< فهرست دروس

درس خارج اصول آیت الله هاشمی شاهرودی

88/08/02

بسم الله الرحمن الرحیم

 حقيقت وضع/فصل اول: دلالت لفظي/دليل لفظي/علم اصول
 
 
 عينيّت لفظ با معنی يا آلت بودن لفظ برای آن طبق نظر مختار:
 دلالت لفظ بر معنی كه انتقال تصوّری از لفظ به معنی است با ساير دلالات و تداعيات تصوّری غيرلفظی تفاوت دارد كه در هيچ يك از آن دلالات، تصوّر دالّ در تصوّر مدلول فانی نمی شود و حالت گُذَرا ندارد. مثلاً اگر چه در اسانيد روايات، ذهن فقيه از تصوّر نوفلی به تصوّر سكونی منتقل می شود و بالعكس ولی هيچ يك از اين دو تصوّر، فانی در ديگری نمی اشد و در علامات و نشانه ها نيز اينگونه نيست كه روشن شدن چراغ قرمز، فانی در اعلام خطر و وجوب توقّف باشد و ذهن انسان از آن گُذَر كند با اينكه از تصوّر چراغ قرمز منتقل به وجود خطر می شود لكن هر كدام از آن دو در ذهن انسان دارای تصوّر ذهنی مستقلّی است.
 امّا دلالت لفظی بگونه ای است كه تصوّر لفظ هيچ گاه مستقلّ نمی ماند و ذهن به سرعت از آن عبور كرده و منتقل به تصوّر معنی می شود و كانّه تصوّر لفظ، حالت فناپذيری دارد بطوری كه انسان احساس می كند معنای لفض بطور مستقيم و بلا واسطه به ذهن می آيد. اين حالت همان تعابير عينيّت لفظ با معنی يا آلت و ابزار بودن لفظ برای آن است كه در ذيل نظرية اعتبار آمده بود و طبعاً با عدم پذيرش اصل نظريّه اعتبار، آن تعابير نيز طبق آن نظريّه قابل تفسير و پذيرش نشد و در نظريه تعهد نيز كه اصلاً بيگانه از آن بود زيرا مسلك تعهّد، دلالت را تصديقی می دانست.
 امّا اين تعابير را بوسيله نظريه مختار يعنی قرن أكيد می توان تفسير و تحليل نمود كه اگر می گوئيم قرن مؤكّد بين احساس لفظ و تصوّر معنی ايجاد می شود نه تصوّر لفظ چون احساس لفظ را حالتی نفسانی می دانيم مستقلِّ از تصوّر لفظ زيرا احساس انسان چه حسّ مسموع و چه حسّ بصر و يا هر حسّ ديگری وجوداً أسبق از تصوّر ذهنی است و بالدّقة وجود احساس، سبب تصوّر می شود و در حقيقت، در طبيعت انسان نسبت به حالت قرن تكوينی ايجاد شده سه حالت وجود دارد كه عبارتند از »احساس لفظ - تصوّر لفظ - تصوّر معنی».
 مثلاً با احساس كلمه اسد، لفظ اسد در ذهن تصوّر می شود و بدنبال آن معنی نيز تصوّر می شود و قرن شكل می گيرد و خاصيّت اين قرن يا اقتران حاصل شده به گونه ای است كه چون إقتران از احساس لفظ شروع شد و با تصوّر معنی شكل گرفت بتدريج تصوّر لفظ از بين رفته و اقتران بين احساس لفظ و تصوّر معنی می ماند.
 اين حقيقت در دلالت لفظی به اين شكل است والّا در دلالت های غيرلفظى، تصوّر سكونی يا تصوّر چراغ قرمز همچنان باقی است و شاهد بر مطلب مذكور در دلالت لفظی آن است كه وقتی انسان با خود نجوا می كند و يا در حالت هفكر كردن قرار می گيرد ابتداءً لفظ را احساس می كند و بعداً احساس او است كه موجب شكل گيری إقتران می شود و اصلاً كانّه إقتران يعنی همين احساس انسان و رفلكس و مشروط مندی آن با تصوّر معنى.
 بنابراين در نظريّه قرن، حقيقت وضع عبارت از احساس لفظ و تصوّر معنی است (نه تصوّر لفظ و تصوّر معنى).

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo