوع بیماری های مصرف کردن و سوزاندن آن مواد اضافی از طریق گرسنگی و تشنگی و امساک از خوردن و آشامیدن است:
عن النبی ص: الْمَعِدَةُ بَيْتُ كُلِّ دَاءٍ وَ الْحِمْيَةُ رَأْسُ كُلِّ دَوَاءٍ وَ أَعْطِ كُلَّ نَفْسٍ مَا عَوَّدَتْهَا[2]
یعنی معده خانه ی تمام دردها است در نتیجه پرهیز صحیح سرآمد هر نوع دارویی است.
فِقْهُ الرِّضَا، ع أَرْوِي عَنِ الْعَالِمِ ع أَنَّهُ قَالَ الْحِمْيَةُ رَأْسُ كُلِّ دَوَاءٍ وَ الْمَعِدَةُ بَيْتُ الْأَدْوَاءِ وَ عَوِّدْ بَدَناً مَا تَعَوَّدَ[3]
یعنی پرهیز صحیح سرآمد هر نوع درمانی است و معده جایگاه انواع دردها است.
اگر کسی به خاطر یک سری مسائل مانند تب شدید، اشتهاء به غذا ندارد نباید به زور به او غذا داد:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ حُكَيْمٍ قَالَ سَمِعْتُ عُثْمَانَ الْأَحْوَلِ يَقُولُ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ لَيْسَ مِنْ دَوَاءٍ إِلَّا وَ هُوَ يُهَيِّجُ دَاءً وَ لَيْسَ شَيْ‌ءٌ فِي الْبَدَنِ أَنْفَعَ مِنْ إِمْسَاكِ الْيَدِ إِلَّا عَمَّا يُحْتَاجُ إِلَيْهِ[4]
یعنی هیچ دارویی نیست مگر اینکه یک بیماری و مرض دیگری به همراه دارد و نیست چیزی در بدن آدمی نیست که نافع تر از پرهیز صحیح نسبت به چیزی باشد که فرد به آن اشتهاء دارد. (انسان نباید در غذاخوردن به عادت خود عمل کند. اگر بیمار است باید نیاز خود را بسنجد. بله اگر انسان سالم است و به خوردن غذا و آشامیدنی خوب عادت دارد می تواند آن را ادامه دهد. بنا بر این اگر کسی مثلا کولیت زخمی دارد نباید از موز و یا خرما، غذای چرب و مانند آن استفاده کند. یا مثلا کسی که اسهال دائمی دارد نباید از اینها استفاده نماید.)
وَ عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ صُومُوا تَصِحُّوا[5]
انسان تا گرسنه نشده است نباید غذا بخورد و تا سیر نشده است باید دست از غذا بکشد. باید برای غذا خوردن وقت گذاشت، غذا را خوب جوید، اول و آخر غذا کمی نمک مصرف کرد و غذا بی نمک باشد و شور نباشد. اگر کسی فشار خون داشت به جای نمک در قبل و بعد از غذا از اندکی سرکه استفاده کند.
در روزه ی شرعی نباید افطاری و سحری را از جیره ی غذایی حذف کرد.
یکی از فوائد روزه گرفتن شرعی این است که شوک های مؤثری به بدن و دستگاه های بدن و مراکز عصبی و مغزی کنترل کننده ی الکترولیت های خون وارد می کند. مراد از الکترولیت، ذرات باردار الکتریکی موجود در بدن است که در خون و مایعات بدن از قبیل سدیم و پتاسیم و غیره وجود دارد. بنا بر این روزه بدن را از سستی، رخوت و ضعف خارج می کند و عمل دفع سموم از بدن را تقویت می کند در نتیجه بدن دارای سم کمتر می شود و شاداب تر می شود.
روزه ذخائر اضافی چربی و قندی خون را تقلیل می دهد و موجب می شود که فرد تناسب اندام پیدا کرده بدنش روی فرم آید. تمامی اعضاء بدن هنگام پرخوری دچار ازدیاد چربی می شود و رگ های خون رسان به آنها دچار مخاطره می شود که این مشکل تا حدی با روزه گرفتن خوب می شود.
روزه علاوه بر فوائد جسمی، فوائد روحی و معنوی بسیاری دارد. مثلا روزه موجب زیاد شدن حس دگردوستی می شود. به همین دلیل انسان در دعاهای ماه رمضان دعاهایی کلی می کند که تمامی افراد بشر را شامل می شود مانند: اللّهم اغن کل فقیر، اللّهم اکس کل عریان، اللّهم اقض دین کل مدین و مانند آن. این بدان معنا است که انسان نسبت به کاستی های اجتماعی بی تفاوت نیست.
مسلمانان باید جهانی فکر کنند و جهانی عمل کنند. کسی که فقط به فکر خودش است چگونه می تواند ادعا کند که منتظر مولی صاحب الزمان است که مصلح جهانی می باشد. انسان باید همیشه معین مظلوم باشد و همواره در جنگ با ظالمین باشد کما اینکه امام علی علیه السلام در وصیت خود به امام حسن و امام حسین علیهما السلام می فرماید: كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً[6]
انسان باید به رذائل اخلاقی خود که دشمن درونی هستند نیز مبارزه کند و در کنار آن به مبارزه با دشمن بیرونی نیز بپردازد تا عدالت در جامعه نهادینه شود.
سبزیجات تازه ی سالم یا کاهوی تازه، روغن زیتون فشار اول مناسب است با افطار و سحری مصرف شود. نان جو و یا گندم سبوس دار و نان ذرت (اگر کسی کمکاری تیروئید دارد یا به پروتئین شیر حساسیت دارد) بسیار مفید است.
نان بهتر است با سبوس باشد چون فیبر گیاهی آن زیاد است که در نتیجه از یبوست و تنبلی روده ی بزرگ جلوگیری می کند و در نتیجه از سرطان دستگاه گوارش مخصوصا سرطان کلون پیشگیری می کند. آب سرد عادی، آب جوش ولرم، شیر تازه ی گاو که کم چرب باشد نیز مفید است و بهتر است با خرما یا عسل مصرف شود. سوپ رقیق که سبزی جعفری و زردک در آن باشد و کم نمک باشد بسیار مفید است. شوری موجب عطش در زمان روزه داری می شود.
نباید زولبیا، بامیه، ته دیگ همراه با زرده ی تخم مرغ یا روغن جامد همه مضر است. در روایات است که خوردن ته دیگ مکروه است.
یکی از آثار روزه ی شرعی این است که انسان به سنت صحیح خدا و رسول خدا (ص) عمل کند.
انسان نباید در ماه رمضان دلسوزی های بی مورد برای کودکان خود داشته باشد مثلا گاه پدر و مادری می بینند که دخترشان تازه به سن تکلیف رسیده است و او را از روزه منع می کنند و می گویند تحمل ندارد و یا ممکن است هورمون رشد در او کم شود و عذرهایی بی اساس از این قبیل. ولی از آن سو به کودکشان اسانس های شیمیایی و مانند آن می دهند و هیچ هراسی نیز ندارند. روزه ی شرعی نه تنها هورمون رشد را کم نمی کند بلکه موجب ترشح بیشتر آن می شود. همچنین سیستم دفاعی بدن با روزه تقویت می شود.
روزه فوائد بسیاری دارد. از جمله اینکه تعدیل دهنده ی غضب و شهوت بیجا است.
از جمله تعدیل دهنده های شهوت در روایتی ذکر شده است:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ الْجَعْفَرِيِّ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ أَحْمَدَ ابْنَيْ عُمَرَ بْنِ مُوسَى عَنْ أَبِيهِمَا رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ الِاصْطِبَاغُ بِالْخَلِّ يَقْطَعُ شَهْوَةَ الزِّنَا[1]
یعنی ماساژ بدن با سرکه ی طبیعی به این گونه که زیر ناف تا کشاله ی ران را سرکه بمالند و صبر کنند تا خشک شود و بعد بشویند.
انواع بیماری ها از غذاهای اضافی و زائد که از معده می گذرد و به مصرف بدن نمی رسد سرچشمه می گیرد. این غذاها عفونت هایی تولید می کنند که بهترین شرایط را برای تولید باکتری ها و میکروب ها فراهم می سازند. اساس درمان این نوع بیماری های مصرف کردن و سوزاندن آن مواد اضافی از طریق گرسنگی و تشنگی و امساک از خوردن و آشامیدن است:
عن النبی ص: الْمَعِدَةُ بَيْتُ كُلِّ دَاءٍ وَ الْحِمْيَةُ رَأْسُ كُلِّ دَوَاءٍ وَ أَعْطِ كُلَّ نَفْسٍ مَا عَوَّدَتْهَا[2]
یعنی معده خانه ی تمام دردها است در نتیجه پرهیز صحیح سرآمد هر نوع دارویی است.
فِقْهُ الرِّضَا، ع أَرْوِي عَنِ الْعَالِمِ ع أَنَّهُ قَالَ الْحِمْيَةُ رَأْسُ كُلِّ دَوَاءٍ وَ الْمَعِدَةُ بَيْتُ الْأَدْوَاءِ وَ عَوِّدْ بَدَناً مَا تَعَوَّدَ[3]
یعنی پرهیز صحیح سرآمد هر نوع درمانی است و معده جایگاه انواع دردها است.
اگر کسی به خاطر یک سری مسائل مانند تب شدید، اشتهاء به غذا ندارد نباید به زور به او غذا داد:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنْ مُعَاوِيَةَ بْنِ حُكَيْمٍ قَالَ سَمِعْتُ عُثْمَانَ الْأَحْوَلِ يَقُولُ سَمِعْتُ أَبَا الْحَسَنِ ع يَقُولُ لَيْسَ مِنْ دَوَاءٍ إِلَّا وَ هُوَ يُهَيِّجُ دَاءً وَ لَيْسَ شَيْ‌ءٌ فِي الْبَدَنِ أَنْفَعَ مِنْ إِمْسَاكِ الْيَدِ إِلَّا عَمَّا يُحْتَاجُ إِلَيْهِ[4]
یعنی هیچ دارویی نیست مگر اینکه یک بیماری و مرض دیگری به همراه دارد و نیست چیزی در بدن آدمی نیست که نافع تر از پرهیز صحیح نسبت به چیزی باشد که فرد به آن اشتهاء دارد. (انسان نباید در غذاخوردن به عادت خود عمل کند. اگر بیمار است باید نیاز خود را بسنجد. بله اگر انسان سالم است و به خوردن غذا و آشامیدنی خوب عادت دارد می تواند آن را ادامه دهد. بنا بر این اگر کسی مثلا کولیت زخمی دارد نباید از موز و یا خرما، غذای چرب و مانند آن استفاده کند. یا مثلا کسی که اسهال دائمی دارد نباید از اینها استفاده نماید.)
وَ عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ صُومُوا تَصِحُّوا[5]
انسان تا گرسنه نشده است نباید غذا بخورد و تا سیر نشده است باید دست از غذا بکشد. باید برای غذا خوردن وقت گذاشت، غذا را خوب جوید، اول و آخر غذا کمی نمک مصرف کرد و غذا بی نمک باشد و شور نباشد. اگر کسی فشار خون داشت به جای نمک در قبل و بعد از غذا از اندکی سرکه استفاده کند.
در روزه ی شرعی نباید افطاری و سحری را از جیره ی غذایی حذف کرد.
یکی از فوائد روزه گرفتن شرعی این است که شوک های مؤثری به بدن و دستگاه های بدن و مراکز عصبی و مغزی کنترل کننده ی الکترولیت های خون وارد می کند. مراد از الکترولیت، ذرات باردار الکتریکی موجود در بدن است که در خون و مایعات بدن از قبیل سدیم و پتاسیم و غیره وجود دارد. بنا بر این روزه بدن را از سستی، رخوت و ضعف خارج می کند و عمل دفع سموم از بدن را تقویت می کند در نتیجه بدن دارای سم کمتر می شود و شاداب تر می شود.
روزه ذخائر اضافی چربی و قندی خون را تقلیل می دهد و موجب می شود که فرد تناسب اندام پیدا کرده بدنش روی فرم آید. تمامی اعضاء بدن هنگام پرخوری دچار ازدیاد چربی می شود و رگ های خون رسان به آنها دچار مخاطره می شود که این مشکل تا حدی با روزه گرفتن خوب می شود.
روزه علاوه بر فوائد جسمی، فوائد روحی و معنوی بسیاری دارد. مثلا روزه موجب زیاد شدن حس دگردوستی می شود. به همین دلیل انسان در دعاهای ماه رمضان دعاهایی کلی می کند که تمامی افراد بشر را شامل می شود مانند: اللّهم اغن کل فقیر، اللّهم اکس کل عریان، اللّهم اقض دین کل مدین و مانند آن. این بدان معنا است که انسان نسبت به کاستی های اجتماعی بی تفاوت نیست.
مسلمانان باید جهانی فکر کنند و جهانی عمل کنند. کسی که فقط به فکر خودش است چگونه می تواند ادعا کند که منتظر مولی صاحب الزمان است که مصلح جهانی می باشد. انسان باید همیشه معین مظلوم باشد و همواره در جنگ با ظالمین باشد کما اینکه امام علی علیه السلام در وصیت خود به امام حسن و امام حسین علیهما السلام می فرماید: كُونَا لِلظَّالِمِ خَصْماً وَ لِلْمَظْلُومِ عَوْناً[6]
انسان باید به رذائل اخلاقی خود که دشمن درونی هستند نیز مبارزه کند و در کنار آن به مبارزه با دشمن بیرونی نیز بپردازد تا عدالت در جامعه نهادینه شود.
سبزیجات تازه ی سالم یا کاهوی تازه، روغن زیتون فشار اول مناسب است با افطار و سحری مصرف شود. نان جو و یا گندم سبوس دار و نان ذرت (اگر کسی کمکاری تیروئید دارد یا به پروتئین شیر حساسیت دارد) بسیار مفید است.
نان بهتر است با سبوس باشد چون فیبر گیاهی آن زیاد است که در نتیجه از یبوست و تنبلی روده ی بزرگ جلوگیری می کند و در نتیجه از سرطان دستگاه گوارش مخصوصا سرطان کلون پیشگیری می کند. آب سرد عادی، آب جوش ولرم، شیر تازه ی گاو که کم چرب باشد نیز مفید است و بهتر است با خرما یا عسل مصرف شود. سوپ رقیق که سبزی جعفری و زردک در آن باشد و کم نمک باشد بسیار مفید است. شوری موجب عطش در زمان روزه داری می شود.
نباید زولبیا، بامیه، ته دیگ همراه با زرده ی تخم مرغ یا روغن جامد همه مضر است. در روایات است که خوردن ته دیگ مکروه است.
یکی از آثار روزه ی شرعی این است که انسان به سنت صحیح خدا و رسول خدا (ص) عمل کند.
انسان نباید در ماه رمضان دلسوزی های بی مورد برای کودکان خود داشته باشد مثلا گاه پدر و مادری می بینند که دخترشان تازه به سن تکلیف رسیده است و او را از روزه منع می کنند و می گویند تحمل ندارد و یا ممکن است هورمون رشد در او کم شود و عذرهایی بی اساس از این قبیل. ولی از آن سو به کودکشان اسانس های شیمیایی و مانند آن می دهند و هیچ هراسی نیز ندارند. روزه ی شرعی نه تنها هورمون رشد را کم نمی کند بلکه موجب ترشح بیشتر آن می شود. همچنین سیستم دفاعی بدن با روزه تقویت می شود.
