موضوع: إنما

إنما

یکی دیگر ادات حصر انما می باشد صاحب کفایه می فرمایند:

كفايةالأصول، صفحه 211 «و مما يدل على الحصر و الاختصاص إنما و ذلك لتصريح أهل اللغة بذلك و تبادره منها قطعا عند أهل العرف و المحاورة».

ایشان می فرمایند انما هم دلالت می کند بر حصر به دو دلیل یکی تصریح اهل لغت دلیل دوم تبادر حصر از انما در نزد عرف آن

سپس می فرمایند انسباق یک معنا در نزد عرف یکی از راههای تشیخص وضع می باشد و اینکه می فرمایند نزد اهل عرف آن، اشاره به این جهت است که بعضی گفته اند در فارسی معادلی برای انما نداریم لذا مرحوم آخوند می فرمایند انما در نزد اهل خودش دلالت بر حصر می کند

مرحوم آقای خوئی رحمة الله علیه نیز مانند مرحوم آخوند رحمة الله علیه می فرمایند:

مصباح الاصول ج 1 ص 317 «کلمة، انما قد نص اهل الادب انها من ادات الحصر و تدل علیه مضافا الی انه المتبادر منها ایضا»

بقیه علماء نیز به همین دو دلیل اشاره کرده اند

اقول:

ابن هشام در حرف میم می گوید:

مغنی اللبیب ج 2 ص306 الی 308«ما تاتی علی وجهین اسمیه و حرفیه» سپس بعد بیان چند وجه برای مای اسمیه و حرفیه در وجه سوم می گوید «الوجه الثالث ان تکون زائدة و هی نوعان کافة و غیر کافة و الکافة ثلاثة انواع احدها الکافه عن عمل الرفع الثانیة الکافه عن عمل النصب و الرفع و هی المتصلة بأن و اخواتها نحو انما الله اله واحد »سپس در مای زائده کافه می گوید:

«وزعم جماعة من الأصوليين والبيانيين أن " ما " الكافة التي مع إن نافية ، وأن ذلك سبب إفادتها للحصر ، قالوا : لان إن للاثبات وما للنفي ، فلا يجوز أن يتوجها معا إلى سئ واحد : لأنه تناقض ، ولا أن يحكم بتوجه النفي للمذكور بعدها ، لأنه خلاف الواقع باتفاق ، فتعين صرفه لغير المذكور وصرف الاثبات للمذكور ، فجاء الحصر»

مرحوم طبرسی در مجمع البیان ذیل آیه «انما ولیکم الله »می فرمایند:

«لفظة انما مخصصة لما اثبت بعده نافیه لما لم یثبت»

علی ای حال انما دال بر حصر است چه مرکب از دو کلمه باشد و چه یک کلمه باشد که در این صورت می گوییم کل این کلمه برای حصر وضع شده است

برای انما مثالهای زیادی زده شده است که به بعضی از آنها در روایت اشاره می کنیم

روایات:

1- الكافي، ج‌1، ص: 11عَنْ أَبِي الْجَارُودِ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ إِنَّمَا يُدَاقُّ اللَّهُ الْعِبَادَ فِي الْحِسَابِ- يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَلَى قَدْرِ مَا آتَاهُمْ مِنَ الْعُقُولِ فِي الدُّنْيَا

روز قیامت خداوند باندازه عقل هر کسی در هنگام حساب دقت و مناقشه خواهد کرد

2- الكافي، ج‌1، ص: 12 عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص إِذَا بَلَغَكُمْ عَنْ رَجُلٍ حُسْنُ حَالٍ فَانْظُرُوا فِي حُسْنِ عَقْلِهِ فَإِنَّمَا يُجَازَى بِعَقْلِه‌

3- وسائل الشيعة، ج‌15، ص: 190 عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع شِيعَتُنَا الْمُتَبَاذِلُونَ فِي وَلَايَتِنَا الْمُتَحَابُّونَ فِي مَوَدَّتِنَا الْمُتَزَاوِرُونَ فِي إِحْيَاءِ أَمْرِنَا الَّذِينَ إِذَا غَضِبُوا لَمْ يَظْلِمُوا وَ إِنْ رَضُوا لَمْ يُسْرِفُوا بَرَكَةٌ عَلَى مَنْ جَاوَرُوا سِلْمٌ لِمَنْ خَالَطُوا

از امام باقر (ع) نقل شده كه امير المؤمنين (ع) فرمود: شيعيان ما كسانى هستند كه در راه ولايت ما به يكديگر بذل و بخشش مى‌كنند، و در راه دوستى ما با يك ديگر محبّت دارند، و براى زنده كردن فرمان ما به ديدار يك ديگر مى‌روند. آنان كه اگر خشمگين شوند ستم نمى‌كنند و اگر خشنود گردند زياده روى ندارند. براى همسايگان خود مايه بركت و براى همنشينانشان مايه صلح و صفا هستند