درس طب استاد ضیائی
88/09/11
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: پروتئین
پروتئین یکی از ماده های ضروری برای حیات است. انواع پروتئینها برای ادامه ی حیات ضرورت دارند و از اهمیت غذایی بالایی برخوردار می باشند. پروتئینها به گروهی از ترکیبات شیمیایی گفته می شود که از آمینواسیدها تشکیل شده اند. آمینواسیدها نیز به نوبه ی خود از اکسیژن، هیدروژن، کربن و نیتروژن تشکیل شده اند و گاهی از مقداری از سایر عناصر مانند گوگرد را نیز در بر دارند. این عناصر برای ترمیم بافت های بدن به ویژه عضلات، قلب، کبد و کلیه ها ضروری هستند.
از آنجایی که پروتئین برای رشد و نمو، اهمیت زیادی دارد تأمین میزان مناسب پروتئینها در رژیم غذایی بسیار ضروری است. این ضرورت در مورد کودکان، نوجوانان و خانم های باردار بیشتر است.
کسانی که فعالیت شدید بدنی دارند مانند کارگران، ورزشکاران و امثال آنها نیاز بیشتری به پروتئینها دارند.
از منابع اصلی پروتئینهای حیوانی می توان به گوشت اشاره کرده که بهترین آن ران و ذراع گوسفند می باشد. همچنین است تخم مرغ که بهترین آن تخم مرغ رسمی است نه ماشینی و همچنین است ماهی که بهترین آن ماهی سفید و قزل آلا است و شیر که بهترین آن که شیر گاو مخصوصا شیر گاو قهوه ای و بعد از آن شیر گوسفند مخصوصا شیر گوسفند قهوه ای است.
پروتئین در گیاهان به نسبت کمتری وجود دارند و بیشتر از دو میلیون نوع پروتئین در دریاها و اقیانوس ها وجود دارد (البته آن مقدار که تا کنون کشف شده است.) اینجا معنای کلام امام علیه السلام به مفضل روشن می شود که می فرماید: برای شناخت قدرت و عظمت الهی به دریاها نظر بیفکن.
ارزش غذایی پروتئینها به میزان اسیدهای آمینه در آنها است. اسیدهای آمینه در شیر گاو به وفور یافت می شود. این اسیدها در قلوه و کلیه نیز وجود دارد ولی خوردن قلوه و کلیه و سنگدان مرغ مکروه است زیرا این عضو محل تصفیه ی ادرار و غذا و مانند آن است. همچنین مصرف تخم مرغ به این منظور مفید است ولی باید توجه داشت که کلسترول و تری گلیسیرید در تخم مرغ زیاد است از این رو باید در مصرف آن دقت کرد و یا آن را با پیاز مصرف نمود و الا مصرف زیاد تخم مرغ موجب ورم و یا قولنج کلیه می شود. در روایات است که مصرف زیاد احشاء داخلیِ حیوانات حلال گوشت موجب درد مثانه را فراهم می آورد (و مقدمات سرطان مثانه را بالا می برد.) همچنین است مصرف جگر سیاه که حاوی چربی بسیار بالایی دارد و در آن چربی فشرده وجود دارد که کسانی که مبتلا به دیابت، فشار خون، چربی خون مبتلا هستند نباید آن را مصرف کنند.
همچنین سیب زمینی کوکویی نباید به شکل چیپس و یا سرخ کردنی مصرف شود که موجب تورم پروستات و یکسری عوارض دیگر می شود.
بادام زمینی نیز باید بدون پوسته ی نازک قرمز آن مصرف شود زیرا موجب آسم و برونشیت یا ازدیاد آن می شود.
مقدار نیاز پروتئین بدن به ازای هر یک کیلو، یک گرم است. مثلا کسی که هفتاد کیلو گرم وزن دارد او در بیست و چهار ساعت به هفتاد گرم پروتئین احتیاج دارد.
نسبت به هر کار صحیحی باید عالمانه و آگاهانه عمل کرد نه جاهلانه و غافلانه و الا فرد مسئول خواهد بود. همچنین است اگر کسی عالم باشد ولی به علم خود عمل نکند:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع يُحَدِّثُ عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ فِي كَلَامٍ لَهُ الْعُلَمَاءُ رَجُلَانِ رَجُلٌ عَالِمٌ آخِذٌ بِعِلْمِهِ فَهَذَا نَاجٍ وَ عَالِمٌ تَارِكٌ لِعِلْمِهِ فَهَذَا هَالِكٌ[1]
همچنین امیر مؤمنان علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: الْعَالِمُ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ جَهْلًا أَلَّا يَعْرِفَ قَدْرَهُ[2]
فرد عالم اگر خودش را ارزان بفروشد مثلا خود را به غضب و شهوت بیجا و یا اکل مال حرام بفروشد این عمل علامت جهل است. انسان باید خود را به خدا بفروشد که خداوند می فرماید: ﴿إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ﴾[3]
روان و روح انسان باید با روان و روح معصومین سنخیت داشته باشد.
همچنین انسان باید مطابق اعتقاد و علم خود عمل کند:
عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: الْإِيمَانُ إِقْرَارٌ وَ عَمَلٌ وَ الْإِسْلَامُ إِقْرَارٌ بِلَا عَمَلٍ. [4]
همچنین اگر کسی دیگران را به خوبی و صلاح و فلاح و تهذیب نفس و اخلاق عملی و رفتارهای مثبت دیگر دعوت می کند باید ابتدا خودش به آنچه می گوید عمل کند تا شبیه کمانداری که کمان ندارد نباشد: وَ الدَّاعِي بِلَا عَمَلٍ كَالرَّامِي بِلَا وَتَر[5]
در مورد امام زمان (عج) نیز روایت است که حضرت اگر به چیزی امر می کند خود، قبلا به آن عمل کرده است.
تفقه به معنای فهم عمیق است از این رو در روایت آمده است: وَ أَنَّهُ قَالَ تَفَقَّهُوا وَ إِلَّا أَنْتُمْ أَعْرَابٌ جُهَّالٌ. [6]
همچنین از امام صادق علیه السلام روایت که می فرماید: تَفَقَّهُوا فِي دِينِ اللَّهِ وَ لَا تَكُونُوا أَعْرَاباً فَإِنَّهُ مَنْ لَمْ يَتَفَقَّهْ فِي دِينِ اللَّهِ لَمْ يَنْظُرِ اللَّهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ [7]
در روایت دیگری از امام موسی بن جعفر علیه السلام می خوانیم: تَفَقَّهُوا فِي دِينِ اللَّهِ فَإِنَّ الْفِقْهَ مِفْتَاحُ الْبَصِيرَةِ وَ تَمَامُ الْعِبَادَةِ وَ السَّبَبُ إِلَى الْمَنَازِلِ الرَّفِيعَةِ وَ الرُّتَبِ الْجَلِيلَةِ فِي الدِّينِ وَ الدُّنْيَا وَ فَضْلُ الْفَقِيهِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِ الشَّمْسِ عَلَى الْكَوَاكِبِ وَ مَنْ لَمْ يَتَفَقَّهْ فِي دِينِهِ لَمْ يَرْضَ اللَّهُ لَهُ عَمَلًا-.[8]
همچنین انسان باید در فهم و درک قرآن تعمق کند و البته در این مسیر باید از چهارده معصوم بهره بگیرد تا فهم او صحیح و دقیق باشد.
پروتئین یکی از ماده های ضروری برای حیات است. انواع پروتئینها برای ادامه ی حیات ضرورت دارند و از اهمیت غذایی بالایی برخوردار می باشند. پروتئینها به گروهی از ترکیبات شیمیایی گفته می شود که از آمینواسیدها تشکیل شده اند. آمینواسیدها نیز به نوبه ی خود از اکسیژن، هیدروژن، کربن و نیتروژن تشکیل شده اند و گاهی از مقداری از سایر عناصر مانند گوگرد را نیز در بر دارند. این عناصر برای ترمیم بافت های بدن به ویژه عضلات، قلب، کبد و کلیه ها ضروری هستند.
از آنجایی که پروتئین برای رشد و نمو، اهمیت زیادی دارد تأمین میزان مناسب پروتئینها در رژیم غذایی بسیار ضروری است. این ضرورت در مورد کودکان، نوجوانان و خانم های باردار بیشتر است.
کسانی که فعالیت شدید بدنی دارند مانند کارگران، ورزشکاران و امثال آنها نیاز بیشتری به پروتئینها دارند.
از منابع اصلی پروتئینهای حیوانی می توان به گوشت اشاره کرده که بهترین آن ران و ذراع گوسفند می باشد. همچنین است تخم مرغ که بهترین آن تخم مرغ رسمی است نه ماشینی و همچنین است ماهی که بهترین آن ماهی سفید و قزل آلا است و شیر که بهترین آن که شیر گاو مخصوصا شیر گاو قهوه ای و بعد از آن شیر گوسفند مخصوصا شیر گوسفند قهوه ای است.
پروتئین در گیاهان به نسبت کمتری وجود دارند و بیشتر از دو میلیون نوع پروتئین در دریاها و اقیانوس ها وجود دارد (البته آن مقدار که تا کنون کشف شده است.) اینجا معنای کلام امام علیه السلام به مفضل روشن می شود که می فرماید: برای شناخت قدرت و عظمت الهی به دریاها نظر بیفکن.
ارزش غذایی پروتئینها به میزان اسیدهای آمینه در آنها است. اسیدهای آمینه در شیر گاو به وفور یافت می شود. این اسیدها در قلوه و کلیه نیز وجود دارد ولی خوردن قلوه و کلیه و سنگدان مرغ مکروه است زیرا این عضو محل تصفیه ی ادرار و غذا و مانند آن است. همچنین مصرف تخم مرغ به این منظور مفید است ولی باید توجه داشت که کلسترول و تری گلیسیرید در تخم مرغ زیاد است از این رو باید در مصرف آن دقت کرد و یا آن را با پیاز مصرف نمود و الا مصرف زیاد تخم مرغ موجب ورم و یا قولنج کلیه می شود. در روایات است که مصرف زیاد احشاء داخلیِ حیوانات حلال گوشت موجب درد مثانه را فراهم می آورد (و مقدمات سرطان مثانه را بالا می برد.) همچنین است مصرف جگر سیاه که حاوی چربی بسیار بالایی دارد و در آن چربی فشرده وجود دارد که کسانی که مبتلا به دیابت، فشار خون، چربی خون مبتلا هستند نباید آن را مصرف کنند.
همچنین سیب زمینی کوکویی نباید به شکل چیپس و یا سرخ کردنی مصرف شود که موجب تورم پروستات و یکسری عوارض دیگر می شود.
بادام زمینی نیز باید بدون پوسته ی نازک قرمز آن مصرف شود زیرا موجب آسم و برونشیت یا ازدیاد آن می شود.
مقدار نیاز پروتئین بدن به ازای هر یک کیلو، یک گرم است. مثلا کسی که هفتاد کیلو گرم وزن دارد او در بیست و چهار ساعت به هفتاد گرم پروتئین احتیاج دارد.
نسبت به هر کار صحیحی باید عالمانه و آگاهانه عمل کرد نه جاهلانه و غافلانه و الا فرد مسئول خواهد بود. همچنین است اگر کسی عالم باشد ولی به علم خود عمل نکند:
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ حَمَّادِ بْنِ عِيسَى عَنْ عُمَرَ بْنِ أُذَيْنَةَ عَنْ أَبَانِ بْنِ أَبِي عَيَّاشٍ عَنْ سُلَيْمِ بْنِ قَيْسٍ الْهِلَالِيِّ قَالَ سَمِعْتُ أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ع يُحَدِّثُ عَنِ النَّبِيِّ ص أَنَّهُ قَالَ فِي كَلَامٍ لَهُ الْعُلَمَاءُ رَجُلَانِ رَجُلٌ عَالِمٌ آخِذٌ بِعِلْمِهِ فَهَذَا نَاجٍ وَ عَالِمٌ تَارِكٌ لِعِلْمِهِ فَهَذَا هَالِكٌ[1]
همچنین امیر مؤمنان علی علیه السلام در نهج البلاغه می فرماید: الْعَالِمُ مَنْ عَرَفَ قَدْرَهُ وَ كَفَى بِالْمَرْءِ جَهْلًا أَلَّا يَعْرِفَ قَدْرَهُ[2]
فرد عالم اگر خودش را ارزان بفروشد مثلا خود را به غضب و شهوت بیجا و یا اکل مال حرام بفروشد این عمل علامت جهل است. انسان باید خود را به خدا بفروشد که خداوند می فرماید: ﴿إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى مِنَ الْمُؤْمِنينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ﴾[3]
روان و روح انسان باید با روان و روح معصومین سنخیت داشته باشد.
همچنین انسان باید مطابق اعتقاد و علم خود عمل کند:
عَلِيٌّ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنِ الْعَلَاءِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ أَحَدِهِمَا ع قَالَ: الْإِيمَانُ إِقْرَارٌ وَ عَمَلٌ وَ الْإِسْلَامُ إِقْرَارٌ بِلَا عَمَلٍ. [4]
همچنین اگر کسی دیگران را به خوبی و صلاح و فلاح و تهذیب نفس و اخلاق عملی و رفتارهای مثبت دیگر دعوت می کند باید ابتدا خودش به آنچه می گوید عمل کند تا شبیه کمانداری که کمان ندارد نباشد: وَ الدَّاعِي بِلَا عَمَلٍ كَالرَّامِي بِلَا وَتَر[5]
در مورد امام زمان (عج) نیز روایت است که حضرت اگر به چیزی امر می کند خود، قبلا به آن عمل کرده است.
تفقه به معنای فهم عمیق است از این رو در روایت آمده است: وَ أَنَّهُ قَالَ تَفَقَّهُوا وَ إِلَّا أَنْتُمْ أَعْرَابٌ جُهَّالٌ. [6]
همچنین از امام صادق علیه السلام روایت که می فرماید: تَفَقَّهُوا فِي دِينِ اللَّهِ وَ لَا تَكُونُوا أَعْرَاباً فَإِنَّهُ مَنْ لَمْ يَتَفَقَّهْ فِي دِينِ اللَّهِ لَمْ يَنْظُرِ اللَّهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ [7]
در روایت دیگری از امام موسی بن جعفر علیه السلام می خوانیم: تَفَقَّهُوا فِي دِينِ اللَّهِ فَإِنَّ الْفِقْهَ مِفْتَاحُ الْبَصِيرَةِ وَ تَمَامُ الْعِبَادَةِ وَ السَّبَبُ إِلَى الْمَنَازِلِ الرَّفِيعَةِ وَ الرُّتَبِ الْجَلِيلَةِ فِي الدِّينِ وَ الدُّنْيَا وَ فَضْلُ الْفَقِيهِ عَلَى الْعَابِدِ كَفَضْلِ الشَّمْسِ عَلَى الْكَوَاكِبِ وَ مَنْ لَمْ يَتَفَقَّهْ فِي دِينِهِ لَمْ يَرْضَ اللَّهُ لَهُ عَمَلًا-.[8]
همچنین انسان باید در فهم و درک قرآن تعمق کند و البته در این مسیر باید از چهارده معصوم بهره بگیرد تا فهم او صحیح و دقیق باشد.
