موضوع: داروی مرکبه ی امام رضا علیه السلام
گفتیم داروی جامع امام رضا علیه السلام از هشت چیز تشکیل شده است و وقتی با عسل مخلوط می شود نه چیز می شود.
امروز داروهایی که حضرت نقل کرده است را به ترتیب توضیح می دهیم.
... خُذْ سُنْبُلَ‌ وَ زَعْفَرَانَ وَ قَاقُلَّةَ وَ عَاقِرْقِرْحَا وَ خَرْبَقَ أَبْيَضَ وَ بَنْجَ وَ فُلْفُلَ أَبْيَضَ أَجْزَاءً سَوَاءً بِالسَّوِيَّةِ وَ إِبْرِفْيُونَ جُزْءَيْنِ يُدَقُّ دَقّاً نَاعِماً وَ يُنْخَلُ بِحَرِيرَةٍ وَ يُعْجَنُ بِعَسَلٍ مَنْزُوعِ الرَّغْوَةِ وَ يُسْقَى مِنْهُ لِلَسْعَةِ الْحَيَّةِ وَ الْعَقْرَبِ حَبَّةً بِمَاءِ الْحِلْتِيتِ فَإِنَّهُ يَبْرَأُ مِنْ سَاعَتِهِ قَالَ فَعَالَجْنَاهُ بِهِ وَ سَقَيْنَاهُ فَبَرَأَ مِنْ سَاعَتِهِ وَ نَحْنُ نَتَّخِذُهُ وَ نُعْطِيهِ لِلنَّاسِ إِلَى يَوْمِنَا هَذَا[1]

سنبل: مراد سنبل رومی است که در زبان خارجی به آن ناردین می گویند.
زعفران: که در تجارت به طلای سرخ معروف است.
قاقُلّة: به آن گاه هل رسمی، هیل، قاقله ی انثی و قاقله ی صغیر می گویند. در کتاب العلاج بالاعشاب ص 548 آمده است: دو نوع قاقله است یکی کبیر و یکی صغیر.
قاقله ی کبیر هل باد و قاقله ی ذکر نام دارد. در روایت نیامده که مراد کدام نوع است از این رو بهتر است هر دو را در معجون فوق مخلوط کنند.
عَاقِرْقِرْحَا: همان ترخون است که برای تقویت اعصاب مفید است.
خَرْبَقَ أَبْيَضَ: در زبان خارجی به آن وارتر می گویند.
بَنْجَ: دانه های شاهدانه است.
فُلْفُلَ أَبْيَضَ: فلفل سفید که در جلسه ی قبل آن را توضیح دادیم.
این داروهای هفت گانه را باید به نسبت مساوی تهیه کرد. سپس دو برابر هر دارو از داروی إِبْرِفْيُونَ اضافه می کنند (مثلا اگر از هر دارو یک قاشق چایخوری اضافه کردیم از این دارو دو قاشق چایخوری اضافه می کنیم). این دارو در کتب قدیم و جدید موجود نیست و ممکن است اسم مستعار برای فرفیون باشد البته در کتب گیاهی اسامی مشابه آن وجود دارد گیاهانی همچون فَربیون، فرفیون، اوفربیون، آفربیون و اوبربیون آمده است به شیرابه ی فرفیون لبن السوداء نیز می گویند زیرا در مجاورت هوا کدر و مایع به سیاه می شود. همه را باید حسابی پودر کنیم و بر این اساس باید آن را از پارچه ی حریری رد کنیم.
سپس دو برابر وزن کل این دارو، عسل رقیق شده که مختصری با حرارت شل شده است را مخلوط می کنیم.
اگر مریض از این معجون تناول کند سریع خوب می شود.
فرفیون فوائد بسیاری دارد از جمله اینکه تب بر، کرم کش و ضد انگل است. اگر با گوشت پخته شود خون را تصفیه می کند و در درمان جوش های چرکی (کورک) مفید است. اگر کسی ترس کاذب دارد یا به بیماری هاری مبتلا است می تواند از آن استفاده کند. به عنوان پادزهر عقرب استفاده می شود. البته بهتر از آن نمک پودر سنگ است و در روایات به آن اشاره شده است.
سمبل رومی نیز گاه از هندوستان می آید و گاه از روم. این سمبل با سمبل الطیب متفاوت است. سمبل گرم و خشک است و شادی آور طبیعی است. ضد نفخ می باشد. محرک طبیعی است. ضد عفونت است و برای ناراحتی های پوستی، سردرد، قولنج، ضعف روانی و روحی، صرع مفید است (برای صرع بهارنارنج و بیدمشک نیز مفید است.) برای بیماری وحشت مفید است. برای کسانی که سریع از کوره در می روند مفید است.
زعفران نیز شادی آور است. ضد چربی و ضد کبد چرب می باشد.
قاقلّة (هل صغیر) مدر است، قاعده آور و بادشکن است و خوشبو کننده ی عرق می باشد. قبل از حمام پودر حنا موجب خوشبویی می شود. روزی یک بار محل هایی که عرق می کند سرکه ی سیب بزنند. گلاب طبیعی نیز مفید است همچنین گلبرگ گل محمدی.
هل صغیر قلب را تقویت می کند و درد معده را در سرد مزاجان مداوا می کند. رطوبت های سینه و حلق و خفقان سرد، توده و تخمه کردن را برطرف می کند. هل کمک به هضم غذا می کند. برای رفع تهوع مفید است.
اگر مراد هل کبیر باشد دانه های آن کمی از میوه ی درخت سدر بیشتر است. هل کبیر را اگر با مصطکی (که شیرابه و صمغ درخت پسته ی جنگلی است) مخلوط کنند و بکوبند و با آب انار مخلوط کنند و بخورند خاصیت ضد تهوع دارد.
برای درمان اسهال هل کبیر را کمی روی آتش بو دهند و مصرف کنند. اگر اسهال دائمی باشد موجب ضعف عمومی و تحلیل رفتن عضلات و فعالیت ها می شود و فرد به استرس مبتلا می شود و این خود موجب پیشرفت بیماری اسهال می شود. (خوردن سیب، یک قاشق مرباخوری پودر هسته ی انار و عصرانه مصرف هل بوداده و شب قبل از خواب یک قاشق چایخوری پودر کندر مخلوط با شکر مصرف کنند.)
ترخون نیز برای درمان ضعف اعصاب به کار می ورد. ترخون نباید به تنهایی مصرف شود زیرا موجب آسم می شود بدین منظور باید آن را با سایر سبزیجات مصرف کرد. کسی که دیابت دارد و کسانی که نمک برایشان ضرر دارد می توانند از پودر ترخون استفاده کنند هم طعم نمک دارد و هم فشار خون را تنظیم می کند و هم چاقی ناشی از جمع شدن آب اضافی در بافت ها را درمان می کند. (گل استخدوس نیز از تجمع مایعات اضافی بافتی جلوگیری می کند.)
برای درمان مشکلات ادراری، مشکل عادت ماهیانه، درد معده از نوع سوء هاضمه، یبوست، رماتیسم مفصلی می توان از پودر ترخون استفاده کرد.
خربق سفید برای تب نوبه مفید است به این منظور جوشانده ی آن را استفاده کنند.
برای درمان سنگ مثانه و درد مفاصل مفید است. برای بیماری ها سرد مغزی و زیاد بودن رطوبت بدن مفید است. بنا بر این برای کسی سستی و شبه فلجی و عدم تعادل در حرکت دارد مفید است.
برای باز شدن انسداد عروقی و انسداد رگ های اصلی خون رسان قلبی تره فرنگی، کاهو بدون سس، کرفس و خربق سفید مفید است.
موجب سقط جنین می شود و زیاده روی در مصرف آن موجب تشنج می شود.
فلفل سفید همان میوه ی فلفل سیاه است که صبر می کنند تا دانه های فلفل کاملا برسد و پوست آن به رنگ کبود و کمی متمایل به قرمز است. بعد آن را چیده و در کیسه ریخته و در جریان آب جاری نهر می گذارند سپس دانه های خیس را مالش می دهند تا پوست آن کنده شود. سپس مغز آن را شسته و در آفتاب خشک می کنند و رنگ مغز دانه های کرم مایل به سفید می شود. فلفل سفید برای درمان تاری چشم مفید است و بدین منظور در بیست و چهار ساعت یک تا دو گرم از آن مصرف کنند این کار چشم را نیز شفاف می کند.
کسی که سینوزیت مزمن التهابی دارد اگر ناراحتی معده ندارد یک قاشق چایخوری از پودر فلفل سیاه مخلوط در یک استکان آب ولرم مخلوط و مصرف کند. این کار اشک را تا نیم ساعت جاری می کند و عفونت را خارج می نماید.
برای تورم غده و کسی که جوش و کورک بدنش زیاد است مفید می باشد یعنی در بیست و چهار ساعت یک تا دو گرم از آن مصرف نماید.
مصرف آن برای درمان سرفه اگر سرفه ناشی از سرد مزاجی باشد مفید است. همچنین است مصرف یک قاشق چایخوری سیاه دانه. البته شاه دانه گیاهی است که از آن ماده ی مخدر استخراج می شود که مصرف آن برای تخدیر حرام است.
پودر شاهدانه باری از بین بردن تاول و زخم مفید است و برای بیماری کچلی مفید است. البته باید محل را با الکل یا سرکه ضد عفونی کرد و بعد از شاهدانه استفاده کرد یعنی پودر آن را روی سر ریخت و با گاز استریل پوشاند.
اگر کسی آبریزش چشم دارد اگر مجرای چشمش بسته نشده است با پودر شاهدانه سرمه بکشد. از آن قوی تر سرمه کشیدن با سنگ سیاه سرمه ی اصفهان است که نور چشم را نیز زیاد می کند. البته سنگ سرمه ی مزبور سمی است و نباید وارد معده شود.
مالیدن عصاره ی آب برگ های شاهدانه دردهای عصبی را تسکین می دهد. برای فلجی کودکان نیز مفید است. مصرف سیاه دانه و شربت گل بیدمشک و بهار نارنج نیز مفید است.

---