موضوع: خلاصه/ موونه/ متعلقات خمس/ خمس

مورد پنجمی که بر آن خمس تعلق می گیرد، زیادی از موونه بود. یعنی اگر درآمد فرد از موونه اش اضافه آمد، بر آن خمس تعلق می گیرد که مفصلا بحث شد.

خلاصه آنچه بیان شد:

56. آیا در اجرت خمس وجود دارد یا خیر؟ چه اجرت وسائل نقلیه، و چه اجرت عمل. یعنی اگر اجرت از موونه بیشتر بود، آیا به آن خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ در اینجا گفته شده که باید خمس مازاد از موونه را بپردازد. چون قبلا بیان شد که طبق آیه قرآن آنچه که کسب شد، خمس دارد و یا طبق روایات همه فائده ها خمس دارد که در اینجا اجرت هم کسب است و هم فائده است و همچنین روایتی که از امام صادق علیه السلام نسبت به این موضوع بیان شد.[1]

57. اگر کسی نیابتی قبول کرد و پولی بدست آورد و از موونه سال بیشتر شد، گفته شده اگر قائل باشیم که اجرتی که نائب گرفته، بخاطر این است که نائب خود را نازل منزله منوب عنه قرار می دهد که مشهور هم همین است، در این صورت خمس ندارد و گویا خودش را به منوب عنه فروخته است. اما اگر گفتیم اجرت در مقابل عمل است و فعل را به نیابت دیگری انجام می دهد، در این صورت خمس دارد. چون اکتساب بر آن صادق است. مرحوم آیت الله میلانی قائل به مسلک دوم بودند که نیابت در حقیقت این است که نایب فعل را بجای غیر انجام می دهد و باید خمس مازاد از موونه را بپردازد.[2]

58. آیا در صداق و مهریه خمس است یا خیر؟ گفته شده که مهریه خمس ندارد. چون زن در مقابل مهریه، نفس خود را به مرد بخشیده است که بر آن اکتساب صدق نمی کند. چون اکتساب، باب افتعال است و تصدی و فعالیت برای بدست آوردن مال است در حالی که زن این کار را انجام نداده است و گویا خودش را فروخته است و همچنین سیره مستمره تا زمان معصوم علیه السلام گویای این است که در صداق خمسی نیست. چون صداق مورد ابتلاء از زمان معصومین تا زمان ما بوده و اگر در آن خمس بود، ائمه بیان می کردند، حال از اینکه هیچ اسمی از خمس در صداق نمی باشد، معلوم می شود که صداق خمس ندارد.[3]