درس خارج فقه استاد عباسعلی زارعی سبزواری

موضوع: حج/استطاعت /ادامه فرع دوم از مساله 48

اشکال: استنابه در یک عمل گاهی برای مکلف به نحو مطلق در خصوص یک عملی مشروع می‌شود فرقی نمی‌کند مکلف عاجز از انجام آن عمل بالمباشره باشد یا نباشد که در این صورت طبعاً گفته می‌شود خطابی که متوجه مکلف است یک خطاب واحد و وجوبی که متوجه به او است یک وجوب واحد است که متعلق این خطاب و وجوب، دو امر می‌باشد یکی اینکه آن را بالمباشره اتیان نماید و دوم اینکه آن را به توسیط و استنابه محقق نماید مثل نیابت در ذبح و قربانی که به این گونه است یعنی مُحرِم می‌تواند از روی اختیار فردی را برای انجام ذبح نائب بگیرد. در این مواردی که خطاب و وجوب واحد است و نهایتاً متعلق آن متعدد می‌باشد تفکیک بین این دو متعلق در کیفیت وجوب و خطاب معقول نیست لذا اگر وجوب درباره یکی از این دو متعلق فوری باشد وجوب در خصوص متعلق دیگر هم فوری است و شکی در آن نیست.

و گاهی استنابه در عمل فقط در صورت عجز بر مکلف واجب است در چنین صورتی خطاب و وجوبی که متوجه مکلف می‌باشد به تعدد قیود متعدد می‌شود لذا در مانحن فیه مکلف با دو وجوب مواجه است یکی وجوب حج مباشری چنانچه متمکّن است دوم وجوب استنابه زمانی که عاجز است و یا متمکّن نیست و وقتی وجوب متعدد شد هر وجوبی حکم خودش را دارد و لذا فوریّت وجوب حج به صورت مباشری عندالتمکّن مقتضی فوریّت وجوب استنابه عندالعجز نیست.

نتیجه: دلیلی بر فوریّت وجوب استنابه نداریم و به همین دلیل حضرت امام معتقد به عدم فوریّت وجوب استنابه شده و در این مسأله احتیاط لزومی و وجوبی در انجام فوری استنابه نموده است.