< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

90/10/03

بسم الله الرحمن الرحیم

 العنوان: عنین
 گفته شد بحث در عنین در دو مقام است.
 مقام اول: در تعریف عنین بود.
 مقام دوم: در این بود که آیا عنین بودن موجب خیار می باشد یا نه؟
 خلاصه مقام اول این شد که عنین مرضی است که شخص نسبت به جنس مخالف اشتهایی ندارد و این عیبی است که هم در مرد می باشد و هم در زن و منشأش هم ممکن است مرض باشد و ممکن است سحر و جادو باشد.
 و اما مقام دوم و سببیت عنین بودن نسبت به فسخ نکاح
 ادعای اجماع شده است که اگر عنین بودن قبل از عقد باشد بدون هیچ شرطی موجب خیار برای زوجه می باشد یعنی اگر مرد عنین باشد و بعد ازدواج کند این زن بدون هیچ شرطی خیار دارد اما اگر بعد از عقد مرد عنین شده باشد دو صورت متصور است یا بعد از مقاربت عنین شده است و یا قبل از مقاربت عنین بوده است.
 نسبت به قبل از عقد هم اجماع داریم و هم روایات در این زمینه بر خیار زوجه وجود دارد.
 اما اجماع
 صاحب جواهر می فرمایند:
 جواهر ج 30 ص 324 « و لا اشکال فی انه یفسخ به العقد بل الاجماع بقسمیه علیه...»
 نسبت به قبل از عقد می فرمایند اجماع بر خیار وجود دارد
 در ص 326 می فرمایند: «و ان تجدد بعد العقد کما هو المعروف بین الاصحاب بل لا اجد فیه خلافا منا بل الاجماع بقسمیه علیه لاطلاق الادلة»
 نسبت به بعد از عقد نیز می فرمایند مشهور بین اصحاب این است که مانند قبل از عقد زوجه خیار دارد بلکه از شیعه با این حکم کسی مخالفت نکرده است بلکه اجماع نیز وجود دارد و علت عدم اختلاف اطلاق ادله می باشد این ادله اطلاق دارد که عنین قبل از عقد باشد یا بعد از عقد.
 بعد می فرمایند:
 « لكن بشرط أن لا يطأ زوجته و لا غيرها»
 می فرمایند عنین بعد از عقد با قبل از عقد فرقی ندارد بشرط اینکه نتواند چه با همسر خودش و چه با غیر این زن مقاربت کند
 سپس می فرمایند: «فلو وطأها و لو مرة ثم عن أو أمكنه وطء غيرها مع عننه عنها لم يثبت لها الخيار على الأظهر»
 می فرمایند اگر با همسر خودش ولو یک مرتبه مقاربت کندد یا بتواند با غیر این زن مقاربت کند برای این زوجه بنابر اظهر و اشهر خیار وجود ندارد البته بعضی هم گفته اند که خیار دارد.
 «بل عن المبسوط و الخلاف نفی الخلاف فیه»
 سپس می فرمایند در فرضی که یک بار با همسر خودش مقاربت کرده یا بتواند با زن دیگری مقاربت کند شیخ در مبسوط ادعای نفی خلاف از عدم خیار کرده است.
 «خلافا للمحكي عن ابن زهرة و ظاهر المفيد من تخييرها مطلقا»
 می فرمایند در مقابل این قول ابن زهره و ظاهر کلام مفید این است اگر چه با این زن یک بار مقاربت کرده باشد یا با زنان دیگر بتواند مقاربت کند باز هم زن خیار دارد.
 در ص 327 می فرمایند:« بل و كذا يسقط خيارها لو وطأها بعد العقد دبرا و عن قبلا»
 اگر بعد از عقد دبرا مقاربت کرده باشد و نتواند از قبل مقاربت کند باز هم خیار ساقط است.
 «... بناء على ما سمعته من جواز الوطء في الدبر»
 اگر گفتیم مقاربت از دبر جایز باشد بنابر این مبنا این مقاربت اگر حاصل شد دو قولی که در بعد از عقد بود جاری است جناب شیخ مفید و ابن زهره می فرمایند خیار وجود دارد و بقیه می فرمایند خیار ندارد.
 « فإنه أحد المأتيين»‌
 این اشاره به این حدیث دارد:
 «عَنْ حَفْصِ بْنِ سُوقَةَ عَمَّنْ أَخْبَرَهُ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ رَجُلٍ يَأْتِي أَهْلَهُ مِنْ خَلْفِهَا قَالَ هُوَ أَحَدُ الْمَأْتَيَيْنِ فِيهِ الْغُسْل»
 از امام در مورد وطی دبر سوال شد امام فرمودند جایز است و باید غسل هم انجام دهد‌.
  «أما بناء على عدم جوازه فيشكل»
 اما اگر قائل باشیم وطی در دبر جایز نیست مشکل است که حکم به سقوط خیار کنیم قبلا هم اشاره کردیم مشهور بین خاصه این است که وطی در دبر جایز است و بین عامه مشهور این است که وطی در دبر جایز نیست.
 حاصل کلام
 آنچه که نقل کردیم کلام صاحب شرایع و جواهر بود که حاصل کلام این دو بزرگوار و دیگران این است که اگر عنین قبل از عقد باشد بدون هیچ شرطی، اجماع محصل و منقول بر این است که زن خیار دارد.
 و اما عنین بودن بعد از عقد باشد دو صورت دارد اگر قبل از عقد و مقاربت باشد مشهور فرموده اند این زن حق فسخ دارد ولی جامع المقاصد در ج 13 ص 230 می فرمایند ممکن است نظر شیخ در خلاف و مبسوط این باشد که حق فسخ ندارد که صاحب جواهر با نقل عبارتی از شیخ می فرمایند مراد شیخ از عبارتی که جامع المقاصد نقل کرده است این است که در این فرض زن حق فسخ دارد.
 اما اگر عنین بودن بعد از عقد باشد و بعد از وطی، در اینجا دو قول است بعضی مانند شیخ مفید و ابن زهره می گویند حق فسخ دارد و اکثر علماء می فرمایند حق فسخ ندارد.
 و اما روایات سیاتی ان شاء الله

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo