< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

90/12/16

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: عدم رضایت زن به مرض عنین
 گفتیم در مساله هشتم دو موضوع مطرح شده است.
 اول: خیار برای زن.
 دوم: مهریه برای زن.
 در مطلب اول گفتيم اگر زن راضی به عیب شد باید صبر کند و خیاری هم ندارد.
 اما اگر راضی به عیب نشد سه قول وجود دارد:
 1- به حاکم مراجعه می شود و زن ادعای خودش را اعلام می کند و حاکم به شوهر یکسال از زمان مراجعه مهلت می دهد. چه اینکه قبل از عقد این عیب وجود داشته و چه اینکه بعد از ازدواج پیدا شده باشد.
 جامع المقاصد، ج 13، ص 267 علت برای مهلت یک ماه مهلت را این گونه بیان می کند: «و أطبق العلماء على كون الأجل سنة، معللين بأن تعذر الجماع قد يكون لعارض حرارة فيزول في الشتاء، أو برودة فيزول في الصيف، أو يبوسة فيزول في الربيع، أو رطوبة فيزول في الخريف. و لا شبهة في أنه من حين المرافعة، فإذا مضت السنة مع عدم الإصابة علم انه خلقي»
 می فرمایند علما اجماع بر مهلت یک ساله دارند و دلیل خود را اینگونه بیان می کند که مرد شاید به خاطر گرما نمی تواند مقاربت کند که در زمستان از بین می رود و امکان دارد این عدم مقاربت به خاطر سردی باشد که در تابستان خوب می شود یا به خاطر خشکی نمی تواند مقاربت کند که با بهار خوب می شود یا به خاطر رطوبت زیاد نمی تواند مقاربت کند که با پاییز خوب می شود بعد می فرمایند که یک سال، از زمان مراجعه به حاکم است و اگر یکسال گذشت و مرد نتوانست مقاربت کند می فهمیم که خلقت مرد اینگونه است. و به خاطر فصول نیست.
 جواهر، ج 30، ص 360 هم تقریبا همین كلام را دارند و به علامه نسبت می دهد که مهلت یک ساله به خاطر این است که معلوم باشد مرد عنین است یا نه؟
 نصه: « بل في المختلف «إن العلم بعننه إنما يحصل بالتأجيل سنة»
 می فرمایند که دلیل صبر یک سال این است که معلوم شود مرد عنین است یا نه.
 اما روایتی که دال بر مهلت یک ساله است:
 وسائل، ج 21، باب 14 از ابواب عیوب، ح 9: «عَنْ أَبِي الْبَخْتَرِيِّ عَنْ جَعْفَرٍ عَنْ أَبِيهِ ع أَنَّ عَلِيّاً ع كَانَ يَقُولُ يُؤَخَّرُ الْعِنِّينُ سَنَةً مِنْ يَوْمِ تُرَافِعُهُ امْرَأَتُهُ فَإِنْ خَلَصَ إِلَيْهَا وَ إِلَّا فُرِّقَ بَيْنَهُمَا فَإِنْ رَضِيَتْ أَنْ تُقِيمَ مَعَهُ ثُمَّ طَلَبَتِ الْخِيَارَ بَعْدَ ذَلِكَ فَقَدْ سَقَطَ الْخِيَارُ وَ لَا خِيَارَ لَهَا»
 ابی بختری از امام صادق علیه السلام نقل می کند که امام علی می فرمایند که به عنین از زمان مراجعه به حاکم یک سال به او مهلت داده می شود و اگر خوب شد که هیچ اما اگر خوب نشد زن خیار دارد و اگر راضی شد دیگر خیار ساقط است و نمی تواند از آن استفاده کند.
 این صریح در این است که به عنین یک سال مهلت داده می شود. و مقید به قبل یا بعد از عقد نشده است.
 2- به محض اینکه زن فهمید شوهر عنین است حق فسخ ثابت می شود و نیاز به مراجعه به حاکم و مهلت نیست.
 جواهر، ص 359 این قول را به شیخ مفید نسبت داده است. بعد می فرمایند: «قد عرفت ضعفه فیما تقدم»
 می فرمایند: ما قبلا ضعف این را گفته ایم.
 3- تفصیل بین اینکه اگر عنین بودن قبل از عقد بود مهلت یکساله ثابت نیست اما اگر بعد از عقد عنین بودن پیدا شود یک سال مهلت داده می شود.
 این قول را جواهر، ص 359 به ابی علی نسبت داده است.
 جامع المقاصد، ج 13، ص 268 همین قول را به ابن جنید نسبت داده است. بعد می فرمایند: «و الاصحاب علی خلافه و نصوص عامة»
 می فرمایند: همه علماء شیعه بر خلاف این قول هستند و روایات بر خلاف این قول است و همه عام هستند.
 دلیل برای قول سوم از روایات:
 1- همان، ح 2 «عَنْ عَبَّادٍ الضَّبِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ فِي الْعِنِّينِ إِذَا عُلِمَ أَنَّهُ عِنِّينٌ لَا يَأْتِي النِّسَاءَ فُرِّقَ بَيْنَهُمَا وَ إِذَا وَقَعَ عَلَيْهَا وَقْعَةً وَاحِدَةً لَمْ يُفَرَّقْ بَيْنَهُمَا وَ الرَّجُلُ لَا يُرَدُّ مِنْ عَيْب»
 عباد از امام صادق علیه السلام نقل می کند که حضرت فرمودند اگر معلوم شد مرد عنین است باید از هم جدا شوند اما اگر حتی یک دفعه مقاربت کرد زن حق فسخ ندارد و نکاح مرد بخاطر عیب رد نمی شود.
 اگر لا یرد معلوم خوانده شود مرد بخاطر عیب باید زن را طلاق دهد تا آبروی زن حفظ شود اما اگر مجهول خوانده شود زن بخاطر عیب مرد نمی تواند نکاح را فسخ کند.
 2- همان، ح 6: «و عن أبي الصباح الكناني، عن الصادق عليه السّلام، قال: سألته عن امرأة ابتلى زوجها فلا يقدر على الجماع أبدا أ يفارقه؟ قال: نعم إن شاءت»
 از امام صادق از زنی که شوهرش قدرت مقاربت ندارد آیا می تواند جدا شود؟ حضرت فرمودند بله اگر بخواهد می تواند جدا شود.
 جامع المقاصد به این قول اشکال می کند که اصحاب مخالف با این قول هستند و روایات هم عام هستند و تفصیل بین عنین قبل و بعد نداده اند.
 صاحب جواهر، ص 360 این گونه اشکال می کند: «و هما مع ضعف مطلقان لابد من حملهما علی التفصیل فی الاخبار الاول»
 این دو خبر ضعیف هستند و مطلق هستند و مقید به بعد از عقد نشده اند و همچنین از حیث جدایی بعد از یکسال و قبل از یکسال هم اطلاق دارد و حمل بر قول اول که بعد از یکسال جدا می شوند، می شود.

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo