درس خارج فقه استاد رضازاده
کتاب النکاح
90/09/22
بسم الله الرحمن الرحیم
موضوع: خلاصه مباحث عیوب
- پنج امر به مبحث نکاح ملحق می شود امر اول آنچه که نکاح بوسیله آن رد می شود که در امر اول سه مقصد بیان می شود اول عیوبی که بوسیله آن رد صورت می گیرد دوم احکام این عیوب و سوم تدلیس و گفته شد که عیوبی که بوسیله آن نکاح رد می شود یازده تا می باشد چهار تا در مورد مرد و هفت تا در مورد زن و یکی از این عیوب مشترک بود که جنون می باشد این طبق فتوای مشهور بود اما آیة الله سیستانی عیوب مرد را دوتا بیان کردند و هفت تا هم عیوب زن.
- جنون از ماده جنان باشد و یا از جن بالکسر و یا جن بالفتح، مرضی است که باعث می شود عقل از کار بافتد.
- آیة الله سیستانی فرمودند عیوبی که در مرد موجب فسخ می شود دو عیب است یکی جبّ و دوم عنن و فرمودند جنون مرد باعث خیار برای زن نمی شود اما مشهور فرمودند جنون نیز از عیوب مرد می باشد.
- گفته شد آیا جنون دو قسم است یک قسم جنونی که وقت نماز را شخیص می دهد دوم جنونی که وقت نماز را تشخیص نمی دهد یا اینکه جنون یک قسم بیشتر ندارد و آن موردی که وقت نماز را تشخیص نمی دهد و عدم تشخیص وقت کاشف از جنون می باشد و الا اگر وقت را تشخیص دهد اصلا جنون نیست که این مختار صاحب جواهر بود کما اینکه مختار ما نیز قول صاحب جواهر می باشد.
- اگر جنون سابق بر عقد نکاح باشد بلا اشکال موجب خیار است اما اگر بعد از عقد حادث شود مشهور فرمودند موجب خیار است و بعضی گفتند که موجب خیار نیست.
- عناوینی که در روایات با جنون اخذ شده بود سه عنوان بود عنوان رد و نزع و تفریق و عناوینی که با بقیه عیوب وجود دارد هشت عنوان می باشد.
- مختار ما این است که استعمال لفظ در اکثر از معنای واحد جایز است و انقلاب نسبت هم صحیح نیست.
- روایاتی که دال بر حکم مجنون بود هشت تا بود شش تای از آنها جنون همراه با عنوان رد بود و در مورد جنون زن بودند و در یک روایت جنون با عنوان نزع بود و در روایت دیگر با عنوان تفریق بود و این دو روایت در مورد جنون مرد بود البته از روایاتی که عنوان رد در آنها ذکر شده صحیحه حلبی می باشد که احتمال دارد بگوییم اگر «یرد» مجهول خوانده شود عیوب مرد را هم شامل مرد می شود و اگر مجهول خوانده نشود شامل عیوب مرد نمی شود.
- صاحب جواهر فرمودند فعل «یرد» که در روایت حلبی بو ممکن است معلوم باشد و ممکن است مجهول باش اگر مجهول باشد یک جمله مستقل است و کلی می باشد عیوب مرد و زن هر دو را شامل می شود و اما اگر معلوم باشد این جمله مربوط به ما قبلش می باشد که زن دیوانه باشد لذا مرد را شامل نمی شود.
- از جمله «فانها ترد علی اهلها من غیر طلاق» در روایت ابی عبیده استفاده می شود که رد طرقی دارد یک طریقش طلاق می باشد و طریق دیگر غیر طلاق می شود پس معلوم می شود رد شامل طلاق و غیر طلاق می شود.
- از جمله«احب ان یفرق بینه و بین ابنته و ابی الختن ذلک و لم یجب الی الطلاق»(پدر دوست دارد بین دخترش و داماد جدایی باندازد اما داماد حاظر به طلاق نمی شود) که در روایتی ذگر شده بود نیز فهمیده می شود تفریق هم ممکن است با طلاق باشد و هم با غیر طلاق زیرا در این روایت تفریق بر طلاق تطبیق شده است.
- روایاتی که متضمن جنون بودند گفته شد دو دسته می باشند بعضی مطلق بودند و بعضی مقید بودند و قیود چهار تا بود یکی قید جنون بود که جنون در زمانی که وقت نماز را تشخیص نمی دهد دوم قید معیب بود که تدلیس کرده است سوم قید خود رد بود که بدون طلاق رد کند و چهارم قید خود معیوب بود که مقاربت شده باشد.
- نسبت بین این روایات مطلقات و مقیدات عموم مطلق می باشد و برای رفع تنافی بین مطلق و مقید یا باید در مطلقات تصرف شود که مطلق را حمل بر مقید کنیم و یا در مقیدات تصرف کنیم و حمل بر اکمل افراد کنیم و یا تفصیل قائل باشیم بین این مقیدات، در بعضی قائل به حمل شویم و در بعضی عدم حمل و مختار ما تفصیل شد که نست به قید اول قائل به تقیید شدیم اما سه قید بعدی قائل به عدم تقیید شدیم.
- گفته شد فرقی در ثبوت خیار در فرض جنون احد الزوجین نیست که جنون سابق بر عقد باشد یا بعد از عقد و فرقی نیست که زوج مبتلا به جنون باشد یا روجه و فرقی نیست بین اینکه مقاربتی واقع شده باشد یا نه و فرقی نیست تدلیسی شده باشد یا نه و فرق نیست که رد بوسیله طلاق باشد یا بدون طلاق البته گفته شد احوط این است رد با طلاق باشد.
- گفته شد شاید تفصیل آیة الله سیستانی بین روج و زوجه که زوجه حق فسخ ندارد ناظر به اکثر روایات باشد زیرا اکثر روایات در مورد جنون زن بود فقط دو روایت در مورد جنون مرد وارد شده است.
- مختار ما این شد که اگر چه فرقی بین زوج و زوجه نیست و هر دو خیار دارند و فرقی بین جنون سابق و لاحق نیست ولی احتیاط لازم این است که اگر زوج مبتلی به جنون شد در این صورت جدایی بوسیله طلاق باشد و ولیّ زوج این زن را طلاق بدهد.
