< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

90/12/17

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: عدم رضایت زن به مرض عنین
 در جلسه قبل اشاره شد که نسبت به صورت عدم رضایت زن به مرض عنین سه قول وجود دارد و قول مشهور رجوع به حاکم شرع و مهلت یکساله به مرد بود.
 و قول سوم تفصیل بین بوجود آمدن عیب قبل از عقد که بدون مهلت فسخ می کند و بعد از عقد که با مهلت یک ساله فسخ می کند بود که با روایات دال بر آن بیان شد.
 اقول: دلیل مهلت یک ساله که در قول اول آمده بود همان طور که جامع المقاصد اشاره فرمودند و جواهر به مختلف علامه نسبت داده است، بخاطر علم پیدا کردن به عنین بودن است چون امکان دارد عدم مقاربت بخاطر مرض دیگری باشد که حق فسخ ندارد اما اگر عنین بودن بعد از یکسال باقی بود حق فسخ می آید. و همچنین چیزی که از دو روایت قول سوم استفاده شد که در عیب قبل از عقد بدون مهلت فسخ صورت می گیرد در جایی است که یقینا این شخص عنین باشد و نیاز به یک سال صبر کردن نیست و اگر صبر کند تحصیل حاصل است. در این دو روایت جمله ای وجود دارد که دال بر یقینی بودن عنین است.
 اما روایت اول: در روایت آمده « فِي الْعِنِّينِ إِذَا عُلِمَ أَنَّهُ عِنِّينٌ» ما علم داریم که شخص عنین است و بحث شک و تردید نیست که آیا مرض است یا عنین و در فردی که علم به عنین بودن داریم صبر لازم نیست.
 اما روایت دوم: در روایت آمده « عن امرأة ابتلى زوجها فلا يقدر على الجماع أبدا » کلمه ابدا دال بر این است که یقینا عنین است و شکی در آن نیست.
 پس نتیجه اینکه این دو روایت که به عنوان دلیل برای قول سوم بیان شد دلیل نیست چون در این دو روایت حکم به عدم وجوب صبر بخاطر این است که نتیجه صبر که علم به عنین بودن می باشد قبل از مهلت و صبر حاصل است و علم به این عیب وجود دارد.
 مختار ما هم قول اول است که در صورت تردید در عنین بودن باید یکسال صبر کند که مشهور همین بود و روایات هم دال بر این است.
 نعم: اگر با مراجعه به دکتر علم حاصل شود که بعد از یکسال هم عنین بودن این شخص از بین نمی رود و بلکه تا آخر عمر همراه این مرد است حال آیا صبر یکسال لازم است یا نه؟
 احتیاط این است که باید زن یکسال صبر کند چون از یک طرف علما فتوا به صبر یکساله داده اند و روایات هم این را تایید می کند و از آن طرف هم علم داریم که مرد خوب نمی شود پس احتیاط مستحب به این است که صبر کند.
 منهاج آیت الله سیستانی، ج 3، ص 86، مساله 267 می فرمایند: «(مسألة 276:) إذا علم بشهادة أهل الخبرة كالاطباء الاخصائيين ان الزوج لا يقدر على‌ الوطء ابداً فهل يحقّ للمرأة فسخ العقد من دون الانتظار الى‌ تمام السنة أم لا؟ وجهان، لا يخلو أولهما من قوة»
 می فرمایند: اگر به وسیله شهادت اهل خبره مثل دکترهای متخصص علم پیدا کردیم که این مرد تا آخر عمر عنین است حال آیا زن می تواند بدون صبر یکساله فسخ کند یا نه؟ در اینجا دو وجه وجود دارد و اقوی فسخ کردن زن بدون صبر است.
 حال اگر بر عکس فرض بالا از شواهد و قرائن یا مراجعه به متخصصین علم حاصل شد که اگر زن بیشتر از یکسال صبر کند بعد از دو سال عنین بودن مرد معالجه می شود در اینجا چه باید کرد آیا زن باید دو سال صبر کند یا نه بعد از یکسال می تواند نکاح را فسخ کند؟
 بعید نیست به حکم آنچه از روایت فهمیدیم که صبر یکسال بخاطر علم به عنین بودن است، می توانیم حکم کنیم که باید دو سال صبر کند چون ملاک علم به عنین بودن است که با دو سال حاصل می شود.
 اما نسبت به مهر زن:
 چیزی که از کلمات علما استفاده می شود این است که اگر زن نکاح را فسخ کرد نسبت به مهریه زن دو قول است:
 1- مطلقا نصف مهر المسمی را به زن می دهند چه مرد با زن خلوت کرده باشد و چه خلوت نکرده باشد. این قول را جواهر، ص 360 نسبت به اکثر علما داده است و عبارت ایشان این است: «بلاخلاف معتد به»
 می فرمایند مخالف در این قضیه افرادی هستند که به آنها اعتنا نمی شود.
 پس شبه اجماع و اتفاق است.
 2- اگر مرد با زن خلوت کرده باشد و لو اینکه مقاربت نشده اما باید تمام مهریه را به زن بدهد. این قول را جواهر به ابی علی نسبت داده است.
 دلیل قول اول:
 1- وسائل، ج 21، باب 15 از ابواب عیوب و تدلیس، ح1: «عَنْ أَبِي حَمْزَةَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع يَقُولُ ... فَعَلَى الْإِمَامِ أَنْ يُؤَجِّلَهُ سَنَةً فَإِنْ وَصَلَ إِلَيْهَا وَ إِلَّا فَرَّقَ بَيْنَهُمَا وَ أُعْطِيَتْ نِصْفَ الصَّدَاقِ وَ لَا عِدَّةَ عَلَيْهَا»
 حضرت می فرمایند امام باید یکسال مهلت دهد و اگر خوب شد که هیچ اما اگر خوب نشد جدا می شوند و نصف مهریه پرداخت می شود و عده هم نیست.
 این روایت صریح در این است که اگر زن فسخ کرد نصف مهر را باید به او بدهند.
 2- استناد به فقه الرضا کرده اند که نظیر همین روایت ابی حمزه است که نصف مهریه را باید به زن بدهند.
 این روایات موجب خروج از قاعده فسخ می شود چون در عیوب و فسخ گفته شد که مهریه لازم نیست پرداخت شود اما در عیب عنین استثنا شده است و گفته شده نصف مهریه باید پرداخت شود.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo