< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

98/10/03

بسم الله الرحمن الرحیم

 

موضوع: خلاصه مطالب

خلاصه مباحث احکام شخصی که وظیفه او فحص از دلیل است و عمل را بدون فحص انجام بدهد آیا عمل او صحیح است یا باطل است؟

1: عملی که قبل از فحص از دلیل مکلف انجام بدهد عمل باطل است و باید اعاده کند.18/9/98.

2: از این قاعده کلی دو مورد استثناء شده بود:

الف: مسافر نماز تمام بجای قصر.

ب:مکلف جاهل بجای نماز جهریه نماز اخفاتی و بالعکس بخواند.18/9/98

3: در مقام اثبات نسبت به خروج این دو مورد از تحت قاعده اشکالی نیست چه اینکه روایت معتبره دال بر صحت عمل در این دو مورد داشتیم.

بحث در این است چگونه ممکن است ثبوتا تصور کنیم که عمل مسافری که وظیفه او قصر است و بجای آن نماز تمام بخواند صحیح باشد.18/9/98.

4: برای حل اشکال ثبوتی وجوه متعددی بیان شده است و از این وجوه سه وجه بیان شد:

الف: وجه آخوند در کفایه.

ب: وجه کاشف الغطاء.

ج: وجه محقق الایروانی.

و بقیه وجوه هم در منتهی الداریه بیان شده است. 19/9/98

5: وجهی که کفایه بیان کردند این بود: که این دو عمل (هم در نماز تمام و نماز قصر )مصلحت و ملاک ملزمه دارد نهایت انکه امر دارد نماز قصر است و نماز تمام امر ندارد ولی ملاک دارد. 19/9/98.

6: بر وجه آخوند (که تنها نماز قصر امر دارد ولی ملاک هم در نماز قصر و تمام است ) مصباح دو اشکال کردند.

اشکال اول: جمع بین دو عمل قصر و تمام ممکن است و عملی که جمع بینشان ممکن بود چگونه ادعا می کنید بین دو ملاک ها این دو عمل تضاد است و قابل جمع نیستند؟

اشکال دوم: این دو ملاک که قابل تضاد هستند یا:

الف: با هم مرتبط هستند و هر دو تا ملاک دارای یک اثر هستند.

ب: و یا دو ملاک هر کدام مستقلا مقتضی اثر هستند.

اگر بینشان ارتباط است پس نماز تمامی که این مسافرخوانده است با خواندن این نماز همان ملاک تمام را تحصیل کرده است و چون نماز قصر را نخوانده است ملاک قصر را تحصیل نکرده است پس نماز تمام هم نباید صحیح باشد چون موجب صحت این نماز دو ملاک با هم اثر کنند و حال اینکه بلا اشکال نماز صحیح است

اگر هر کدام از دو ملاک مستقل هستند باید برای مسافر قائل به دو وجوب باشد یکی برای نماز تمام و دیگری برای نماز قصر چه اینکه فرض است نماز قصر ملاک مستقل دارد و آن هم بر مکلف مسافر واجب است و حال اینکه بلا اشکال این حرف خلاف ضرورت دین و مذهب است. 19/9/98

7: از اشکال اول مصباح (اگر جمع بین دو فعل ممکن باشد تضادی بین ملاک شان نیست) منتقی جواب دادند که در مسائل عرفیه با اینکه جمع بین دو فعل ممکن است و لکن بین ملاک شان تضاد است مثل تشنگی که هم با چای و هم با آب نوشیدن رفع می شود.20/9/98

از اشکال دوم مصباح مرحوم میلانی جواب دادند: اینکه با مستقل بودن ملاک قصر و تمام دو وجوب نیست این دلیل نیست پس دو ملاک نیست بلکه نبود دو وجوب بخاطر جمع بین این دو ملاک ممکن نیست. 26/9/98

نتیجه وجه آخوند صحیح است و اشکالات هم دفع شد.

8: وجه کاشف الغطاء: هم قصر و هم تمام امر دارد نهایت امر به تمام در صورتی است امر به قصر معصیت بشود مثل امر به تیمم در وقتی است امر وضو انجام نشود ولی امر به وضوء مترتب بر امر دیگری نیست.24/9/98

9: جواب کبروی و جواب صغروی به وجه کاشف الغطاء داده شده است

اما جواب کبروی:(فرض این است که قصر و تمام ملاکشان ضد یکدیگر است و جمع بین ضدین در جای خودش مسلم شد که ممکن نیست و با ترتب در ما نحن فیه جمع ممکن است چون در واقع جمعی در کار نیست و در طول همند) اشکال کبروی این است که در یک زمان جمع می شوند یعنی در طول زمان با هم هستند و اشکال جمع ضدین در اینجا است و در آن زمانی با هم هستند امر به مهم فعلیت پیدا می کند به این بیان در ظرف امر به مهم امر به اهم اطلاق دارد هم قبل از مهم و هم زمان مهم را شامل است و در این زمان اجتماع ضدین شد و و اجتماع ضدین محال است. 24/9/98

10: اشکال صغروی بر ترتب کاشف الغطاء

ترتب در ما نحن فیه به این طریق است در قصر و تمام : امر قصر شرطی ندارد و لی شرط امر به تمام و فعلیت آن عصیان امر قصر است و عصیان امر قصر به دو راه است الف: وقت نماز قصر تمام شود ب: چون ملاک تمام را کسب کرد دیگر با خواندن نماز قصر ممکن نیست ملاک قصر را تحصیل کند و اگر نماز قصر را انجام بدهد عمل بدون ملاک میشود.

راه اول در ما نحن فیه متصور نیست زیرا فرض اشکال در جایی است که برای خواندن نماز قصر وقت است لذا در یکی از اشکالات گفته شد که چگونه این ملکف معاقب است با فرض اینکه وقت است؟

پس راه منحصر به راه دوم می شود و اما این راه ممکن نیست چه اینکه سوال می کنیم چه زمانی تحصیل ملاک قصر ممکن نیست؟ در جواب می گوییم: زمانی که ملاک تمام را تحصیل کند و بعد از خواندن نماز تمام معصیت نماز قصر می شود و شرط فعلیت امر به تمام محقق می شود بعد از آن مولی امر کند(نماز تمام بخوان )با فرض اینکه نماز تمام را خوانده بودم این امر مولی تحصیل حاصل است.

به عبارت دیگر: قبل از خواندن نماز تمام امر به تمام نیست چون شرطش عصیان قصر است و شرط هم محقق نشده است و بعد از تحقق شرط هم من نماز را خواندم امر به تمام معقول نیست چه اینکه تحصیل حاصل است.24/9/98

 

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo