< فهرست دروس

درس طب استاد ضیائی

92/07/17

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: داروی مرکبه ی خاص
برای ساخت این دارو نسخه های مختلفی وجود دارد و بهترین آن این است:
للطريفل عند الأطباء نسخ كثيرة و عمدة أجزاء جميعها ما ورد في الخبر و أقربها منه الطريفل الصغير و هو مركب من الهليلج‌ الكابلي‌ و الأسود و الأصفر (در روایت است که اگر مردم ارزش هلیله ی زرد را می دانستند برای آن چند مثقال طلا می دادند.) و الأملج (میوه ی آمله) و البليلج (بلیله) أجزاء سواء و تلت بدهن اللوز (و آن را با روغن گردو تفت می دهند. البته در بعضی از کتب آمده است که آن را با روغن گاو تفت دهند.) و يعجن بالعسل ثلاثة أضعاف جميع الأجزاء (و سه برابر آن به آن عسل اضافه شود) و يستعمل بعد شهرين إلى ثلاث سنين (و دو ماه تا سه سال آن را در جایی خنک و دور از نور آفتاب نگه داری کنند و در معرض نورهای شدید نباشد.) و هو من أنفع الأدوية عندهم (و این از نافع ترین داروهای مرکبه نزد اطباء است.)[1]
هلیله بر سه قسم است مثلا محقق فاطمه اکبری در دائرة المعارف داروهای گیاهی همین عقیده را دارد. بعضی نیز مانند محسن عقیل در کتاب العلاج بالاعشاب آن را چهار قسم می دانند. ولی در واقع هلیله بر پنج قسم است: هلیله ی سیاه، زرد، کابلی، کبیر و صینی (چینی). مثلا دکتر محسن عقیل در کتاب خود ص 719 می گوید هلیله بر چهار قسم است: زرد، سیاه هندی، کابلی و هلیله ی کابلی (که خود بر دو قسم است گاه به اندازه ی یک بند انگشت است و گاه به اندازه ی سه بند انگشت است) و هلیله ی چینی. (او هلیله ی سیاه و درشت که در بازارهای ایران وجود دارد را ذکر نکرده است که به اندازه ی بند انگشت و کشیده است. البته هلیله ی زرد، گرد است.)
هسته ی سمی هلیله ی زرد را اگر پودر کنند و با سفیده ی تخم مرغ مخلوط کنند و بر روی بواسیر بگذارند اثر شفابخش دارد.
أملج: همان میوه ی آمله است که از آن مربا نیز درست می کنند که برای تقویت قلب نیز خوب است (مانند دمکرده ی گل بو مادران، به و گلابی)
بليلج: همان بلیله است.

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ سَعِيدِ بْنِ جَنَاحٍ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ مُوسَى بْنَ عِمْرَانَ ع شَكَا إِلَى رَبِّهِ تَعَالَى الْبِلَّةَ وَ الرُّطُوبَةَ فَأَمَرَ اللَّهُ تَعَالَى أَنْ يَأْخُذَ الْهَلِيلَجَ وَ الْبَلِيلَجَ وَ الْأَمْلَجَ فَيَعْجِنَهُ بِالْعَسَلِ وَ يَأْخُذَهُ ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع هُوَ الَّذِي يُسَمُّونَهُ عِنْدَكُمُ الطَّرِيفَلَ.[2]
اگر مایعات اضافی بافتی و رطوبات جدار داخلی زیاد شده باشد یعنی اگر فرد سرد مزاج و بلغمی مزاج است و دائما کسل است و شبه فلجی دارد یعنی در انجام کارها سرعت عمل مفید ندارد باید از دستور العمل ارائه شده در روایت فوق عمل کند. به این گونه که هلیله و بلیله و آمله را با عسل مخلوط کند و مصرف نماید.
سپس امام صادق علیه السلام فرمود: این معجون عسلی همان چیزی است که شما به آن طریفل می گویند.

2- الْفِرْدَوْسُ، عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ عَنِ النَّبِيِّ ص‌ الْهَلِيلَجُ‌ الْأَسْوَدُ وَ بَلِيلَجُ وَ أَمْلَجُ يُغْلَى بِسَمْنِ الْبَقَرِ (که با کره ی گاوی بجوشد) وَ يُعْجَنُ بِالْعَسَلِ يَعْنِي الطَّرِيفَلَ (در بعضی از نسخه های آمده است الطریفل الصغیر).[3]

