موضوع: شیوه‌ی قضاوت امام زمان × در دوران ظهور

مقدمه:

بحث ما در مورد شیوه‌ی قضاوت امام زمان در دوران ظهور بود، بیان کردیم که طبق روایت قضاوت حضرت طبق قضاوت حضرت داود ^{علیه‌السلام} است. به این مطلب منتهی شدیم که شیوه‌ی قضاوت حضرت داود ^{علیه‌السلام} چگونه است و آیا حضرت داود همیشه این شیوه را به کار می‌بردند و آیا انبیاء دیگر، پیامبر اکرم ^{صلی‌الله علیه و آله} این شیوه را به کار بردند؟ بیان کردیم که قضاء حضرت داود ^{علیه‌السلام} به علم بوده است، طبق واقعیت بوده نه به بینه و شهود، طبق بعضی روایات قضاء حضرت داود استفاده از یک ابزار و از یک شیوه‌های خاص رسیدن به حقیقت بوده است و حضرت داود ^{علیه‌السلام} از خداوند درخواست کرد که این شیوه را به او الهام کند و بعد درخواست کرد که این شیوه از او گرفته شود چون مردم تحمل آن را نداشتند و پیامبر اکرم ^{صلی‌الله علیه و آله} هم که به این شیوه عمل نکردند به جهت این بوده که جامعه تحمل نمی‌کرد. امیر المومنین ^{علیه‌السلام} طبق بعضی از روایات به شیوه‌ی قضای داود قضاوت فرمودند البته منظور این روایات قضای به علم نیست بلکه از شیوه‌هائی که حضرت داود ^{علیه‌السلام} به کار می‌گرفت، شیوه‌هائی که منجر به علم می‌شود، استفاده کردند و حقیقت را برای مردم کشف کردند.

نمونه‌ای‌ از شیوه‌ی قضاوت امیر المومنین ^{علیه‌السلام}:

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي حَمْزَةَ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ^{علیه‌السلام} قَالَ: دَخَلَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} الْمَسْجِدَ فَاسْتَقْبَلَهُ شَابٌّ يَبْكِي وَ حَوْلَهُ قَوْمٌ يُسْكِتُونَهُ فَقَالَ عَلِيٌّ ^{علیه‌السلام} مَا أَبْكَاكَ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ إِنَّ شُرَيْحاً قَضَى‌ عَلَيَ‌ بِقَضِيَّةٍ مَا أَدْرِي مَا هِيَ إِنَّ هَؤُلَاءِ النَّفَرَ خَرَجُوا بِأَبِي مَعَهُمْ فِي السَّفَرِ فَرَجَعُوا وَ لَمْ يَرْجِعْ أَبِي فَسَأَلْتُهُمْ عَنْهُ فَقَالُوا مَاتَ فَسَأَلْتُهُمْ عَنْ مَالِهِ فَقَالُوا مَا تَرَكَ مَالًا فَقَدَّمْتُهُمْ إِلَى شُرَيْحٍ فَاسْتَحْلَفَهُمْ وَ قَدْ عَلِمْتُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَنَّ أَبِي خَرَجَ وَ مَعَهُ مَالٌ كَثِيرٌ فَقَالَ لَهُمْ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} ارْجِعُوا فَرَجَعُوا وَ الْفَتَى مَعَهُمْ إِلَى شُرَيْحٍ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} يَا شُرَيْحُ كَيْفَ قَضَيْتَ بَيْنَ هَؤُلَاءِ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ ادَّعَى هَذَا الْفَتَى عَلَى هَؤُلَاءِ النَّفَرِ أَنَّهُمْ خَرَجُوا فِي سَفَرٍ وَ أَبُوهُ مَعَهُمْ فَرَجَعُوا وَ لَمْ يَرْجِعْ أَبُوهُ فَسَأَلْتُهُمْ عَنْهُ فَقَالُوا مَاتَ فَسَأَلْتُهُمْ عَنْ مَالِهِ فَقَالُوا مَا خَلَّفَ مَالًا فَقُلْتُ لِلْفَتَى هَلْ لَكَ بَيِّنَةٌ عَلَى مَا تَدَّعِي فَقَالَ لَا فَاسْتَحْلَفْتُهُمْ فَحَلَفُوا فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} هَيْهَاتَ يَا شُرَيْحُ هَكَذَا تَحْكُمُ فِي مِثْلِ هَذَا فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ فَكَيْفَ فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} وَ اللَّهِ لَأَحْكُمَنَّ فِيهِمْ بِحُكْمٍ مَا حَكَمَ بِهِ خَلْقٌ قَبْلِي إِلَّا دَاوُدُ النَّبِيُّ ^{علیه‌السلام} يَا قَنْبَرُ ادْعُ لِي شُرْطَةَ الْخَمِيسِ فَدَعَاهُمْ فَوَكَّلَ بِكُلِّ رَجُلٍ مِنْهُمْ رَجُلًا مِنَ الشُّرْطَةِ ثُمَّ نَظَرَ إِلَى وُجُوهِهِمْ فَقَالَ مَا ذَا تَقُولُونَ أَ تَقُولُونَ إِنِّي لَا أَعْلَمُ مَا صَنَعْتُمْ بِأَبِي هَذَا الْفَتَى إِنِّي إِذاً لَجَاهِلٌ ثُمَّ قَالَ فَرِّقُوهُمْ وَ غَطُّوا رُءُوسَهُمْ قَالَ فَفُرِّقَ بَيْنَهُمْ وَ أُقِيمَ كُلُّ رَجُلٍ مِنْهُمْ إِلَى أُسْطُوَانَةٍ مِنْ أَسَاطِينِ الْمَسْجِدِ وَ رُءُوسُهُمْ مُغَطَّاةٌ بِثِيَابِهِمْ ثُمَّ دَعَا بِعُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي رَافِعٍ كَاتِبِهِ فَقَالَ هَاتِ صَحِيفَةً وَ دَوَاةً وَ جَلَسَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْهِ فِي مَجْلِسِ الْقَضَاءِ وَ جَلَسَ النَّاسُ إِلَيْهِ فَقَالَ لَهُمْ إِذَا أَنَا كَبَّرْتُ فَكَبِّرُوا ثُمَّ قَالَ لِلنَّاسِ اخْرُجُوا ثُمَّ دَعَا بِوَاحِدٍ مِنْهُمْ فَأَجْلَسَهُ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ كَشَفَ عَنْ وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ لِعُبَيْدِ اللَّهِ بْنِ أَبِي رَافِعٍ اكْتُبْ إِقْرَارَهُ وَ مَا

يَقُولُ ثُمَّ أَقْبَلَ عَلَيْهِ بِالسُّؤَالِ فَقَالَ لَهُ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} فِي أَيِّ يَوْمٍ خَرَجْتُمْ مِنْ مَنَازِلِكُمْ وَ أَبُو هَذَا الْفَتَى مَعَكُمْ فَقَالَ الرَّجُلُ فِي يَوْمِ كَذَا وَ كَذَا قَالَ وَ فِي أَيِّ شَهْرٍ قَالَ فِي شَهْرِ كَذَا وَ كَذَا قَالَ فِي أَيِّ سَنَةٍ قَالَ فِي سَنَةِ كَذَا وَ كَذَا قَالَ وَ إِلَى أَيْنَ بَلَغْتُمْ فِي سَفَرِكُمْ حَتَّى مَاتَ أَبُو هَذَا الْفَتَى قَالَ إِلَى مَوْضِعِ كَذَا وَ كَذَا قَالَ وَ فِي مَنْزِلِ مَنْ مَاتَ قَالَ فِي مَنْزِلِ فُلَانِ بْنِ فُلَانٍ قَالَ وَ مَا كَانَ مَرَضُهُ قَالَ كَذَا وَ كَذَا قَالَ وَ كَمْ يَوْماً مَرِضَ قَالَ كَذَا وَ كَذَا قَالَ فَفِي أَيِّ يَوْمٍ مَاتَ وَ مَنْ غَسَّلَهُ وَ مَنْ كَفَّنَهُ وَ بِمَا كَفَّنْتُمُوهُ وَ مَنْ صَلَّى عَلَيْهِ وَ مَنْ نَزَلَ قَبْرَهُ فَلَمَّا سَأَلَهُ عَنْ جَمِيعِ مَا يُرِيدُ كَبَّرَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} وَ كَبَّرَ النَّاسُ جَمِيعاً فَارْتَابَ أُولَئِكَ الْبَاقُونَ وَ لَمْ يَشُكُّوا أَنَّ صَاحِبَهُمْ قَدْ أَقَرَّ عَلَيْهِمْ وَ عَلَى نَفْسِهِ فَأَمَرَ أَنْ يُغَطَّى رَأْسُهُ وَ يُنْطَلَقَ بِهِ إِلَى السِّجْنِ ثُمَّ دَعَا بِآخَرَ فَأَجْلَسَهُ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ كَشَفَ عَنْ وَجْهِهِ ثُمَّ قَالَ كَلَّا زَعَمْتُمْ أَنِّي لَا أَعْلَمُ مَا صَنَعْتُمْ فَقَالَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا أَنَا إِلَّا وَاحِدٌ مِنَ الْقَوْمِ وَ لَقَدْ كُنْتُ كَارِهاً لِقَتْلِهِ فَأَقَرَّ ثُمَّ دَعَا بِوَاحِدٍ بَعْدَ وَاحِدٍ كُلُّهُمْ يُقِرُّ بِالْقَتْلِ وَ أَخْذِ الْمَالِ ثُمَّ رَدَّ الَّذِي كَانَ أَمَرَ بِهِ إِلَى السِّجْنِ فَأَقَرَّ أَيْضاً فَأَلْزَمَهُمُ الْمَالَ وَ الدَّمَ فَقَالَ شُرَيْحٌ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ وَ كَيْفَ حَكَمَ دَاوُدُ النَّبِيُّ ^{علیه‌السلام} فَقَالَ إِنَّ دَاوُدَ النَّبِيَّ ^{علیه‌السلام} مَرَّ بِغِلْمَةٍ يَلْعَبُونَ وَ يُنَادُونَ بَعْضَهُمْ بِيَا مَاتَ الدِّينُ فَيُجِيبُ مِنْهُمْ غُلَامٌ فَدَعَاهُمْ دَاوُدُ ^{علیه‌السلام} فَقَالَ يَا غُلَامُ مَا اسْمُكَ قَالَ مَاتَ الدِّينُ فَقَالَ لَهُ دَاوُدُ ^{علیه‌السلام} مَنْ سَمَّاكَ بِهَذَا الِاسْمِ فَقَالَ أُمِّي فَانْطَلَقَ دَاوُدُ ^{علیه‌السلام} إِلَى أُمِّهِ فَقَالَ لَهَا يَا أَيَّتُهَا الْمَرْأَةُ مَا اسْمُ ابْنِكِ هَذَا قَالَتْ مَاتَ الدِّينُ فَقَالَ لَهَا وَ مَنْ سَمَّاهُ بِهَذَا قَالَتْ أَبُوهُ قَالَ وَ كَيْفَ كَانَ ذَاكِ قَالَتْ إِنَّ أَبَاهُ خَرَجَ فِي سَفَرٍ لَهُ وَ مَعَهُ قَوْمٌ وَ هَذَا الصَّبِيُّ حَمْلٌ فِي بَطْنِي فَانْصَرَفَ الْقَوْمُ وَ لَمْ يَنْصَرِفْ زَوْجِي فَسَأَلْتُهُمْ عَنْهُ فَقَالُوا مَاتَ فَقُلْتُ لَهُمْ فَأَيْنَ مَا تَرَكَ قَالُوا لَمْ يُخَلِّفْ شَيْئاً فَقُلْتُ هَلْ أَوْصَاكُمْ بِوَصِيَّةٍ قَالُوا نَعَمْ زَعَمَ أَنَّكِ حُبْلَى فَمَا وَلَدْتِ مِنْ وَلَدٍ جَارِيَةٍ أَوْ غُلَامٍ فَسَمِّيهِ مَاتَ الدِّينُ فَسَمَّيْتُهُ قَالَ دَاوُدُ ع وَ تَعْرِفِينَ الْقَوْمَ الَّذِينَ كَانُوا خَرَجُوا مَعَ زَوْجِكِ قَالَتْ نَعَمْ قَالَ فَأَحْيَاءٌ هُمْ أَمْ أَمْوَاتٌ قَالَتْ بَلْ أَحْيَاءٌ قَالَ فَانْطَلِقِي بِنَا إِلَيْهِمْ ثُمَّ مَضَى مَعَهَا فَاسْتَخْرَجَهُمْ مِنْ مَنَازِلِهِمْ فَحَكَمَ بَيْنَهُمْ بِهَذَا الْحُكْمِ بِعَيْنِهِ وَ أَثْبَتَ عَلَيْهِمُ الْمَالَ وَ الدَّمَ وَ قَالَ لِلْمَرْأَةِ سَمِّي ابْنَكِ هَذَا عَاشَ الدِّينُ ثُمَّ إِنَّ الْفَتَى وَ الْقَوْمَ اخْتَلَفُوا فِي مَالِ الْفَتَى كَمْ كَانَ فَأَخَذَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} خَاتَمَهُ وَ جَمِيعَ خَوَاتِيمِ مَنْ عِنْدَهُ- ثُمَّ قَالَ أَجِيلُوا هَذَا السِّهَامَ فَأَيُّكُمْ أَخْرَجَ خَاتَمِي فَهُوَ صَادِقٌ فِي دَعْوَاهُ لِأَنَّهُ سَهْمُ اللَّهِ وَ سَهْمُ اللَّهِ لَا يَخِيبُ.[1]

و از امام باقر ^{علیه‌السلام} روايت شده كه فرمود: على ^{علیه‌السلام} وارد مسجد شد، با جوانى روبرو شد كه در حال گريستن بود و عدّه‌اى او را ساكت مى‌كردند، حضرت پرسيد: چرا گريه مى‌كنى؟ گفت: يا على، شريح قاضى حكمى كرده كه من نمى‌دانم با آن چه كنم؟ پدر من با جماعتى به سفر رفت و همگى آنها سالم از سفر بازگشتند و پدرم بازنگشت، من سراغ پدرم را از آنها گرفتم گفتند: در راه فوت كرد، از اموالش پرسيدم گفتند: چيزى باقى نگذاشت، من آنها را نزد شريح بردم شريح‌

هم ايشان را قسم داد، همگى قسم ياد كردند و من مى‌دانم كه پدرم هنگام رفتن مال بسيارى بهمراه داشت. حضرت فرمود: همه را بازگردانيد نزد شريح، در حالى كه جوان هم با آنها بود، حضرت پرسيد: چگونه ميان اينها حكم نمودى؟ جواب داد: يا على، اين جوان ادّعا كرد كه اين جماعت با پدرش بسفر رفته و همه بازگشته‌اند جز پدر او، از آنها سؤال كردم گفتند: از دنيا رفت، از اموالش پرسيدم، گفتند: چيزى باقى نگذاشت، به جوان گفتم تو شاهدى دارى يا دليلى با تو هست كه پدرت مالى داشته است؟ گفت:

نه، من آنها را قسم دادم همگى قسم خوردند كه مالى نداشته است، حضرت ^{علیه‌السلام} فرمود:

هيهات!! آیا در چنين قضيّه‌اى اين طور حكم مى‌كنند؟ شريح‌ پرسيد: پس چگونه بايد حكم كرد؟ حضرت ^{علیه‌السلام} فرمود: من به زودى حكمى مى‌كنم ميان آنان كه تاكنون جز داود پيغمبر ^{علیه‌السلام} چنان حكمى نكرده باشد، بعد فرمود: اى قنبر[2] مأمورين مخصوص را خبر كن و هر يك از اين افراد را به يكى از آنها بسپار. قنبر فرمان را اجرا و بر هر يك نفر از آنان يك مأمور مسلّح گماشت. سپس حضرت ^{علیه‌السلام} رو به آنان كرده فرمود: چه مى‌گوئيد؟ آيا فكر مى‌كنيد من نمى‌دانم با پدر اين جوان چه كرده‌ايد؟ اگر چنين باشد كه من سخت كوتاه فكر خواهم بود، آنگاه فرمود: آنها را از يك ديگر جدا كنيد و چشمانشان را ببنديد همين كار را كردند و هر يك را در پشت و يا كنار يكى از ستونهاى مسجد نگه داشتند و سر و صورتشان را با لباسهايشان پوشاندند.

آنگاه كاتب خويش عبيد اللَّه بن ابي رافع[3] را طلبيد و فرمود: دوات و كاغذى حاضر ساز، و خود در محلّ قضا و كرسى داورى قرار گرفت. مردم در اطرافش گرد آمده بودند. حضرت ^{علیه‌السلام} فرمود: هر گاه من تكبير گفتم شما هم بگوئيد، سپس به مردم فرمود: بیرون بروید، و بعد يك نفر از آنان را صدا زد و در مقابل خود نشاند صورت را باز کرد و به عبيد اللَّه بن أبي رافع گفت: آنچه او اقرار مى‌كند بنويس. بعد سؤالات را شروع كرده پرسيد: هنگامى كه با پدر اين جوان از منزل خارج شديد چه روزى بود؟ مرد گفت: در فلان روز و فلان ساعت، فرمود در چه ماهى بود؟، گفت: در فلان ماه، فرمود: تا كجا رسيده بوديد كه مرگ او فرا رسيد؟

گفت: در فلان مكان، فرمود: در كدامين منزل؟ گفت: در خانه فلان بن فلان، فرمود: مرضش چه بود؟ جواب داد: فلان بيمارى يا درد. فرمود: چند روز مرضش طول كشيد؟ گفت: اين مدّت. چه كسى پرستارى او را ميكرد و در چه روزى مرد؟ چه كسى او را غسل داد؟ چه كسى او را كفن كرد؟ چه كفنى بر او پوشاندند؟ چه كسى بر او نماز خواند؟ و چه كسى او را در قبر نهاد؟

بعد از شنيدن جواب اين سؤالها حضرت على ^{علیه‌السلام} تكبير گفت و همه حاضران تكبير گفتند. از اين ماجرا همسفران ديگر همه به شكّ افتادند و فكر كردند كه آنچه اتّفاق افتاده، رفيقشان همه را گفته و راز آشكار شده است و عليه خود و ايشان اقرار كرده پس حضرت ^{علیه‌السلام} فرمود: سر و روى او را بپوشانيد و به بازداشتگاه اوّلش ببريد؛ آنگاه يكى ديگر از آنها را طلبيد و در مقابل خود نشانيد و روى او را باز كرد، و فرمود: تو فكر مى‌كنى كه من از ماجرا آگاه نيستم، گفت: يا امير المؤمنين من يكى از اين جماعت بودم و كشتنش را هم خوش نداشتم، و بدين كلام اقرار كرد. بعد حضرت ^{علیه‌السلام} يكى يكى را خواست و همه اقرار كردند كه او را كشته‌اند، سپس حضرت همه مال را گرفت و اوّلين كسى كه بازداشت شده بود و اقرار نكرده بود نيز اقرار كرد. خون‌بهاى مقتول و اموالش را از ايشان بستد و به صاحبانش داد.

شريح توضيح قضيّه داود ^{علیه‌السلام} را از حضرت خواست و حضرت ^{علیه‌السلام} فرمود: داود پيغمبر ^{علیه‌السلام} به كودكانى در راه گذر كرد كه به بازى مشغول بودند و بعضى اسم ديگرى را «مات الدّين» صدا مى‌زد، حضرت داود ^{علیه‌السلام} آن طفل را كه به مات الدين نام خوانده مى‌شد صدا زد و گفت: نام تو چيست؟ گفت: مات الدّين. داود پرسيد چه كسى بر تو اين نام را نهاده است؟

گفت: مادرم، داود به مادرش مراجعه كرده گفت: اسم فرزندت چيست؟ جواب داد: مات الدّين، فرمود: چه كسى اين اسم را براى او انتخاب كرده گفت: پدرش، پرسيد چرا؟ زن گفت: پدر اين كودك در حالى كه من او را حامله بودم با رفقايش به سفر رفت، جماعت برگشتند و پدر اين كودك نيامد، و چون جوياى حال او شدم گفتند: از دنيا رفت، گفتم: اموالش چه شد؟ گفتند: مالى باقى نگذاشت، پرسيدم آيا وصيّتى كرد؟ گفتند: آرى، گمان داشت كه آبستن هستى، وصيت كرد چنانچه خدا فرزندى از عيالم به من داد، به او بگوئيد نامش را چه دختر باشد چه پسر «مات الدّين» بگذارد و من نام اين فرزند را بنا به وصيّت پدرش مات الدّين نهادم، داود ^{علیه‌السلام} از زن سؤال كرد: آيا رفقايش را كه با او همسفر بودند مى‌شناسى؟ زن گفت: آرى، فرمود: مرده‌اند يا زنده گفت: همه زنده هستند، گفت:

مرا نزد آنها ببر، با يك ديگر به پيش آنها رفتند و داود ^{علیه‌السلام} همه آنها را از خانه‌هايشان بيرون كشيد و چنين حكمى بين آنها جارى نمود، سپس مال و خون‌بها را گرفته به همسر و فرزند مقتول داد، آنگاه داود ^{علیه‌السلام} به آن زن فرمود: از اين پس فرزندت را عاش الدّين بنام،

سپس جوان و قوم در مقدار مال جوان اختلاف کردند پس امیر المومنین ^{علیه‌السلام} انگشتر او و همه‌ی انگشترهای کسانی که نزد ایشان بود را گرفته پس فرمودند این سهام را به هم بزنید پس هر کدام از شما که انگشتر مرا خارج کند پس او در ادعایش صادق است چون آن سهم خداوند است و سهم خداوند

مرحوم والد علامه نسبت به این کلام امام ^{علیه‌السلام} «فَقَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ^{علیه‌السلام} هَيْهَاتَ يَا شُرَيْحُ هَكَذَا تَحْكُمُ فِي مِثْلِ هَذَا» چهار احتمال در معنای آن می‌فرماید:[4]

قوله ^{علیه‌السلام}:" هكذا تحكم" قال الوالد العلامة ^{رحمه‌الله}: أي كان يجب عليك أن تسألني في أمثال‌ تلك‌ الوقائع‌ حتى أحكم بالواقع كما اشترطت عليك في القضاء، أو لما كان موضع التهمة كان يجب عليك السؤال و التفتيش، أو لما ادعوا موته و أنه ما خلف مالا كان يمكنك طلب الشهود و التفريق حتى يتبين الحق، أو لما خرج معهم كان يجب عليهم أن يردوه أو يثبتوا موته، و أنه لم يخلف شيئا كما تدل عليه أخبار كثيرة.

1. بر تو واجب است که در امثال این وقایع به من مراجعه می‌کردی تا اینکه به واقع حکم کنم همچنان که در قضاء با تو شرط کردم،

2. چون این مورد موضع اتهام است، بر تو بود سوال و جستجو کنی،

3. چون ادعا کردند مرگ او را و مالی هم از خودش به جای نگذاشته، برای تو ممکن بود که از آن‌ها شاهد بطلبی و بین آن‌ها جدائی اندازی تا اینکه حق بر تو روشن شود،

4. چون پدر او با آن‌ها خارج شده است، بر آن‌ها واجب بود که او را برگردانند یا موت او را اثبات کنند، و روایات به این معنا داریم.

شرطة الخمیس:

و قال في القاموس: الشرطة بالضم واحدة الشرط، و هم أول كتيبة تشهد الحرب و تتهيأ للموت و واحد من أعوان الولاة، و قال:" الخميس‌: الجيش لأنه خمس فرق المقدمة، و القلب و الميمنة، و الميسرة، و الساقة،[5]

نیروهائی بودند که امام ^{علیه‌السلام} با آن‌ها شرط کرده بود که تا پای جان حضور داشته باشند و امام هم در مقابل به آن‌ها تعهد داده بود که بدون آن‌ها به بهشت نرود، تعداد آن‌ها را بعضی 6000 نفر گفته‌اند و بعضی 60000 نفر گفته‌اند. و خمیس از آن جهت گفته می‌شود که چون لشکر پنج قسمت می‌شد: مقدم، ساق، میمنه، میسره و قلب

قوله ^{علیه‌السلام}:" لأنه سهم الله" أي القرعة أو خاتمه عليه السلام، و لعله حكم في واقعة لا يتعداه، و على المشهور بين الأصحاب ليس هذا موضع القرعة، بل عندهم أن القول قول المنكر مع اليمين.[6]

قول امام ^{علیه‌السلام} چون آن سهم خداوند است یعنی قرعه یا انگشتر حضرت سهم خداوند است، و شاید آن حکمی در واقعه بوده که از آن واقعه تجاوز نمی‌کند، و مشهور بین اصحاب این است که این مورد موضع قرعه نمی‌باشد، بلکه نزد آن‌ها در چنین موردی پذیرش قول منکر همراه با قسم است.

شیوه‌ی قضاوت حضرت مهدی ^{علیه‌السلام} در دادگاه‌ها، شیوه‌ی حضرت داود ^{علیه‌السلام} است، پیامبر اکرم و ائمه‌ی دیگر این علم را داشتند امّا مأمور به قضاوت بر طبق این شیوه نبودند.