درس خارج اصول استاد رضازاده

موضوع: دو شرط تونی

اقول:

سابق بیان شد[1] که حدیث رفع امتنانی است و بنا به مختار ما استدلال به این حدیث برای اثبات برائت تمام بود.

و بیان کردیم مناط در شرط اول فاضل تونی(نباید اجراء برائت مثبت تکلیف باشد):

الف: یا اصل مثبت بودن است.

ب: و یا حدیث رفع از امتنان بودن خارج می شود.

به نظر ما مناط مثبت بودن باشد اخص از مناط دوم یعنی امتنانی است چه اینکه اصل برائت در جایی که موجب اثبات موضوع می شد مناط مثبتیت مورد نداشت ولی مناط دوم که امتنانی بود جاری می شد.

مرحوم شیخ در رسائل یک شرط سومی برای فاضل تونی بیان کردند:

عبارت شیخ اینگونه است: « كما لا وجه لما ذكره: من تخصيص مجرى الأصل بما إذا لم يكن جزء عبادة بناء على أن المثبت لأجزاء العبادة هو النص.»[2]

توضیح عبارت: فاضل تونی سه شرط بیان کرده است برای اجراء برائت و شرط سوم برائت در اجزاء عبادت جاری نیست یعنی اگر شک کردیم که چیزی جزء عبادت است یا نه با دلیل برائت نمی شود ثابت کرد که این جزء عبادت نیست زیرا عبادت با نص ثابت می شود نه با اصل.

مرحوم صاحب عنایه می فرماید: که صاحب کفایه از شرط سوم فاضل تونی غفلت کردند و وجه غفلت آخوند این بوده است که شرط سوم در آخر عبارت بوده و آخوند ندیده است.

مرحوم منتهی الدرایه به طور واضح [3] و عنایه [4] به طور اشاره در دفاع از آخوند می فرمایند:

فاضل تونی دو شرط بیان کرده است و شرط سوم که شیخ اضافه کرده است (برائت در اجزاء عبادت جاری نیست)داخل در شرط اول (برائت در جایی جاری است که موجب اثبات حکمی برای مکلف نشود.)است به این بیان:

نمی دانم این جزء مشکوک مثل جلسه استراحت بین دو سجده از اجزاء نماز است یا نه؟ با اصل برائت می گوییم وجوب این جزء را نفی می کنیم قهرا اثبات می شود وجوب برای بقیه آن مرکب و این همان شرط اول است که با اجراء برائت نباید برای دیگری ثابت شود.

کلام مرحوم ایروانی صحیح است که فرمودند: مناط در شرط اول فاضل تونی(نباید اجراء برائت مثبت تکلیف باشد:

الف: یا اصل مثبت بودن است.

ب: و یا حدیث رفع از امتنان بودن خارج می شود.

و اگر مناط مورد اول باشد اشکال آخوند به فاضل تونی صحیح است و اگر مناط مورد دوم باشد اشکال آخوند صحیح نیست.