درس نهج‌البلاغه(حکمت‌ها) استاد میرزا‌مهدی صادقی

موضوع: حکمت 1/موضوع‌گیری در فتنه‌ها /ابن لبون

حکمت 1

در نهج البلاغه قواعد و قوانين حل مشكلات آمده كه اكثرا در كلمات قصار است

در نامه ها و خطبه ها بحسب موقعيت آن قوانين را رعايت ميكرده اند

حکمت 1 : قَالَ ع كُنْ فِي الْفِتْنَةِ كَابْنِ اللَّبُونِ- لَا ظَهْرٌ فَيُرْكَبَ وَ لَا ضَرْعٌ فَيُحْلَبَ [1]

هذه الكلمة من مشهورات كلمه عليه السّلام، و قد يزاد عليها: «و لا وبر فيسلب»

مصادرنهج‌البلاغةوأسانيده، ج 4 ، صفحه‌ى 8

ابن اللبون: ولد الناقة الذكر إذا دخل في الثالثة

ابن لبون سهمیه شیر ندارد نه که مذکر است

ابن لبون چموش است

بینی شتر را برای سواری گرفتن سوراخ میکنند پس از ضد عفونی کردن طنابی را به بینی او به روش مخصوصی گره میزنند که اگر فشار آمد گره باز شود نه که بینی پاره شود کم کم شتر رام میشود وسواری میدهد

قال ابن بابويه في (توحيده): الفتنة على عشرة أوجه: فوجه الضلال، و الثاني: الاختبار و الثالث: الحجّة

و الثامن: القتل و التاسع: الصدّ و العاشر: شدّة المحنة «»، و قد زاد علي بن ابراهيم وجها آخر، و هو المحبة كقوله تعالى... وَ اعْلَمُوا أَنَّما أَمْوالُكُمْ وَ...«» و عندي أنّه المحنة بالنون لا المحبة [2]

بهج‌الصباغةفي‌شرح‌نهج‌البلاغة، ج 14 ، صفحه‌ى 173

    • كن امر است مخاطب خاص ندارد مقصود عموم است

• فريب تربيت باغبان مخور اي گل     كه آب ميدهد اما گلاب مي‌گيرد [3]

    • تشبيه معقول به محسوس است تا كاملا واضح شود همه مردم مطلب را نمي‌گيرند

انتظار از همه است كه در فتنه ها مواظب باشند لذا چنين تشبيه مي آورد

    • در فتنه قرار است سواری بگیرند

    • از شما استفاده میکنند بر مردم مسلط میشوند

    • معمولا سياسيون دنيا اينگونه اند

الخطبة (50) و من كلام له عليه السّلام: إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ الْفِتَنِ أَهْوَاءٌ تُتَّبَعُ وَ أَحْكَامٌ تُبْتَدَعُ- يُخَالَفُ فِيهَا كِتَابُ اللَّهِ- وَ يَتَوَلَّى عَلَيْهَا رِجَالٌ رِجَالًا عَلَى غَيْرِ دِينِ اللَّهِ- فَلَوْ أَنَّ الْبَاطِلَ خَلَصَ مِنْ مِزَاجِ الْحَقِّ- لَمْ يَخْفَ عَلَى الْمُرْتَادِينَ- وَ لَوْ أَنَّ الْحَقَّ خَلَصَ مِنْ الْبَاطِلِ- انْقَطَعَتْ عَنْهُ أَلْسُنُ الْمُعَانِدِينَ- وَ لَكِنْ يُؤْخَذُ مِنْ هَذَا ضِغْثٌ وَ مِنْ هَذَا

جمله را حمّال خود خواهد كُفور     بار مردم گشته چون اهل قبور

بر جنازه هر كه را بينى به خواب ‌     فارسِ منصب شود عالى ركاب‌

ز ان كه آن تابوت بر خلق است     بار بر خلقان نهادند اين كِبار

بار خود بر كس منه بر خويش نه ‌     سرورى را كم طلب درويش بِه‌[4]

فعل مضارع منصوب به تاويل مصدر است و فاء فوریت را می‌فهماند مثل ثم نیست اگر پشت باشد فوري سوار شدن هست

ياخرنشويد يا خرسوار خيلي است (ضرب المثل)

و قالوا: ان كنت من أهل الفطن فلا تدر حول الفتن. [5]

آدم های ساده را گیر می آورند مسلط میشوند

بقائشان به افراد ساده است

اگر سواری ندهیم فتنه خیلی هم خوب است

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ تَمَنَّوُا الْفِتْنَةَ فَفِيهَا هَلَاكُ الْجَبَابِرَةِ وَ طَهَارَةُ الْأَرْضِ مِنَ الْفَسَقَةِ [6] (بحارالأنوار ج : 90 ص : 327)

اگر مسلط شدند

دو روش مقابله با مسئوليني كه مردمي نيستند:

    1. مشروعيت كارها ي آنان را بررسي كردن

    2. اطرافيان را زير ذره بين بردن

6 الخطبة (50) و من كلام له عليه السّلام: إِنَّمَا بَدْءُ وُقُوعِ الْفِتَنِ أَهْوَاءٌ تُتَّبَعُ وَ أَحْكَامٌ تُبْتَدَعُ- يُخَالَفُ فِيهَا كِتَابُ اللَّهِ- وَ يَتَوَلَّى عَلَيْهَا رِجَالٌ رِجَالًا عَلَى غَيْرِ دِينِ اللَّهِ.... [7]