< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

97/02/08

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: مقام چهارم/ متباينين/ اصالت الاشتغال/ اصول عمليه

بحث در بيان ضابطه بين محصوره و غير محصوره بود.

عنايه انتقادي بر تعيين ضابطه دارند و مي گويند دليلي ندارد که ما ضابطه براي محصوره و غير محصوره بيان کنيم و موضوع بحث بايد عوض شود، ايشان مي فرمايند: «أقول قد عرفت مما سبق ان غير المحصور بما هو هو و بهذا العنوان مما لم يدل دليل من آية أو رواية على عدم وجوب الاحتياط فيه بل الملاك في عدم الاحتياط فيه هو لزوم العسر (و عليه) فلا يهم تنقيح ضابط المحصور و غير المحصور و إنما المهم هو ملاحظة لزوم العسر و عدمه فإن لزم العسر لم يجب الاحتياط و إن لم يلزم العسر وجب الاحتياط بلا حاجة إلى رعاية العناوين المذكورة في كلام الأصحاب للمحصور و غير المحصور أصلا».[1]

خلاصه فرمايش اين است که آنچه دخالت دارد در اينکه احتياط در اطراف علم اجمالي لازم است يا خير، عسر و حرج مي باشد، يعني اگر موجب عسر و حرج بود، احتياط لازم نيست و الا احتياط لازم است. پس موضوع بايد بودن و عدم بودن عسر و حرج باشد نه اينکه محصوره باشد يا غير محصوره و چيزي که لازم است وجوب احتياط و عدم وجوب احتياط است.

ايشان نظر مرحوم آخوند را ترجيح داده است، چون مرحوم آخوند مي گفتند که اگر اطراف عسر و حرج داشت يا از محل ابتلاء خارج بود، غير محصوره است و عنايه هم مي گويد بايد بگوييم عسر و حرج کجا هست و کجا نيست.

اشکال بر عنايه: کساني که ضابطه براي محصوره و غير محصوره مشخص مي کنند، احتمالا منظورشان اين است که با تعيين ضابطه، موارد عسر و حرج و عدم آن را مشخص مي کنند، يعني در جايي که ضابط غير محصوره است، عسر و حرج است و احتياط لازم نيست، و در جايي که نيست، عسر و حرج نيست و احتياط لازم است.

به نظر مي رسد بين ضابطه هاي معين شده، همان ضابطه کفايه که مي گويد غير محصوره در جايي است که باعث عسر و حرج باشد يا خارج از ابتلاء باشد، بهتر از بقيه ضابطه است.

از اين بيانات معلوم مي شود که جهت سومي که مرحوم آقاي ميلاني فرمودند آيا زيادي افراد در غير محصوره بودن دارد يا ندارد، مشخص مي شود که دخالت دارد. چون وقتي افراد زياد بود، لازمي دارد که عسر و حرج باشد و بخاطر همين لازم، تکليف از فعليت مي افتاد و اگر اين لازم نبود، تکليف فعلي است.

اما جهت دوم: با غير محصوره شدن، مخالفت قطعيه جايز است يا خير؟

در صورت غير محصوره بايد گفته مي شود که علاوه بر عدم وجوب موافقت قطعيه، مخالفت قطعيه جايز است يا خير فقط موافقت قطعيه واجب نيست، اما مخالفت قطعيه جايز است.

مرحوم شيخ فرمودند موافقت قطعيه واجب نيست اما مخالفت قطعيه هم جايز نيست.

اما اين فرمايش هم درست نيست، چون با آمدن عسر و حرج، تکليف از فعليت مي افتد و مخالفت با آن هم اشکال ندارد و حرام نيست.

پس فرمايش آخوند از فرمايشات ديگر بزرگان اقوي است.

همينکه که مخالفت هم جايز است، مختار مرحوم نائيني و منتقي و محقق ايرواني است.


BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo