< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

94/02/30

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: اصول عملیه/تعریف اصول عملیه/نظر مرحوم آخوند
اصول عملیه
ابتداء عبارت کفایه و نظر مرحوم آخوند را ذکر می کنیم.
«المقصد السابع : في الأصول العملية وهي التي ينتهي إليها المجتهد بعد الفحص واليأس عن الظفر بدليل، مما دلّ عليه حكم العقل أو عموم النقل، والمهم منها أربعة فإن مثل قاعدة الطهارة فيما اشتبه طهارته بالشبهة الحكمية».[1]
مقصد هفتم: اصول عملیه
ابتدا تعریفی برای اصول عملیه ذکر کرده اند که چهار مطلب از این تعریف بدست می آید.
1-عمل به اصول عملیه بعد از فحص و یاس از دلیل می باشد.
می فرمایند اصول عملیه قواعدی است که مجتهد بعد از اینکه فحص از دلیل می کند و دلیلی پیدا نمی کند و در مقام عمل، حجت شرعیه ای بحسب ظاهر ندارد وظیفه اش این است که به اصول عملیه عمل کند.
2-اصول عملیه دو نوع است: شرعی و عقلی
اصول عملیه از حیث دلیل به دو قسم تقسیم می شود شود قسمتی دلیلش عقلی است مانند برائت عقلی و قسمتی دلیلش نقلی است مانند رفع ما لایعلمون.
3-تعداد اصول عملیه
بعد وارد تعداد اصول عملیه می شوند و می فرمایند اصول عملیه بیش از این چهارتا می باشد مانند قاعده طهارت در شبهه حکمیه که در اصول از آن بحث می شود لکن جزء این چهارتا ذکر نشده است.
4-علت عدم دخول قواعد فقهی مانند اصالة الطهارة در اصول عملیه
با دو دلیل می گویند با اینکه اصالة الطهارة از اصول است اما در اصول از آن بحث نمی شود.

نسبت به مطلب اول چند نفر از علماء نکاتی را فرموده اند:
محقق اصفهانی[2] می فرمایند:
دلیل اینکه مرحوم آخوند اصول را به این صفت موصوف کرد، به دو دلیل است:
الف: اصول عملیه از مسائل علم اصول هستند؛
ب: اخراج قواعد فقهی زیرا .
مرحوم آقای حکیم هم در حقائق[3] می فرمایند:
این صفتی که مرحوم آخوند برای اصول عملیه ذکر کرده است، این صفت مقوم اصول عملیه نیست یعنی به گونه ای نیست که اگر این صفت نباشد اصل، اصل عملی نباشد بلکه این صفت لازمه اصول عملیه است مثلا اگر در وقت عمل به استصحاب اگر فحص از دلیل نشود و به استصحاب عمل شود استصحاب صدق می کند این نشان می دهد که فحص از دلیل مقوم اصول عملیه نیست.
عنایة[4] نیز می فرمایند این وصف اختصاص دارد به اصول عملیه ای که در شبهات حکمیه جاری می شود در این موارد باید فحص از دلیل شود اما در اصل عملیه ای که در موضوعات جاری می شود این وصف معنا ندارد زیرا مقلِد هم اصل در موضوعات را بدون فحص از دلیل جاری می کند در نتیجه این وصف باعث می شود که اصول جاریه در موضوعات از اصول عملیه خارج شود در حالیکه ایشان هم شبهات موضوعیه و هم شبهات حکمیه را در اصول عملیه بیان می کنند.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo