< فهرست دروس

درس خارج فقه استاد رضازاده

کتاب النکاح

90/08/09

بسم الله الرحمن الرحیم

 موضوع: عده وفات در عقد تمتع
 در ارتباط با عده وفات در عقد تمتع دو قول می باشد یک قول در جلسه قبل اشاره شد که عده آن چهار ماه ده روز می باشد.
 قول دوم:
 قول دوم این است که چهار ماه و ده روز عده وفات در عقد دائم می باشد اما در عقد متعه عده وفات نصف یعنی دو ماه و پنچ روز می باشد.
 جامع المقاصد این قول را به شیخ مفید و سلار و ابن ابی عقیل و سید مرتضی نیست داده است.
 برای قول اول به آیه قرآن و روایات استدلال شده است.
 اما آیه قرآن:
 سورة بقرة آية 234:‹‹ وَ الَّذِينَ يُتَوَفَّوْنَ مِنْكُمْ وَ يَذَرُونَ أَزْواجاً يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْرا››.
 تقریب استدلال:
 آیه می فرماید اگر مسلمانی مرد زنهای او باید چهار ماه و ده روز عده نگه دارند و بر زن متعه بلا اشکال زوجه صادق است در نتیجه همانطور که زن دائم باید چهار ماه و ده روز عده نگه می دارد زن متعه هم باید همین مدت را عده نگه دارد.
 اما روایات
 1- وسائل ج22 ص275 باب 52 من ابواب العدد ح1:صحيح ‹‹عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْمَرْأَةِ يَتَزَوَّجُهَا الرَّجُلُ مُتْعَةً ثُمَّ يُتَوَفَّى عَنْهَا زَوْجُهَا هَلْ عَلَيْهَا الْعِدَّةُ فَقَالَ تَعْتَدُّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْرا››.
 راوی می گوید از حضرت سوال کردم مردی زنی را متعه کرد و این زوج مُرد آیا این زن باید عده نگه دارد حضرت فرمود این زن باید چهار ماه و ده روز عده نگه دارد.
 2- المصدر ح2:صحيح ‹‹ زُرَارَةَ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع مَا عِدَّةُ الْمُتْعَةِ إِذَا مَاتَ عَنْهَا الَّذِي تَمَتَّعَ بِهَا قَالَ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَ عَشْرٌ قَالَ ثُمَّ قَالَ يَا زُرَارَةُ كُلُّ النِّكَاحِ إِذَا مَاتَ الزَّوْجُ فَعَلَى الْمَرْأَةِ حُرَّةً كَانَتْ أَوْ أَمَةً وَ عَلَى أَيِّ وَجْهٍ كَانَ النِّكَاحُ مِنْهُ مُتْعَةً أَوْ تَزْوِيجاً أَوْ مِلْكَ يَمِينٍ فَالْعِدَّةُ أَرْبَعَةُ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً وَ عِدَّةُ الْمُطَلَّقَةِ ثَلَاثَةُ أَشْهُرٍ وَ الْأَمَةُ الْمُطَلَّقَةُ عَلَيْهَا نِصْفُ مَا عَلَى الْحُرَّةِ وَ كَذَلِكَ الْمُتْعَةُ عَلَيْهَا مِثْلُ مَا عَلَى الْأَمَة››.
 زراره می گوید از حضرت درباره عده متعه در وفات زوج سوال کردم که چه مقدار می باشد حضرت فرمود چهار ماه و ده روز بعد حضرت فرمودند در هر نکاحی چه متعه باشد چه دائم و چه ملک یمین اگر زوج بمیرد زوجه باید چهار ماه و ده روز عده نگه دارد.
 و اما ادله قول دوم
 1- متعه در حیات از حیث احکام مثل امه می باشد مثلا هیچ کدام حق استمتاع ندارند پس در وفات هم حکمشان یکی می باشد و عده امه نصف دائم است پس در متعه هم نصف دائم می باشد.
 2- مرسله حلیی المصدر ح4: :‹‹الْحَلَبِيِّ عَنْ أَبِيهِ عَنْ رَجُلٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ سَأَلْتُهُ عَنْ رَجُلٍ تَزَوَّجَ امْرَأَةً مُتْعَةً ثُمَّ مَاتَ عَنْهَا مَا عِدَّتُهَا قَالَ خَمْسَةٌ وَ سِتُّونَ يَوْما››.
 این روایت صراحت دارد که عده این زن نصف دائم می باشد.
 اشکال بر این ادله
 بر این قول صاحب جواهر ص200 اشکال کرده است حیث قال:
 ‹‹ و فيه عدم خروج الأول عن القياس، إلا أن يراد التمسك بعموم المنزلة الذي يجب الخروج عنه بما سمعت››.
 بر وجه اول اشکال می کنند که اولا این قیاس است و ثانیا اینکه گفتید که زن متعه در همه احکام مثل امه می باشد این در صورتی است که دلیل بر خلاف نداشته باشیم و آیه قرآن و روایات دلیل بر خلاف این عمومیت می باشند.
 و بر روایت اشکال کردند که:
  اولا این روایت مرسله می باشد.
 و ثانیا در سند روایت طاطري واقفي است که دشمنی زیادی با امامیه دارد.
 و ثالثا بر فرض این که این روایت صحیح باشد ما روایاتی هم داشتیم که دلالت بر قول اول داشتند و در تعارض یکی از مرجحات اقوی بودن یک دلیل بر دلیل می باشد و روایات قول اول اقوی بر این روایت مرسله می باشند.
 و ضمن اینکه می توان این روایت مرسله را حمل بر این معنا کرد که مراد از مرأة در این روایت، امه بوده است بخلاف روایت قول اول که صریح بودند و قابل حمل نبودند.
 مختار ما این است که عده وفات در متعه چهار ماه و ده روز می باشد بخاطر ادله ای که برای این قول بیان شد و ضعف ادله قول دوم .

BaharSound

www.baharsound.ir, www.wikifeqh.ir, lib.eshia.ir

logo