درس خارج اصول استاد رضازاده
93/11/20
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع:
خلاصه/حجیت ظن/خبر واحد/ادله حجیت خبر واحد/ سیره عقلاء
خلاصه آنچه در اجماع و سیره بیان شد
1-اجماع بر حجیت خبر بجمیع وجوهی که دارد چه اجماع منقول باشد و چه اجماع قولی و چه عملی، مثبت مدعا نیست یعنی حجیت خبر واحد را تعبدا اثبات نمی کند اما الاول بخاطر اینکه اجماع منقول حجت نیست و اما الثانی زیرا اجماع قولی محتمل المدرک است و اما الثالث بخاطر این جهت عمل مجمعین معلوم نیست. ولی مع ذلک بزرگان جرئت مخالفت عملی با اجماع را ندارند.
2-بحث در سیره عقلائیه از چند جهت می باشد 1- اصل وجود سیره در خارج 2- نیاز به امضاء شارع دارد یا نه؟ 3- بین سیره در معاملات و عبادات از حیث امضاء فرق است یا نه؟ 4- سیره اطلاق دارد یا نه؟ 5- مفاد این سیره حجیت وقوق و اطمینان است از هر راهی که حاصل شود یا حجیت خبر ثقه بما هو خبر ثقه می باشد مطلقا چه مفید وثوق باشد و چه نباشد؟
3-گفته شد بر مبحث سیره مرحوم آخوند در کفایه هفت مطلب بیان کرده اند و حاصل این مطالب این شد که این سیره در خبر ثقه وجود دارد و حجت می باشد و از قبل شارع ردع نشده است.
4-مستفاد از منتقی و نهایة النهایة این بود که این سیره در خارج وجود خارجی ندارد سیره ای که وجود خارجی دارد در جائی است که وثوق و اطمینان وجود داشته باشد اما سیره بر تعبد به عمل بر طبق خبر ثقه وجود خارجی ندارد.
5-سیره عقلائیه در دائره شرع و شریعت نیاز به امضاء شارع دارد و باید کشف کنیم که شارع راضی است که بر طبق خبر ثقه در دائره شریعت عمل شود.
6-مرحوم نائینی فرمودند عدم ردع این سیره در باب معاملات کافی است تا بگوییم که شارع این سیره را امضاء کرده است اما در باب معاملات کافی نیست و نیاز دلیل خاص داریم.
7-مرحوم آقای میلانی فرمودند سیره در عین حالیکه دلیل لبی است گاهی اطلاق دارد و باید اخذ به اطلاقش شود و آن جائی است که دلیل امضاء سیره، دلیل لفظی باشد.
8-مستفاد از ظاهر بعضی کلمات کفایه مثل آنچه در مانحن فیه فرموده، ثبوت سیره بر عمل بر طبق خبر ثقه می باشد لکن در بحث دلیل انسداد می فرمایند باب علمی منسد نیست زیرا خبر موثوق الصدور به مقدار کافی داریم پس نیازی به عمل به ظن نیست پس ایشان گاهی تعبیر به خبر ثقه کرده است و گاهی تعبیر به خبر موثوق به کرده اند و الرافد و عنایة الاصول فرمودند که سیره بر طبق خبر موثوق به است حتی در باب علم و یقین.
9-مختار ما در سیره عقلائیه این شد که این سیره در خارج وجود دارد و در دائره شرعیات نیاز به امضاء شارع دارد به هر شکلی که باشد و مفاد این سیره در مانحن فیه عمل بر طبق وثوق و اطمینان است از هر راهی که وثوق حاصل شود و ادله لفظیه مثل آیات و روایات که می فرمودند خبر ثقه حجت است امضاء همین سیره می باشند و اینکه در بعضی روایات امام ارجاع دادند که از ثقه سوال کنید بخاطر این است که یکی از طرق حصول وثوق و اطمینان، این است که مخبر ثقه باشد پس علی ای حال سیره بر عمل بر طبق قول ثقه وجود دارد و ادله لفظیه همه امضائیه می باشد.
التقرير العربي:
خلاصة ما ذكر في الاجماع و السيرة العقلائية علي حجية الخبر:
1.الاجماع علي حجية الخبر بجميع وجوهه منقولا، قولا، عملا، لايثبت المدعي اعني حجية خبر الواحد تعبدا، اما لكونه منقولا و اما لكونه محتمل المدرك و اما لكونه غير معلوم الجهة و مع ذلك مخالفته مشكل للاكابر.
2.البحث في السيرة العقلائية عن جهات خمسة:
الف: هل السيرة موجودة؛
ب: تحتاج الي امضاء الشارع؛
ج: فرق بين المعاملات و العبادات من حيث كيفية الامضاء؛
د: لها اطلاق ام لا؛
ه: مفاد ها الوثوق و الاطمينان من اي طريق حصل، ام حجية خبر الثقه مطلقا.
3. المستفاد من الكفاية ههنا امور سبعة حاصله حجية السيرة و امضائها من قبله.
4.المستفاد من المنتقي و نهاية النهاية عدم وجود السيرة خارجا علي التعبد بخبر الثقة.
5.يحتاج حجية سيرة العقلائية في الشرعيات، الي امضاء من الشارع و كشف امضائه بها فيها.
6.افاد محقق النائيني، ان عدم الردع يكفي في ثبوت الامضاء، في العبادات دون المعاملات.
7.افاد السيد الاستاذ محقق الميلاني: ان دليل امضاء السيرة لو كان لفظا، يكون للسيرة اطلاق و الا فلا.
8.المستفاد من ظاهر بعضي الكلمات مثل الكفاية هيهنا هو ثبوت السيره علي العمل بخبر الثقة او الموثوق بصدقه و المستفاد من بعض الآخر مثل الرافد، ثبوتها علي العمل بالوثوق، عناية: حتي في العمل بالعلم.
9.و المختار في السيرة العقلائية: ثبوتها خارجا و احتياجها في الشرعيات الي امضاء الشارع باي وجه كان و مفادها العمل بالوثوق و الاطمينان من اي طريق حصل، و الادلة اللفظية مثل آيات و الروايات امضاء لها، و الارجاع بالثقة انما هو لكونه من طرق حصول الوثوق و الاطمينان لا بما هو هو و لو لم يحصل منه الوثوق.
خلاصه آنچه در اجماع و سیره بیان شد
1-اجماع بر حجیت خبر بجمیع وجوهی که دارد چه اجماع منقول باشد و چه اجماع قولی و چه عملی، مثبت مدعا نیست یعنی حجیت خبر واحد را تعبدا اثبات نمی کند اما الاول بخاطر اینکه اجماع منقول حجت نیست و اما الثانی زیرا اجماع قولی محتمل المدرک است و اما الثالث بخاطر این جهت عمل مجمعین معلوم نیست. ولی مع ذلک بزرگان جرئت مخالفت عملی با اجماع را ندارند.
2-بحث در سیره عقلائیه از چند جهت می باشد 1- اصل وجود سیره در خارج 2- نیاز به امضاء شارع دارد یا نه؟ 3- بین سیره در معاملات و عبادات از حیث امضاء فرق است یا نه؟ 4- سیره اطلاق دارد یا نه؟ 5- مفاد این سیره حجیت وقوق و اطمینان است از هر راهی که حاصل شود یا حجیت خبر ثقه بما هو خبر ثقه می باشد مطلقا چه مفید وثوق باشد و چه نباشد؟
3-گفته شد بر مبحث سیره مرحوم آخوند در کفایه هفت مطلب بیان کرده اند و حاصل این مطالب این شد که این سیره در خبر ثقه وجود دارد و حجت می باشد و از قبل شارع ردع نشده است.
4-مستفاد از منتقی و نهایة النهایة این بود که این سیره در خارج وجود خارجی ندارد سیره ای که وجود خارجی دارد در جائی است که وثوق و اطمینان وجود داشته باشد اما سیره بر تعبد به عمل بر طبق خبر ثقه وجود خارجی ندارد.
5-سیره عقلائیه در دائره شرع و شریعت نیاز به امضاء شارع دارد و باید کشف کنیم که شارع راضی است که بر طبق خبر ثقه در دائره شریعت عمل شود.
6-مرحوم نائینی فرمودند عدم ردع این سیره در باب معاملات کافی است تا بگوییم که شارع این سیره را امضاء کرده است اما در باب معاملات کافی نیست و نیاز دلیل خاص داریم.
7-مرحوم آقای میلانی فرمودند سیره در عین حالیکه دلیل لبی است گاهی اطلاق دارد و باید اخذ به اطلاقش شود و آن جائی است که دلیل امضاء سیره، دلیل لفظی باشد.
8-مستفاد از ظاهر بعضی کلمات کفایه مثل آنچه در مانحن فیه فرموده، ثبوت سیره بر عمل بر طبق خبر ثقه می باشد لکن در بحث دلیل انسداد می فرمایند باب علمی منسد نیست زیرا خبر موثوق الصدور به مقدار کافی داریم پس نیازی به عمل به ظن نیست پس ایشان گاهی تعبیر به خبر ثقه کرده است و گاهی تعبیر به خبر موثوق به کرده اند و الرافد و عنایة الاصول فرمودند که سیره بر طبق خبر موثوق به است حتی در باب علم و یقین.
9-مختار ما در سیره عقلائیه این شد که این سیره در خارج وجود دارد و در دائره شرعیات نیاز به امضاء شارع دارد به هر شکلی که باشد و مفاد این سیره در مانحن فیه عمل بر طبق وثوق و اطمینان است از هر راهی که وثوق حاصل شود و ادله لفظیه مثل آیات و روایات که می فرمودند خبر ثقه حجت است امضاء همین سیره می باشند و اینکه در بعضی روایات امام ارجاع دادند که از ثقه سوال کنید بخاطر این است که یکی از طرق حصول وثوق و اطمینان، این است که مخبر ثقه باشد پس علی ای حال سیره بر عمل بر طبق قول ثقه وجود دارد و ادله لفظیه همه امضائیه می باشد.
التقرير العربي:
خلاصة ما ذكر في الاجماع و السيرة العقلائية علي حجية الخبر:
1.الاجماع علي حجية الخبر بجميع وجوهه منقولا، قولا، عملا، لايثبت المدعي اعني حجية خبر الواحد تعبدا، اما لكونه منقولا و اما لكونه محتمل المدرك و اما لكونه غير معلوم الجهة و مع ذلك مخالفته مشكل للاكابر.
2.البحث في السيرة العقلائية عن جهات خمسة:
الف: هل السيرة موجودة؛
ب: تحتاج الي امضاء الشارع؛
ج: فرق بين المعاملات و العبادات من حيث كيفية الامضاء؛
د: لها اطلاق ام لا؛
ه: مفاد ها الوثوق و الاطمينان من اي طريق حصل، ام حجية خبر الثقه مطلقا.
3. المستفاد من الكفاية ههنا امور سبعة حاصله حجية السيرة و امضائها من قبله.
4.المستفاد من المنتقي و نهاية النهاية عدم وجود السيرة خارجا علي التعبد بخبر الثقة.
5.يحتاج حجية سيرة العقلائية في الشرعيات، الي امضاء من الشارع و كشف امضائه بها فيها.
6.افاد محقق النائيني، ان عدم الردع يكفي في ثبوت الامضاء، في العبادات دون المعاملات.
7.افاد السيد الاستاذ محقق الميلاني: ان دليل امضاء السيرة لو كان لفظا، يكون للسيرة اطلاق و الا فلا.
8.المستفاد من ظاهر بعضي الكلمات مثل الكفاية هيهنا هو ثبوت السيره علي العمل بخبر الثقة او الموثوق بصدقه و المستفاد من بعض الآخر مثل الرافد، ثبوتها علي العمل بالوثوق، عناية: حتي في العمل بالعلم.
9.و المختار في السيرة العقلائية: ثبوتها خارجا و احتياجها في الشرعيات الي امضاء الشارع باي وجه كان و مفادها العمل بالوثوق و الاطمينان من اي طريق حصل، و الادلة اللفظية مثل آيات و الروايات امضاء لها، و الارجاع بالثقة انما هو لكونه من طرق حصول الوثوق و الاطمينان لا بما هو هو و لو لم يحصل منه الوثوق.
