موضوع: ادامه بحث غذاهای ذکر شده در روایات (شیر – پنیر) – معرفی بیماری سرگیجه

البان(شیر)

شیر در طب اسلامی به عنوان بهترین غذا است. شیر و ماست به عنوان بهترین غذاها هستند. پیامبر(ص) هر غذایی که میل می‌کرد از خداوند برکت در آن غذا را درخواست می‌کرد.

لَمْ يَكُنْ رَسُولُ اللَّهِ ص يَأْكُلُ طَعَاماً وَ لَا يَشْرَبُ شَرَاباً إِلَّا قَالَ اللَّهُمَّ بَارِكْ‌ لَنَا فِيهِ‌ وَ أَبْدِلْنَا بِهِ خَيْراً مِنْهُ إِلَّا اللَّبَنَ فَإِنَّهُ كَانَ يَقُولُ اللَّهُمَّ بَارِكْ‌ لَنَا فِيهِ‌ وَ زِدْنَا مِنْه‌[1]

یعنی پیامبر(ص) غذایی نمی‌خورد و چیزی نمی‌نوشید مگر اینکه دعا می‌کرد خداوندا در آن به ما برکت بده و آن را برای ما به بهتر تبدیل کن مگر برای شیر که دعا می‌کرد خداوندا برای ما در آن برکت بده و برای ما آن را زیاد کن.

این روایت نشان می‌دهد که شیر هیچ عوارض و ضرر و آسیبی به انسان نمی‌زند. روایات اصرار دارد که ضرر ندارد.

از خصوصیات شیر این است که شیر داخل گلو گیر نمی‌کند و در گلو نمی‌پرد زیرا خداوند می‌فرماید:

﴿وَ إِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعامِ لَعِبْرَةً نُسْقيكُمْ مِمَّا في‌ بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَ دَمٍ لَبَناً خالِصاً سائِغاً لِلشَّارِبين‌﴾[2]

یعنی و در وجود چهارپايان، براى شما (درسهاى) عبرتى است: از درون شكم آنها، از ميان غذاهاى هضم شده و خون، شير خالص و گوارا به شما مى‌نوشانيم‌

سائغ به معنای خوردن راحت و آسان است بنابراین هیچ مشکلی در خوردن شیر به وجود نمی‌آید.

ممکن است آب دهان داخل گلو بپرد ولی شیر داخل گلو نمی‌پرد.

«لبن» در کلام امروز عرب به «ماست» گفته می‌شود و به شیر «حلیب» می‌گویند ولی در اصل لبن به دو قسم «لبن الحلیب» که شیر است و «لبن المخیض» یعنی ماست، تقسیم می‌شود.

در روایت آمده است:

قَالَ قَالَ لَهُ رَجُلٌ إِنِّي أَكَلْتُ‌ لَبَناً فَضَرَّنِي فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع لَا وَ اللَّهِ مَا ضَرَّ شَيْئاً قَطُّ وَ لَكِنَّكَ أَكَلْتَهُ مَعَ غَيْرِهِ فَضَرَّكَ الَّتِي أَكَلْتَهُ مَعَهُ وَ ظَنَنْتَ أَنَّ ذَلِكَ مِنَ اللَّبَن‌[3]

یعنی شخصی به امام صادق(ع) عرض کرد شیر خوردم و به من ضرر زد فرمود نه قسم به خدا شیر هیچوقت ضرر ندارد ولی شما شیر با چیز دیگر خورده ای و گمان کرده ای که آن ضرر از شیر است.

شیر اگر سالم باشد هیچ مشکلی ندارد ولی بحث آلودگی شیر مطرح است. پیامبر(ص) فرمود:

لا أخاف على أمتي إلا اللبن فإن الشيطان بين الرغوة و الضرع[4]

یعنی برای امتم نمی‌ترسم مگر از شیر زیرا شیطان(میکروب و ویروس) مابین کف شیر و پستان حیوان است.

بنابراین شیر آلوده می‌تواند آسیب برساند ولی خود شیر آسیبی ندارد.

شیرگاو علی القاعده باید متعادل باشد و شاید شیر بز سرد باشد.

مواد افزودنی که به شیر اضافه می‌کنند مانند نگهدارنده ها، مشکلات را به وجود می‌آورند.

کسی که از آلودگی شیر هراس دارد بگوید: خداوندا من این شیر را به خاطر اینکه پیامبر(ص) شیر دوست داشت می‌خورم.

در روایت آمده است:

مَنْ أَكَلَ اللَّبَنَ فَقَالَ اللَّهُمَّ إِنِّي آكُلُهُ عَلَى‌ شَهْوَةِ رَسُولِ‌ اللَّهِ ص إِيَّاهُ لَمْ يَضُرَّه‌[5]

یعنی کسی که شیر خورد بگوید اللَّهُمَّ إِنِّي آكُلُهُ عَلَى‌ شَهْوَةِ رَسُولِ‌ اللَّهِ ص شیر به او ضرر نمی‌رساند.

در مورد «خرما» هم وارد شده است که اگر کسی به جهت دوست داشتن پیامبر(ص) بخورد، آسیب نمی‌رساند.

برای کودک مسلم است که شیر مادر بهتر از شیر حیوان است. وقتی شیر زن ها با هم متفاوت است، یقینا شیر زن با شیر گاو تفاوت دارد.

از شیر دادن توسط زن احمق نهی شده است زیرا در روایت آمده است:

لَا تَسْتَرْضِعُوا الْحَمْقَاءَ فَإِنَّ اللَّبَنَ‌ يُعْدِي‌[6]

یعنی با زن احمق شیر ندهید زیرا صفات از طریق شیر منتقل می‌شود.

از ما خواسته شده است که برای بچه شیر مادر استفاده شود و جایگزین شیر مادر، شیر دایه است.

در روایت آمده است:

لَيْسَ أَحَدٌ يَغَصُّ بِشُرْبِ‌ اللَّبَنِ‌ لِأَنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى يَقُولُ‌ لَبَناً ... سائِغاً لِلشَّارِبِين‌[7]

یعنی شیر در گلو نمی‌پرد زیرا خداوند می‌فرماید لبنا سائغا للشاربین

بنابراین از روایات استفاده می‌شود که شیر یک غذای کامل است و شامل تمام ویتامین ها و پروتئین ها و نشاسته و شکر می‌باشد.

شیر تمام نیازهای بدن را تامین می‌کند و بدن در کوچکی با همین شیر ساخته می‌شود و استخوان ها محکم می‌شود و گوشت روییده می‌شود.

شیر با عسل برای آب کمر خوب است.

در روایات آمده است شیر گاو زرد یا سرخ بهتر از گاو سیاه است ولی شیر گوسفند سیاه بهتر از شیر گوسفند سرخ و زرد است.

تفصیل این مطلب در «علاج عام» در جلد دوم کتاب آمده است.

پنیر

در روایات ما در مورد پنیر مختلف آمده است.

به طور کلی استفاده می‌شود که پنیر مغز را منهدم می‌کند.

پنیر به دلیل داشتن کلسیم زیاد، منهم کننده‌ی مغز است. در هر غذایی که کلسیم به مقدار زیاد وجود داشته باشد، منهم کننده‌ی مغز می‌شود.

پنیر در مقابل ضرری که برای مغز دارد، استخوان ساز است.

مغز گردو عکس پنیر، مغز را تقویت می‌کند ولی استخوان ها را منهدم می‌کند به همین جهت هر کدام از گردو و پنیر به تنهایی بیماری معرفی شده اند زیرا یکی مغز و دیگری استخوان را خراب می‌کند ولی اگر باهم مصرف بشود، دارو می‌شوند.

چند روایت وارد شده است که پنیر بیماری زا است بلکه در روایتی آمده است:

سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنِ‌ الْجُبُنِ‌ فَقَالَ‌ دَاءٌ لَا دَوَاءَ فِيه‌[8]

یعنی شخصی از امام صادق(ع) در مورد پنیر سوال کرد فرمود بیماری است که درمانی ندارد.

در روایت دیگر آمده است:

شَيْئَانِ فَاسِدَانِ‌ لَمْ يَدْخُلَا جَوْفاً قَطُّ صَالِحاً إِلَّا أَفْسَدَاه‌ ... الْجُبُنُّ وَ الْقَدِيدُ الْغَاب‌[9]

یعنی دو چیز فاسد هستند که داخل درون سالمی نمی‌شوند مگر اینکه آن را فاسد کنند پنیر و گوشت خشک کهنه

بله، برگ چغندر استخوان ها را محکم می‌کند ولی ملازمه با خراب کردن مغز ندارد، ممکن است ماده ای دیگر غیر از کلسیم داشته باشد که موجب تقویت استخوان می‌شود. در خصوص پنیر آمده است که مغز را خراب می‌کند.

پنیر و کشک از کلسیم بالایی برخوردارند.

گردو به جهت داشتن فسفر زیاد باعث ساخته شدن مغز و خرابی استخوان می‌شود.

در روایت آمده است:

إِنَّ الْجَوْزَ وَ الْجُبُنَ‌ إِذَا اجْتَمَعَا كَانَا دَوَاءً وَ إِذَا افْتَرَقَا كَانَا دَاءً[10]

یعنی گردو و پنیر اگر جمع شوند دارو و اگر جدا باشند بیماری هستند.

خورشت «فسنجان» در روایت آمده است، بنابراین معلوم می‌شود خیلی ضرر و آسیبی ندارد.

در روایت دیگر آمده است:

الْجُبُنُّ وَ الْجَوْزُ إِذَا اجْتَمَعَا فِي‌ كُلِ‌ وَاحِدٍ مِنْهُمَا شِفَاءٌ وَ إِنِ افْتَرَقَا كَانَ فِي‌ كُلِ‌ وَاحِدٍ مِنْهُمَا دَاءٌ[11]

یعنی پنیر و گردو اگر جمع بشوند در هر کدام از آن ها درمان است و اگر جدا شوند در هر کدام از آن ها بیماری است.

در روایت دیگر آمده است:

أَنَّ مَضَرَّةَ الْجُبُنِ‌ فِي‌ قِشْرِه‌[12]

یعنی ضرر گردو در پوسته‌ی آن است.

پنیرهای امروزی پوسته ندارد، پنیرهای محلی و قدیمی پوسته دارد.

در روایت دیگر آمده است:

سَأَلَهُ رَجُلٌ عَنِ‌ الْجُبُنِ‌ فَقَالَ‌ دَاءٌ لَا دَوَاءَ فِيهِ فَلَمَّا كَانَ بِالْعَشِيِّ دَخَلَ الرَّجُلُ عَلَى أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع فَنَظَرَ إِلَى الْجُبُنِّ عَلَى الْخِوَانِ فَقَالَ جُعِلْتُ فِدَاكَ سَأَلْتُكَ بِالْغَدَاةِ عَنِ الْجُبُنِّ فَقُلْتَ لِي إِنَّهُ هُوَ الدَّاءُ الَّذِي لَا دَوَاءَ لَهُ وَ السَّاعَةَ أَرَاهُ عَلَى الْخِوَانِ قَالَ فَقَالَ لِي هُوَ ضَارٌّ بِالْغَدَاةِ نَافِعٌ بِالْعَشِيِّ وَ يَزِيدُ فِي مَاءِ الظَّهْرِ[13]

یعنی شخصی از امام صادق(ع) از پنیر سوال کرد فرمود بیماری است که درمان ندارد وقتی شب شد همان شخص وارد بر امام(ع) شد و سر سفره پنیر دید عرض کرد فدایت شوم صبح فرمودی پنیر بیماری است که درمان ندارد ولی الان داخل سفره‌ی شما است فرمود پنیر صبح ضرر دارد و شب نافع است و در آب کمر اضافه می‌کند.

البته قانون کلی در مورد پنیر این است که خاصیت هضم کنندگی دارد. پنیر هر آنچه در معده باشد را خیلی سریع هضم می‌کند.

اگر قرار به دو عده غذا در روز باشد، با خوردن پنیر در صبح، ظرف یکی دو ساعت معده خالی می‌شود و تا شب خالی می‌ماند و در اینصورت ضعف می‌آورد و موجب بیماری می‌شود که درمان ندارد.

ولی چون شب موقع استراحت است اگر پنیر خورده بشود مانعی ندارد که معده خالی باشد.

بعید نیست که نهی از خوردن پنیر در صبح، خوردن همراه با گردو را نیز شامل شود زیرا علت این نهی مشخص نیست.

نهی از خوردن پنیر در صبح، اطلاق دارد و حتی خوردن پنیر با مصلح آن یعنی گردو را نیز شامل می‌شود.

پنیر خواب آور است.

قدر متیقن از روایات (احتیاط) این است که گردو در شب و به همراه گردو مصرف بشود. روایتی که می‌فرماید مصرف پنیر باید به همراه گردو باشد، «حکومت» دارد و اگر روایتی توصیه به مصرف پنیر کرده باشد باید به همراه گردو صرف شود.

پنیر به تنهایی ضرر دارد، مصرف آن در روز به تنهایی نیز ضرر دارد، مصرف پنیر با گردو و همچنین مصرف پنیر به تنهایی در شب ضرر ندارد، مصرف گردو به تنهایی نیز در زمستان ضرر ندارد و در مصرف تنهایی گردو در تابستان نهی شده است. جمع کردن بین صور بالا کار سختی است.

بنده معتقد هستم، در روایات آمده است که پنیر هضم کننده‌ی غذا است، تجربه هم ثابت کرده است پنیر چه با گردو و چه به تنهایی، سریعا غذا را هضم می‌کند به گونه ای که بدن را از ضعف به لرزه می‌اندازد. بنابراین احتمال می‌دهیم که نهی از مصرف پنیر در صبح به علت جلوگیری از ضعف در فعالیت های روزانه باشد.

شاید گردو ضرر پنیر را بگیرد، و در مورد گردو هم چون خیلی گرم است موجب چوش در بدن می‌شود و باید تجربه کرد که خوردن گردو با ماست یا پنیر آیا مانع جوش زدن می‌شود؟

شاید مصرف گردو در شب به جهت خنک بودن شب، ضرر کمتری داشته باشد.

با این تعلیل خوردن پنیر برای کسی که سه وعده ای است ضرر ندارد.

بیماری سرگیجه

سرگیجه به معنای عدم تعادل است. حرکت اشیاء پیرامون، احساس چرخیدن زمین و سقف، گویا در هوا یا فضا حرکت می‌کند.

علت

علت سرگیجه یا از گوشت است مانند اختلال و جابجایی مایعات داخل گوش، ورم پرده‌ی گوش، ورم گوش میانی و یا علت سرگیجه، ضعف چشم، فشار خون، چربی خون است.

به طور کلی سرگیجه ارتباط به خون دارد. فشار خون به علت غلبه‌ی خون است، گاهی سرگیجه به علت کم خونی است که در این مواقع بعد از ایستادن، سر گیچ می‌رود. احتمال دارد سرگیجه بعد از ایستادن به علت فشار خون هم باشد.

سرگیجه در حالت نشسته و ایستاده، نشان از فشار خون است و یا مایعات گوش مختل شده است.

در افرادی که در حال راه رفتن سرگیجه دارند، احتمال ضعف چشم می‌رود.

تمام این مشکلات یا معلول غلبه‌ی خون و یا معلول کم خونی است.

در روایات خواندیم که گوش و چشم و بینی همه از خون هستند و بیشترین آسیب آن ها از ناحیه‌ی خون است.

درمان

کم خونی با قرص خون و فشار خون با حجامت و داروی فشار درمان می‌شود. فشار پایین به علت کم خونی است.

اگر مشکل از ناحیه‌ی گوش باشد با ریختن روغن سداب در گوش و مصرف پودر سداب حل می‌شود.

اگر مشکل از ناحیه‌ی چشم باشد باید از تقویت چشم و سرمه اثمد و سرمه کافوری استفاده کرد.