هلیله ی سیاه هم حرکات دودی شکل روده را زیاد می کند و ملین است و هم نور چشم را زیاد می کند و هم برگشتن رنگ طبیعی مو (بعد از سفید شدن) می شود.
بهترین نوع هلیله ی سیاه در هندوستان و بنگلادش می روید. (اسرار گیاهان داروئی تألیف احمد حاجی شریفی ص 1120.) بهترین نوع آن نوعی است که سیاه و محکم و بی دانه باشد.
طبیعت هلیله ی سیاه گرم و خشک است.
نگه داشتن هلیله ی سیاه و بعد خوردن آب آن (و دور ریختن تفاله ی آن) در درمان فلج های اندامی و سستی اعضاء مفید است.
اگر هلیله ی سیاه را با روغن بادام شیرین مخلوط کنند و مصرف نمایند سوء هاضمه را برطرف می کند (مانند انار شیرین، سیب، خرما، خربزه و امثال آن.)
مصرف یک عدد هلیله ی سیاه به این گونه تا چهل شب هر شب یک عدد به آن اضافه کند و نرم کرده و مصرف نماید و بعد هر شب یک عدد کم کنند تا به یک عدد برسد یعنی تا هشتاد روز این درمان را ادامه دهند (البته نباید فرد به مشکلات گوارشی مانند اسهال مبتلا باشد) رطوبت معده را برطرف می کند و نفخ و سوء هاضمه را برطرف می نماید.
به مدت 12 تا 18 ماه هر شب کمی از کوبیده ی آن را اگر مصرف کنند دید چشم تقویت می شود و موهای سفید دوباره سیاه می گردد. همچنین وسواس فکری فرد درمان می شود (مانند مصرف انار شیرین)
اگر کسی به بیماری وحشت مبتلا است می توانند از اسپند، گل بهار نارنج، گل بیدمشک استفاده کنند و هکذا هلیله ی سیاه به این گونه که هر شش ساعت یک کدام از اینها را مصرف کند.
برای درمان مالیخولیا و پیشگیری از آن نیز مفید است.
مصرف هشت مثقال از هلیله ی سیاه و مخلوط کردن آن با آب و یا دوغ و ماست یبوستی که ناشی از سردی و برودت باشد را برطرف می کند. بدین منظور باید چهل شب موقع خواب، هر شب سه مثقال از هلیله ی سیاه با آب را مصرف کنند. (همچنین است مخلوط گلبرگ گل محمدی، کاسنی، برگ سنا، گل خطمی خبازی و گل سفید به نسبت مساوی با دو لیوان آب. همچنین می توان روزی یک قاشق مرباخوری از آن با یک لیوان آب مصرف نمود.)

اما بلیله (بلیلج)
به زبان هندی به آن حکیم جی می گویند که پنج برابر بلیله ی عادی خاصیت دارد. شکل آن قهوه ای رنگ و نوک آن باریک است.
اگر هر روز کمی از آن را بدون هسته بکوبند و مصرف کنند، شادی آور طبیعی، تب بر است و سرفه را نیز تسکین می دهد. برای معالجه ی اسهال و استسقاء (تشنگی کاذب)، سردرد و جذام مفید است. مقوی معده است و هضم کننده است و کمک به رفع سوء هاضمه کرده مسهل سوداء و صفراء نیز می باشد. مغز خام پسته ی تازه موجب تولید خون غلیظ سودایی می شود و ایجاد یبوست می کند. مصرف بلیله سوداء مزبور را درمان می کند. نارس آن مسهل و رسیده ی آن قابض است. اگر کسی روزی دو گرم پودر آن را بدون هسته با شکر و آب ولرم مخلوط کرده مصرف کند برای تقویت نور چشم و قطع رطوبت های جاری از دهان مفید است. (مصرف انار شیرین با تخم نیز آب دهان جاری اضافه را قطع می کند.) بنا بر این کسانی که به دیابت مبتلا هستند و دهانشان خشک است نباید از آن زیاد مصرف کنند.

میوه ی آمله:
در عربی به آن املج و سنانیر می گویند.
جوشاندن آن در شربت قند و مربا درست کردن و مصرف روزی دو عدد از آن با شربت آن، سوء هاضمه ی ناشی از ضعف مزاج را خوب می کند و همچنین درد موضعی که ناشی از ضعف و بی قوگی باشد درمان می نماید. عرق بدن اگر ناشی از ضعف عمومی شدید باشد درمان می شود. تخمدان را در زنان فعال می کند (بدین منظور باید در دوران قاعدگی تا هفت روز از آن استفاده نمایند. همچنین است مصرف کاسنی، گل سرخ آتشین که به آن تیروز می گویند.)
اگر آن را بپزند و با آب مخلوط کرده و با عسل شیرین کنند ذهن و قلب را تقویت می کند. (مانند به، گلابی و یا انگور سیاه)
آمله مقاومت بدن را در برابر ویروس و باکتری زیاد می کند و اگر با عسل که خود خاصیت ضد ویروسی و باکتریایی دارد مخلوط شود اثر آن مضاعف می شود.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo