درس خارج فقه استاد رضازاده
کتاب النکاح
92/10/30
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: نظر چهارم/ احکام اولاد/ شروط
الحاق اولاد
در جلسه قبل بیان شد که یکی از شرایط الحاق ولد به زوج این است که حمل بیشتر از اقصی الحمل نباشد و در اقصی الحمل چند قول بود.
قول اول: اقصی الحمل 9 ماه است.
برای این قول به روایاتی استدلال شده که بعضی گفته اند که متواتر یا مستفیضه است.
منها: مرسلة عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَيَابَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع «قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ غَايَةِ الْحَمْلِ بِالْوَلَدِ فِي بَطْنِ أُمِّهِ كَمْ هُوَ فَإِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ رُبَّمَا بَقِيَ فِي بَطْنِهَا سَنَتَيْنِ فَقَالَ كَذَبُوا أَقْصَى مُدَّةِ الْحَمْلِ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ وَ لَا يَزِيدُ لَحْظَةً وَ لَوْ زَادَ سَاعَةً لَقَتَلَ أُمَّهُ قَبْلَ أَنْ يَخْرُجَ».[1]
راوی می گوید: از امام باقر سوال کردم که بیشترین زمانی که امکان دارد بچه در زمان شکم مادر باشد، چقدر است؟ بعضی از مردم می گویند امکان دارد تا دوسال بچه در شکم مادر بماند. حضرت فرمودند: مردم دروغ می گویند بیشترین مدت حمل 9 ماه است و اگر بیشتر از آن و لو یک لحظه ای باشد، مادر او قبل از وضع حمل می میرد.
منها: خبر وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَعِيشُ الْوَلَدُ لِسِتَّةِ أَشْهُرٍ وَ لِسَبْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لِتِسْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لَا يَعِيشُ لِثَمَانِيَةِ أَشْهُرٍ».[2]
راوی می گوید: امام صادق فرمودند: حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: امکان دارد بچه شش ماه در شکم مادر باشد و زنده بماند و امکان دارد هفت ماه باشد، و امکان دارد نه ماه باشد، اما هشت ماهه امکان ندارد زنده بماند.
صریح روایت این است که بچه از نه ماه بیشتر در شکم مادر نخواهد ماند.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع فِي حَدِيثٍ «قَالَ: قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَمْلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ».[3]
راوی می گوید: از امام کاظم سوال کردم که: زنی بعد از نه ماه ادعا می کند که بچه هنوز در شکم من است چه باید کرد؟ حضرت فرمودند: حمل بیشتر از نه ماه در شکم نمی باشد.
در اینجا هم حمل در نه ماه حصر شده است و بیشتر امکان ندارد.
منها: عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ «قَالَ سَمِعْتُ أَبَا إِبْرَاهِيمَ ع يَقُولُ إِذَا طَلَّقَ الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ فَادَّعَتْ حَبَلًا انْتَظَرَ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ فَإِنْ وَلَدَتْ وَ إِلَّا اعْتَدَّتْ بِثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ ثُمَّ قَدْ بَانَتْ مِنْهُ».[4]
راوی می گوید: از امام کاظم شنیدم: اگر مردی زن خود را طلاق داد و زن ادعا کرد که حامله هستم، نه ماه باید صبر کنند، اگر بچه به دنیا آمد، بچه برای مرد است و اگر بچه به دنیا نیامد، زن سه ماه عده نگه می دارد و بعد از مرد جدا می شود.
یعنی اگر بچه بعد از نه ماه به دنیا بیاید، بچه برای مرد نیست و برای طلاق باید عده دیگر نگه دارد.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمَرْأَةُ الشَّابَّةُ الَّتِي تَحِيضُ مِثْلُهَا يُطَلِّقُهَا زَوْجُهَا فَيَرْتَفِعُ طَمْثُهَا كَمْ عِدَّتُهَا قَالَ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ ثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ قَالَ عِدَّتُهَا تِسْعَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُر».[5]
راوی می گوید: از ابی الحسن سوال کردم: زن جوانی را که همسنهای او حیض می شوند، شوهرش طلاق داد، بعد این زن خون حیض هم نمی بیند، این زن چه مقدار باید عده نگه دارد؟ حضرت فرمودند: سه ماه. سوال کردم: این زن بعد از نه ماه ادعا می کند که من حامله هستم، چه باید کنیم؟ حضرت گفتند: حمل بیشتر از نه ماه طول نمی کشد.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَوْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ طَلَّقَ امْرَأَتَهُ فَلَمَّا مَضَتْ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ ادَّعَتْ حَبَلًا قَالَ يَنْتَظِرُ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ قَالَ قُلْتُ: فَإِنَّهَا ادَّعَتْ بَعْد ذَلِكَ حَبَلًا قَالَ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ إِنَّمَا يَرْتَفِعُ الطَّمْثُ مِنْ ضَرْبَيْنِ إِمَّا حَمْلٍ بَيِّنٍ وَ إِمَّا فَسَادٍ مِنَ الطَّمْثِ وَ لَكِنَّهَا تَحْتَاطُ بِثَلَاثَةِ أَشْهُر».[6]
راوی می گوید: از امام صادق یا امام کاظم سوال کردم: مردی است که زن خود را طلاق داده است، بعد از گذشتن سه ماه زن ادعا کرد حامله هستم، چه باید کرد؟ حضرت فرمودند: تا نه ماه صبر میکنند. سوال کردم: این زن بعد از نه ماه هم مدعی است که حامله هستم، چه باید کرد؟ حضرت فرمودند: این زن دروغ می گوید، حیض زن با دو چیز از بین می رود یا با حمل یا با مریضی. و این زن باید احتیاطا سه ماه عده نگه دارد.
منها: أَبَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: إِنَّ مَرْيَمَ حَمَلَتْ بِعِيسَى تِسْعَ سَاعَاتٍ كُلُّ سَاعَةٍ شَهْراً».[7]
راوی از امام صادق نقل می کند: حضرت مریم، برای حضرت عیسی نه ساعت حامله بود و هر ساعت به جای یک ماه بود.
ظاهر روایات این است که نه ماه باید عده نگه دارد.
صاحب جواهر بعد از نقل روایات ابان می فرمایند:
«بان خبر «ابان» یکون مویدا لسائر النصوص».[8]
می فرمایند: خبر ابان، دلیل نیست بلکه موید برای سایر نصوص است.
شاید دلیل اینکه ایشان گفته است این خبر موید است این است که درست است که حضرت مریم نه ساعت که برابر با نه ماه بود، حضرت عیسی را حامله بود، اما این معجزه است و به طور عادی نیست و نمی شود دلیل برای زنهای معمولی گرفت.
تقرير العربي
و استدل للقول الاول بروايات متعددة:
منها: مرسلة عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَيَابَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع «قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ غَايَةِ الْحَمْلِ بِالْوَلَدِ فِي بَطْنِ أُمِّهِ كَمْ هُوَ فَإِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ رُبَّمَا بَقِيَ فِي بَطْنِهَا سَنَتَيْنِ فَقَالَ كَذَبُوا أَقْصَى مُدَّةِ الْحَمْلِ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ وَ لَا يَزِيدُ لَحْظَةً وَ لَوْ زَادَ سَاعَةً لَقَتَلَ أُمَّهُ قَبْلَ أَنْ يَخْرُجَ».[9]
منها: خبر وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَعِيشُ الْوَلَدُ لِسِتَّةِ أَشْهُرٍ وَ لِسَبْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لِتِسْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لَا يَعِيشُ لِثَمَانِيَةِ أَشْهُرٍ».[10]
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع فِي حَدِيثٍ «قَالَ: قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَمْلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ».[11]
منها: عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ «قَالَ سَمِعْتُ أَبَا إِبْرَاهِيمَ ع يَقُولُ إِذَا طَلَّقَ الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ فَادَّعَتْ حَبَلًا انْتَظَرَ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ فَإِنْ وَلَدَتْ وَ إِلَّا اعْتَدَّتْ بِثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ ثُمَّ قَدْ بَانَتْ مِنْهُ».[12]
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمَرْأَةُ الشَّابَّةُ الَّتِي تَحِيضُ مِثْلُهَا يُطَلِّقُهَا زَوْجُهَا فَيَرْتَفِعُ طَمْثُهَا كَمْ عِدَّتُهَا قَالَ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ ثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ قَالَ عِدَّتُهَا تِسْعَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُر».[13] المنجد: طمثت المراة: حاضت.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَوْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ طَلَّقَ امْرَأَتَهُ فَلَمَّا مَضَتْ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ ادَّعَتْ حَبَلًا قَالَ يَنْتَظِرُ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ قَالَ قُلْتُ: فَإِنَّهَا ادَّعَتْ بَعْد ذَلِكَ حَبَلًا قَالَ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ إِنَّمَا يَرْتَفِعُ الطَّمْثُ مِنْ ضَرْبَيْنِ إِمَّا حَمْلٍ بَيِّنٍ وَ إِمَّا فَسَادٍ مِنَ الطَّمْثِ وَ لَكِنَّهَا تَحْتَاطُ بِثَلَاثَةِ أَشْهُر».[14]
منها: أَبَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: إِنَّ مَرْيَمَ حَمَلَتْ بِعِيسَى تِسْعَ سَاعَاتٍ كُلُّ سَاعَةٍ شَهْراً».[15]
و الظاهر من الروایات هو القول الاول.
و صرح صاحب الجواهر «بان خبر «ابان» یکون مویدا لسائر النصوص».[16]
و لعله لکون حمل المریم بعیسی (ع) علی خلاف جریانه العادی و المعمول و الکلام فی الحمل العادی.
در جلسه قبل بیان شد که یکی از شرایط الحاق ولد به زوج این است که حمل بیشتر از اقصی الحمل نباشد و در اقصی الحمل چند قول بود.
قول اول: اقصی الحمل 9 ماه است.
برای این قول به روایاتی استدلال شده که بعضی گفته اند که متواتر یا مستفیضه است.
منها: مرسلة عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَيَابَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع «قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ غَايَةِ الْحَمْلِ بِالْوَلَدِ فِي بَطْنِ أُمِّهِ كَمْ هُوَ فَإِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ رُبَّمَا بَقِيَ فِي بَطْنِهَا سَنَتَيْنِ فَقَالَ كَذَبُوا أَقْصَى مُدَّةِ الْحَمْلِ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ وَ لَا يَزِيدُ لَحْظَةً وَ لَوْ زَادَ سَاعَةً لَقَتَلَ أُمَّهُ قَبْلَ أَنْ يَخْرُجَ».[1]
راوی می گوید: از امام باقر سوال کردم که بیشترین زمانی که امکان دارد بچه در زمان شکم مادر باشد، چقدر است؟ بعضی از مردم می گویند امکان دارد تا دوسال بچه در شکم مادر بماند. حضرت فرمودند: مردم دروغ می گویند بیشترین مدت حمل 9 ماه است و اگر بیشتر از آن و لو یک لحظه ای باشد، مادر او قبل از وضع حمل می میرد.
منها: خبر وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَعِيشُ الْوَلَدُ لِسِتَّةِ أَشْهُرٍ وَ لِسَبْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لِتِسْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لَا يَعِيشُ لِثَمَانِيَةِ أَشْهُرٍ».[2]
راوی می گوید: امام صادق فرمودند: حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمودند: امکان دارد بچه شش ماه در شکم مادر باشد و زنده بماند و امکان دارد هفت ماه باشد، و امکان دارد نه ماه باشد، اما هشت ماهه امکان ندارد زنده بماند.
صریح روایت این است که بچه از نه ماه بیشتر در شکم مادر نخواهد ماند.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع فِي حَدِيثٍ «قَالَ: قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَمْلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ».[3]
راوی می گوید: از امام کاظم سوال کردم که: زنی بعد از نه ماه ادعا می کند که بچه هنوز در شکم من است چه باید کرد؟ حضرت فرمودند: حمل بیشتر از نه ماه در شکم نمی باشد.
در اینجا هم حمل در نه ماه حصر شده است و بیشتر امکان ندارد.
منها: عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ «قَالَ سَمِعْتُ أَبَا إِبْرَاهِيمَ ع يَقُولُ إِذَا طَلَّقَ الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ فَادَّعَتْ حَبَلًا انْتَظَرَ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ فَإِنْ وَلَدَتْ وَ إِلَّا اعْتَدَّتْ بِثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ ثُمَّ قَدْ بَانَتْ مِنْهُ».[4]
راوی می گوید: از امام کاظم شنیدم: اگر مردی زن خود را طلاق داد و زن ادعا کرد که حامله هستم، نه ماه باید صبر کنند، اگر بچه به دنیا آمد، بچه برای مرد است و اگر بچه به دنیا نیامد، زن سه ماه عده نگه می دارد و بعد از مرد جدا می شود.
یعنی اگر بچه بعد از نه ماه به دنیا بیاید، بچه برای مرد نیست و برای طلاق باید عده دیگر نگه دارد.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمَرْأَةُ الشَّابَّةُ الَّتِي تَحِيضُ مِثْلُهَا يُطَلِّقُهَا زَوْجُهَا فَيَرْتَفِعُ طَمْثُهَا كَمْ عِدَّتُهَا قَالَ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ ثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ قَالَ عِدَّتُهَا تِسْعَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُر».[5]
راوی می گوید: از ابی الحسن سوال کردم: زن جوانی را که همسنهای او حیض می شوند، شوهرش طلاق داد، بعد این زن خون حیض هم نمی بیند، این زن چه مقدار باید عده نگه دارد؟ حضرت فرمودند: سه ماه. سوال کردم: این زن بعد از نه ماه ادعا می کند که من حامله هستم، چه باید کنیم؟ حضرت گفتند: حمل بیشتر از نه ماه طول نمی کشد.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَوْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ طَلَّقَ امْرَأَتَهُ فَلَمَّا مَضَتْ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ ادَّعَتْ حَبَلًا قَالَ يَنْتَظِرُ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ قَالَ قُلْتُ: فَإِنَّهَا ادَّعَتْ بَعْد ذَلِكَ حَبَلًا قَالَ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ إِنَّمَا يَرْتَفِعُ الطَّمْثُ مِنْ ضَرْبَيْنِ إِمَّا حَمْلٍ بَيِّنٍ وَ إِمَّا فَسَادٍ مِنَ الطَّمْثِ وَ لَكِنَّهَا تَحْتَاطُ بِثَلَاثَةِ أَشْهُر».[6]
راوی می گوید: از امام صادق یا امام کاظم سوال کردم: مردی است که زن خود را طلاق داده است، بعد از گذشتن سه ماه زن ادعا کرد حامله هستم، چه باید کرد؟ حضرت فرمودند: تا نه ماه صبر میکنند. سوال کردم: این زن بعد از نه ماه هم مدعی است که حامله هستم، چه باید کرد؟ حضرت فرمودند: این زن دروغ می گوید، حیض زن با دو چیز از بین می رود یا با حمل یا با مریضی. و این زن باید احتیاطا سه ماه عده نگه دارد.
منها: أَبَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: إِنَّ مَرْيَمَ حَمَلَتْ بِعِيسَى تِسْعَ سَاعَاتٍ كُلُّ سَاعَةٍ شَهْراً».[7]
راوی از امام صادق نقل می کند: حضرت مریم، برای حضرت عیسی نه ساعت حامله بود و هر ساعت به جای یک ماه بود.
ظاهر روایات این است که نه ماه باید عده نگه دارد.
صاحب جواهر بعد از نقل روایات ابان می فرمایند:
«بان خبر «ابان» یکون مویدا لسائر النصوص».[8]
می فرمایند: خبر ابان، دلیل نیست بلکه موید برای سایر نصوص است.
شاید دلیل اینکه ایشان گفته است این خبر موید است این است که درست است که حضرت مریم نه ساعت که برابر با نه ماه بود، حضرت عیسی را حامله بود، اما این معجزه است و به طور عادی نیست و نمی شود دلیل برای زنهای معمولی گرفت.
تقرير العربي
و استدل للقول الاول بروايات متعددة:
منها: مرسلة عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ سَيَابَةَ عَمَّنْ حَدَّثَهُ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ ع «قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنْ غَايَةِ الْحَمْلِ بِالْوَلَدِ فِي بَطْنِ أُمِّهِ كَمْ هُوَ فَإِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ رُبَّمَا بَقِيَ فِي بَطْنِهَا سَنَتَيْنِ فَقَالَ كَذَبُوا أَقْصَى مُدَّةِ الْحَمْلِ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ وَ لَا يَزِيدُ لَحْظَةً وَ لَوْ زَادَ سَاعَةً لَقَتَلَ أُمَّهُ قَبْلَ أَنْ يَخْرُجَ».[9]
منها: خبر وَهْبٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع يَعِيشُ الْوَلَدُ لِسِتَّةِ أَشْهُرٍ وَ لِسَبْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لِتِسْعَةِ أَشْهُرٍ وَ لَا يَعِيشُ لِثَمَانِيَةِ أَشْهُرٍ».[10]
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع فِي حَدِيثٍ «قَالَ: قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَمْلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُرٍ».[11]
منها: عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ «قَالَ سَمِعْتُ أَبَا إِبْرَاهِيمَ ع يَقُولُ إِذَا طَلَّقَ الرَّجُلُ امْرَأَتَهُ فَادَّعَتْ حَبَلًا انْتَظَرَ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ فَإِنْ وَلَدَتْ وَ إِلَّا اعْتَدَّتْ بِثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ ثُمَّ قَدْ بَانَتْ مِنْهُ».[12]
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ الْمَرْأَةُ الشَّابَّةُ الَّتِي تَحِيضُ مِثْلُهَا يُطَلِّقُهَا زَوْجُهَا فَيَرْتَفِعُ طَمْثُهَا كَمْ عِدَّتُهَا قَالَ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ ثَلَاثَةِ أَشْهُرٍ قَالَ عِدَّتُهَا تِسْعَةُ أَشْهُرٍ قُلْتُ فَإِنَّهَا ادَّعَتِ الْحَبَلَ بَعْدَ تِسْعَةِ أَشْهُرٍ قَالَ إِنَّمَا الْحَمْلُ تِسْعَةُ أَشْهُر».[13] المنجد: طمثت المراة: حاضت.
منها: مُحَمَّدِ بْنِ حَكِيمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ أَوْ أَبِي الْحَسَنِ ع «قَالَ: قُلْتُ لَهُ رَجُلٌ طَلَّقَ امْرَأَتَهُ فَلَمَّا مَضَتْ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ ادَّعَتْ حَبَلًا قَالَ يَنْتَظِرُ بِهَا تِسْعَةَ أَشْهُرٍ قَالَ قُلْتُ: فَإِنَّهَا ادَّعَتْ بَعْد ذَلِكَ حَبَلًا قَالَ هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ إِنَّمَا يَرْتَفِعُ الطَّمْثُ مِنْ ضَرْبَيْنِ إِمَّا حَمْلٍ بَيِّنٍ وَ إِمَّا فَسَادٍ مِنَ الطَّمْثِ وَ لَكِنَّهَا تَحْتَاطُ بِثَلَاثَةِ أَشْهُر».[14]
منها: أَبَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع «قَالَ: إِنَّ مَرْيَمَ حَمَلَتْ بِعِيسَى تِسْعَ سَاعَاتٍ كُلُّ سَاعَةٍ شَهْراً».[15]
و الظاهر من الروایات هو القول الاول.
و صرح صاحب الجواهر «بان خبر «ابان» یکون مویدا لسائر النصوص».[16]
و لعله لکون حمل المریم بعیسی (ع) علی خلاف جریانه العادی و المعمول و الکلام فی الحمل العادی.
