موضوع: دیابت

بحث در پاسخ به سؤالات افراد دیابتی است.

سؤال ششم: فرزند سیزده ساله ی من اخیرا به دیابت مبتلا شده است ولی من و مادرش به این بیماری مبتلا نیستیم. پزشک درمان با انسولین را برای او توصیه کرده است آیا راهی برای درمان با داروهای خوراکی وجود دارد؟ ضمنا در مدتی که انسولین تزریقی به او می زنیم او مبتلا به ضعف، عرق سرد، سرگیجه، تپش قلب و احساس گرسنگی شدید می شود. علت آن چیست؟

جواب: چون فرزند شما به دیابت نوع یک یعنی قند بی مزه که عامل ژنتیکی دارد مبتلا است حتما باید از تزریق انسولین استفاده کرد. مگر اینکه در آینده از طریق سلول های بنیادی بتوان لوز المعده را درمان نمود.

همچنین علائمی که از تزریق انسولین بیان کردید می تواند علامت افت قند در فرد باشد که برای درمان آن می توان از یک قاشق عسل در یک لیوان آب جوش ولرم استفاده کرد و یا یک لیوان آب سیب مصرف نمود. همچنین می توان از دو یا سه حبه قند یا یک فنجان آب میوه آن علائم را برطرف کرد.

گاه عدم مصرف میان وعده ی غذایی توسط بیمار دیابتی موجب علائم فوق می شود همچنین است ورزش طولانی مدت بدون میان وعده ی غذایی. مصرف زیادتر از مقدار لازم انسولین نیز موجب علائم فوق می شود. بعد از هر ترزیق باید بادام درختی، فندق خام درختی، یک کف دست نان و مانند آن را مصرف نمود. ضعف و تب و لرز و مانند آن بعد از انسولین علامت کاهش قند و کالری بدن است.

سؤال هفتم: بیماران دیابتی برای مراقبت از پاها و برای اینکه به پوسیدگی بافت و زخم های قانقاریا مبتلا نشوند چه نکاتی را باید رعایت کنند.

جواب: چنین کسانی باید در مورد شستشوی پا، چرب کردن پا، خرید کفش، گرفتن ناخن دست و پا که نباید ناخن را از ته بگیرند بدانند که کفش نباید تنگ باشد، نباید مانند دمپایی یا نعلین یا صندل باشد. کفش باید روی پا را بپوشاند، کاملا تخت باشد و پاشنه بلند نباشد تا به انگشتان فشار وارد نشود، همچنین پاشنه ی آن بیشتر از دو سانتی متر نباشد، کف کفش نه باید خشک باشد و نه خیلی نرم بلکه باید مانند فنر عادی باشد که ضربه های رفلکس و برگشت زمین از پا را بگیرد همچنین قوس کف پا را اندازه نگه دارد. موقع پوشیدن کفش، باید ابتدا کفش را تکاند تا چیزی مانند سوزن و سنگریزه و برگ خشک و غیره در آن نباشد و الا کف پا خونریزی می کند و دیر بهبود می یابد یا زخم در آنها عفونی می شود و دیر خوب می شود. (مانند کسانی که در نیروگاه های برق و نزدیک کابل های فشار قوی کار می کنند که در نتیجه باید ته کفش را بررسی کند و الا اگر در آنها میخ یا آهن باشد اتصال برقی برقرار کرده او را بالا می برد و به کابل می چسباند و یا موجب برق گرفتگی در فرد می شود.)

همچنین باید پا را با ضد عفونی های قوی مانند ساولون شستشو داد.

فرش های مردم و موکت های آنها اکثرا ماشینی است در نتیجه ضریب اصطکاک و ضریب الکتریسیته ی ساکن در افراد بالا می برد. بنا بر این ترشح عرق در کف پا و دست سریع بخار می شود و کف پا به خشکی می گراید مخصوصا در دیابتی ها که خود به خود تعریق بدنشان کمتر است. وقتی کف پا خشک شود آمادگی ترک و یا باکتریایی شدن در آنها ازدیاد می یابد. بنا بر این دیابتی ها باید با جوراب نخی و یا با دمپایی طبی راه روند و جوراب نخی نیز پوشیده باشند. همچنین هر دو روز یا هر روز آن جوراب را عوض نمایند چون گاه کف پا زخم و یا قارچی است که در نتیجه باید علاوه بر تعویض جوراب کف پا را شسته و ضد عفونی کند و جوراب را بشوید.

فرد دیابتی هر شب باید با آب ولرم، پاها را از مچ به پائین بشوید و بعد کف پا را با وازلین طبی چرب نمایند. (از مستحبات قبل از وضو این است که مچ و کف پا شسته شود در نتیجه حتی اگر فرد سالم باشد مبتلا به قارچ بین انگشتان پا نمی شود. اگر فرد فشار خون دارد و مبتلا به عطش شده است کف پا را با آب سرد بشوید.)

فرد دیابتی نباید بین انگشتان پا را چرب کند زیرا در این صورت محل مناسبی برای رشد قارچ ها فراهم می شود. مثلا اگر کسی زیاد عرق می کند باید بین انگشتان پایش پارچه ی نخی، پارچه ی استریلیزه و مانند آن بگذارد.

بعضی نیز ناخن های پا را از ته می گیرند که ای موجب می شود که گاه انتهای ناخن زخم شود. همچنین باید ناخن را از پهلو نگیرند تا در گوشت فرو رود.

مبتلایان به دیابت گاه مبتلا به تاری در دید می شوند. گاه باید برای گرفتن ناخن از دیگران کمک گرفت زیرا فرد ممکن است به تاری دید باشد.

برای گرفتن ناخن نباید خود را زیاد خم کرد زیرا ممکن است منجر به درد قلب و یا خونریزی چشم شود. حتی گاه زور اضافی زدن در فرد دیابتی منجر به خونریزی در شبکیه می شود. بنا بر این باید کاری کرد که مبتلا به یبوست نشد. همچنین تا آنجا که می شود از توالت فرنگی استفاده کرد.

همچنین باید مبتلا به دیابتی کف پای خود را چک کند که زخم نباشد و این کار را می تواند با آئینه انجام دهد و لازم نیست خود را خم کند. برای اینکه درجه ی آب برای شستشوی کف پا مناسب است و خیلی گرم نیست باید از آرنج دست استفاده کرد.

کف پا اگر پینه بسته است نباید آن را کند زیرا گاه زیر آنها عفونت است فرد خیال می کند که زردزخم یا پلاسما یا مانند آن است و در نتیجه پیگیری نمی کند و این عفونت زیاد شده کار به قطع پا کشیده می شود.

سؤال هشتم: چند سال است دیابت دارم و از انسولین استفاده می کنم برای بارداری باید چه کارهایی انجام دهم. گاه به خشکی پوست و بدن و بخش تناسلی می شوم چه باید کنم؟

جواب: خانم های دیابتی نباید حاملگی های ناخواسته داشته باشند و از سه ماه قبل از بارداری باید قند خود را کنترل کنند. باید چشم خود را در مورد خونریزی معاینه کنند همچنین باید تست تروئید بدهند تا کم کاری یا پرکاری نداشته باشند. تست تیروئید باید دقیق باشد زیرا حتی در زنانی که مبتلا به دیابت نیستند دیابت حاملگی ممکن است رخ دهد.

از عوارض دیابت در خانم هایی که به خشکی واژینال مبتلا هستند و در صورت بالا بودن قند خون ممکن است قارچ و سوزش مهبلی شوند که در این صورت با مطرح کردن موضوع با پزشک متخصص می توانند درمان کنند.

گاه مردان سؤال می کنند که چون به دیابت مبتلا هستند نعوظ در آنها با مشکل مواجه است.

دیابت ممکن است مردان را به ناتوانی جنسی مبتلا کند که باید دید که عامل دیابت در آنها برای چه بوده است آیا به سبب بدخوری و پرخوری است و یا به سبب استرس و اضطراب. چنین کسانی باید به متخصص غدد مراجعه کنند.

سؤال نهم: مدت پانزده سال است که دیابت دارم و اخیرا لاغر شده ام. (در افراد دیابتی گاه پاها ورم می کند که علامت کم کاری کلیه است.) با اینکه رژیم غذایی و مصرف قرص های ضد قند استفاده می کنم قند خونم کنترل نمی شود و دکتر انسولین را تجویز کرده است آیا این موجب وابستگی به دارو نمی شود؟

جواب: برای چنین کسی بهترین راه کنترل قند خون تزریق انسولین است و ممکن است تا آخر عمر لازم باشد انسولین را استفاده کند. زیرا گاه باید چند بار در شبانه روز لازم باشد آن را تزریق کنند. این از باب وابستگی به دارو نیست بلکه بدن به آن احتیاج دارد. عوارضی که گاه بیان می شود مربوط به انسولین نیست بلکه از عوارض بالا بودن و کنترل نشدن قند خون است.

البته غذاهایی وجود دارد که به تدریج پانکراس را فعال کرده احتیاج به انسولین را کم می کند:

روزی سه عدد تلخه ی خیار بوته ای که انسولین طبیعی دارد آن را به همراه مغز خیار بخورد که ملین مزاج است زیرا یکی از عوارض دیابت یبوست است.

روزی چهارده عدد ذغال اخته ی بی نمک. این میوه هم موجب پائین آمدن فشار و چربی خون می شود.

روزی پنج عدد تخمه ی هندوانه ی حنظل که خورد شود و در کپسول خالی یا خمیر نان گذاشته شود و بلعیده شود. چون هندوانه ی حنظل و تخم آن سمی است و نباید به حلق بخورد زیرا موجب آسم می شود.

سؤال دهم: لطفا اهمیت نقش استرس را در کنترل دیابت بیان فرمایید زیرا بعضی مصرف دخانیات را برای کنترل استرس سفارش می کنند.

جواب: در حرص و جوش خوردن، دلواپسی، دلشوره، هیجانات و مانند آن موجب ترشح هورمون هایی مانند آدرنالین، نورآدرنالین، کورتیزول و مانند آن می شود که موجب افزایش قند خون می گردد. در افراد غیر دیابتی وقتی این هورمون ها ترشح شود، قند خون کمی بهبود می یابد. اما در افراد دیابتی این حالت موجب افزایش قند می گردد.

برای کنترل استرس نباید از دخانیات استفاده کرد زیرا هم موجب وابستگی به مواد افیونی می شود فرد را معتاد می کند و بعد ترک آن خود موجب استرس می شود و این خود موجب افزایش شدید قند خون می شود. بله دخانیات می تواند فایده ی اندکی داشته باشد ولی مضرات آن بیشتر است.