< فهرست دروس

درس خارج اصول استاد رضازاده

91/12/01

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: خلاصه
 3- تعبدیاتی که تکلیف در آنها منجز نیست مانند شبهات موضوعیه و حکمیه بعد الفحص ملحق به توصلیات می باشند و در توصلیات و آنچه ملحق به توصلیات می باشد مانند عقود و ایقاعات و وضعیات امتثال اجمالی کافی است.
 4- تعبدیاتی که تکلیف در آنها منجز است امتثال تفصیلی در این قسم از تعبدیات سه نحوه می باشد 1- علم وجدانی 2- علم تعبدی یعنی ظن خاص 3- ظن مطلق یعنی دوران بین امتثال اجمالی و یکی از این سه نحوه باشد.
 5- به نظر مرحوم آخوند تقسیمات ثانویه مثل قصد وجه و قصد اطاعت امر از قیود شرعیه مامور به نیستند بلکه از کیفیت عبادت عقلا می باشند یعنی مامور به مقید به این امور نیست اما عقل می گوید در وقت اتیان باید با قصد وجه و قصد امر انجام شوند.
 6- مورد عدم تکرار در عبادت در امتثال اجمالی منحصر به وجوب ضمنی مانند دوران بین اقل و اکثر که مرحوم آخوند فرمودند نیست بلکه شامل وجوب استقلالی نیز می شود مثل دوران بین وجوب یا ندب.
 7- امتثال اجمالی در صورت عدم تکرار و تمکن از تفصیلی وجدانی صور مختلفی دارد مانند دوران بین وجوب و ندب یا وجوب و اباحه.
 8- در امتثال اجمالی در صورت عدم تکرار و تمکن از امتثال تفصیلی وجدانی دو قول می باشد 1- امتثال اجمالی جایز است 2- امتثال اجمالی جایز نیست.
 9- امتثال تفصیلی مقدم بر امتثال اجمالی نیست خلافا لمحقق النائینی زیرا آنچه در عبادیات لازم است تا عمل صحیح واقع شود دو امر است 1- اتیان عمل با تمام خصوصیات 2- اضافه عمل به مولی و در وجود این دو بجهت فرقی بین امتثال اجمالی و تفصیلی نیست و هر دو امر در هر دو امتثال رعایت شده است.
 10- مختار ما جواز امتثال اجمالی در صورت عدم تکرار عبادت با تمکن از علم وجدانی و امتثال تفصیلی است مگر در موارد نادری که یک طرف حرمت باشد در این صورت بخاطر احتمال حرمت اضافه به مولی در امتثال اجمالی نیست.
 11- فرقی بین امتثال اجمالی و تفصیلی از حیث نفس علم و از حیث متعلق نیست تنها فرقشان در طرف متعلق می باشد یعنی فرق در متعلق المتعلق می باشد.
 12- در صورت تکرار عبادت در امتثال اجمالی و تمکن از امتثال تفصیلی وجدانی دو قول می باشد1- امتثال اجمالی جایز نیست بخاطر عدم قصد قربت و لعب به امر مولی ...2- امتثال اجمالی جایز است.
 13- فرض فقدان بعضی از خصوصیات در امتثال اجمالی تا در نتیجه بگوییم امتثال اجمالی جایز نیست خروج از محل نزاع می باشد زیرا فرض بحث ما در جائی است که هیچ فرقی بین امتثال اجمالی و تفصیلی جز در متعلق علم وجود ندارد.
 14- مانعیت لعب به امر مولی ذاتیه نیست بلکه مانعیتش بخاطر اخلال به قصد قربت می باشد بنابر این وجود غرض عقلایی در ترک امتثال تفصیلی و عمل به احتیاط فایده ای ندارد و موجب جواز احتیاط نمی شود زیرا اگر مانعیت لعب بخاطر عدم وجود غرض عقلایی باشد وجود غرض عقلایی مشکل را حل می کند اما اگر مانعیت لعب بخاطر اخلال به قصد قربت باشد وجود غرض عقلایی مشکل قصد قربت را حل نمی کند.
 15- جزم در نیت در عبادت لازم نیست و بر تقدیر لزوم در امتثال اجمالی جزم در نیت وجود دارد زیرا هر عملی به قصد امر مولی انجام می شود آنچه مفقود است تمیز است که کدام عمل متعلق امر مولی است.
 16- داعی در اتیان عمل بوجوده العلمی و در مقام تصور قبل از عمل است لکن بوجوده الخارجی بعد از عمل است بعد از عمل آنچه داعی بوده است در خارج محقق می شود مثلا مریضی که دواء را می خورد داعی او امید خوب شدن است که قبل از خوردن دواء این تصور ذهنی وجود دارد اما بوجوده العلمی اما وقتی در خارج خوب شدن محقق می شود که دواء خورده شود.
 17- دلیل منتقی بر عدم جواز احتیاط در صورت تکرار عمل بخاطر جمع بین دو داعی یکی قربی و یکی دنیوی رد شد.
 18- مختار ما جواز امتثال اجمالی در صورت عدم تمکن از امتثال تفصیلی و همچنین در صورت تمکن از امتثال تفصیلی اگر تکراری در امتثال اجمالی نباشد مانند دوران بین اقل و اکثر و دوران بین وجوب و ندب بلکه در صورت تکرار هم امتثال اجمالی جایز است.
 19- مختار ما جواز امتثال اجمالی است با تمکن از علم تعبدی و همچنین جواز امتثال اجمالی با تمکن از ظن مطلق چه عمل عبادی باشد یا توصلی باشد موجب تکرار باشد یا نباشد.
 20- فرق بین علم وجدانی و تعبدی از حیث امکان احتیاط این است که با وجود علم وجدانی چون احتمال خلاف داده نمی شود احتیاط موضوع ندارد بخلاف علم تعبدی که بخاطر وجود احتمال خلاف موضوع احتیاط در آن وجود دارد.
 21 مختار ما این است که جمع بین احتیاط و عمل به علم تعبدی جایز است و هر کدام را خواست می تواند مقدم کند بخلاف مرحوم نائینی که فرمودند بخاطر اشکال به جزم در نیت باید علم تعبدی را مقدم کرد.
 22- دوران بین امتثال اجمالی و ظن انسداری مبنی بر عدم جواز احتیاط با علم تعبدی و علم وجدانی است اما اگر احتیاط با علم وجدانی و تعبدی جایز باشد دیگر نوبت به بحث دوران بین امتثال اجمالی و ظن انسدادی نخواهد رسید زیرا واقتی که علم وجدانی وتعبدی نتوانستد مانع احتیاط شوند بطریق اولی ظن انسدادی نمی تواند جلوی احتیاط را بگیرد.
 العنوان: خلاصة
 3- التعبدیات التی لم یکن التکلیف فیها منجزا مثل شبهات الموضوعیة الحکمیة بعد الفحص ملحق بالتوصلیات.
 4- اما تعبدیات التی کان التکلیف فیها منجزا؛ امتثال التفصیلی فیها علی انحاء ثلاثة:1- علمی وجدانی 2- علمی تعبدی 3- ظنی المطلق.
 5- تقسمات الثانویة مثل قصد اطاعة الامر و الوجه لیست لدی صاحب الکفایة من قیود المامور به شرعا بل من کیفیة العبادة عقلا.
 6- مورد عدم التکرار فی العبادات لاینحصر بالوجوب الضمنی مثل دوران بین الاقل و الاکثر بل یشمل وجوب الاستقلالی مثل الوجوب او الندب فی غسل الجمعة.
 7- امتثال الاجمالی عند عدم التکرار و التمکن من التفصیلی الوجدانی علی انحاء: 1- بین الوجوب و الندب 2- بین الوجوب و الاباحة.
 8- فی جواز الامتثال الاجمالی عند عدم التکرار و التمکن من التفصیلی الوجدانی قولان: 1- الجواز 2- عدمه لوجهین.
 9- الامتثال التفصیلی لیس مقدما علی الاجمالی کما ذهب الیه النائینی لوجود ما یعتبر فی مقام الاطاعة عقلا ای اتیان العمل مع جمیع الخصوصیات و اضافته الی المولی فی الاجمالی ایضا مثل التفصیلی.
 10- المختار هو جواز الامتثال الاجمالی عند عدم تکرار العبادة و التمکن من العلم الوجدانی الا فیما کانت الحرمة احد الاطراف.
 11- لا فرق بین العلم التفصیلی و الاجمالی من حیث العلم و المتعلق و الفرق انما فی طرف المتعلق.
 12- عند التکرار فی العبادة مع الاحتیاط و التمکن من العلمی الوجدانی قولان: 1- عدم الجواز لوجوه خمسة 2- جواز.
 13- فرض فقدان بعض الخصوصیات عند الامتثال الاجمالی خروج عن محل النزاع. تهذیب ج 2 ص 127
 14- مانعیة اللعب لیست ذاتیة بل لاخلاله بقصد القربة و علیه فلا یفید ثبوت الغرض العقلائی فی الاحتیاط.
 15- الجزم بالنیة غیر لازم فی العبادات و علی تقدیره یکون ثابتا فی الامتثال الاجمالی ایضا نعم المفقود هو التمیز و هو غیر لازم.
 16- الداعی علی اتیان العمل یکون بوجوده العلمی و التصوری مقدما علی العمل و لکن بوجوده الخارجی متاخر عنه و مترتب علیه.
 17- رد دلیل المنتقی علی عدم جواز الاحتیاط عند التکرا ای الجمع بین داعی القربی و الدنیوی.
 18- المختار هو جواز امتثال الاجمالی 1- عند عدم التمکن من التفصیلی 2- عند التمکن منه الوجدانی مع عدم التکرار 3- مع التکرار.
 19- المختار هو جواز الامتثال الاجمالی مع العلم التعبدی و الظن الخاص مطلقا، کان العمل توصلیا ام لا عند التکرار اما لا.
 20- تقدم الفرق بین العلم الوجدانی و التعبدی من حیث امکان الاحتیاط مع العمل بالعلم التعبدی بخلاف الوجدانی.
 21- المختار هو جواز تقدیم العمل بالاحتیاط علی العمل بالعلم التعبدی خلافا للنائینی.
 22- البحث عن جواز الاحتیاط مع الظن الانسدادی مبنی علی عدم جوازه مع العلم الوجدانی او التعبدی و اما مع جوازه معهما لایبقی له مورد لعدم کون ظن الانسدادی اهم و ارقی من العلم حتی یحتمل تقدیمه علی الاحتیاط مع عدم تقدم العلم علیه
 تمت الکلام فی العلم الاجمالی.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo